Een bombardement van e-mails aan Tweede Kamerleden, een filmpje met de titel ‘E-sigaret smaakjes zijn van levensbelang’ en een noodkreet in de kranten over voorspeld grootschalig banenverlies. De organisaties Acvoda en Esigbond voeren driftig campagne richting politiek voor behoud van smaakjes. 

Door de webredactie 

“Beste bezoeker, zoals je misschien begrepen hebt heeft de demissionaire ministerraad groen licht gegeven voor een smaakverbod. Een rampzalige beslissing voor dampers in Nederland”, zo begint de tekst op een nieuwe campagnewebsite van de vereniging van e-sigaretgebruikers Acvoda en de branchevereniging van e-sigaretretailers Esigbond. Ze hopen dat Tweede Kamerleden het besluit controversieel zullen verklaren, zodat het niet meer kan worden behandeld door demissionair staatssecretaris Paul Blokhuis van VWS, en roepen de e-sigaretgebruiker op om e-mails te sturen naar de leden van de vaste commissie van VWS.

Aan die oproep lijkt massaal gehoor gegeven te worden. Tijdens de commissievergadering van 28 juni verwijzen meerdere Kamerleden naar het e-mailbombardement. Kern van de berichten is veelal dat de smaakjes in e-sigaretten de gebruikers van het roken van traditionele sigaretten afhoudt. Volgens de website gaat het om ex-rokers die ex-rokers willen blijven.

Deze discussie over smaakjes doet denken aan de toevoegingen die tabaksfabrikanten in sigaretten stoppen om ze aantrekkelijker te maken, waarop onderzoeksjournalist Joop Bouma zo verhelderend ingaat in De sjoemelsigaret. Het is al lang bekend dat toevoegingen als menthol en vanille bij verkeerde toepassing kankerverwekkend zijn. Recent werd duidelijk dat tabaksfabrikanten ondanks het verbod daarop nog altijd menthol aan sigaretten toevoegen om de rook makkelijker inhaleerbaar te maken. 

Vooral populair onder jongeren

In 2018 gebruikte 3,1% van de Nederlandse volwassenen de e-sigaret wel eens en 4,3% van de Nederlandse volwassenen was een voormalige (wel eens) e-sigaretgebruiker. Maar de e-sigaret is vooral onder jongeren populair. 27,5% van de scholieren tussen 12 en 16 jaar heeft wel eens een e-sigaret gebruikt, zo staat in een factsheet van het Trimbos-instituut van april 2020.

Staatssecretaris Blokhuis citeert in een brief aan de Kamer uit het Peilstationsonderzoek scholieren iets afwijkende cijfers. “Hoewel dit percentage gedaald is van 34 procent in 2015 naar 25 procent in 2019 blijft dit een zeer zorgelijk percentage”, schrijft Blokhuis. “Ook is het opvallend dat in 2019 méér scholieren van 12 t/m 16 jaar eerder een e-sigaret probeerden (25 procent) dan een gewone sigaret (17 procent).”

Volgens Blokhuis bestaan winkels gericht op de verkoop van e-sigaretten voor een groot deel uit detaillisten met een klein aandeel e-sigaretten in hun assortiment rookwaren, zoals supermarkten (6.441 in 2019) en tankstations (2.094). Daarnaast zijn er 1.600 tabaks- en gemakszaken, die met de verkoop van e-sigaretten in 2019 per zaak een gemiddelde omzet haalden van 22.579 euro, maar liefst 24 procent meer dan in 2018 toen het gemiddelde nog 18.216 bedroeg. Daarnaast zijn er naar schatting 150 gespecialiseerde e-sigaretzaken. 

Smaakjesverbod per 1 juli 2022

In mei besloot het kabinet op voorstel van Blokhuis smaakjes in e-sigaretten per 1 juli 2022 te verbieden. Het gaat om smaakjes als appeltaart, winegum of piña colada. Bij een onderzoek in 2017 werden niet minder dan 20.000 verschillende e-vloeistoffen geteld.

Uit onderzoek is gebleken dat smaakjes erg in trek zijn bij jongeren. Ook zijn er steeds meer aanwijzingen dat de e-sigaret voor jongeren een opstap betekent naar het roken van tabakssigaretten.

Acvoda en Esigbond kwamen meteen in actie. Niet alleen met een oproep tot het sturen van e-mails, maar ook tot het inzenden van filmpjes waarin e-sigaretgebruikers motiveren waarom de smaakjes voor hen zo belangrijk zijn. Het gemonteerde resultaat is op YouTube te vinden en in elk geval rondgestuurd aan iedereen die zich heeft aangemeld voor hun nieuwsbrief. Ook sturen ze alarmerende berichten naar de media over verwacht banenverlies. Honderden e-sigarettenwinkeliers en importbedrijven zouden voor een enorme daling van hun omzet vrezen. Branchevereniging Esigbond denkt dat er daardoor in de sector achthonderd banen zullen verdwijnen. 

PVV toont zich gevoelig voor lobby

In de Tweede Kamer lijkt deze campagne maar bij enkelen indruk te maken. PVV-kamerlid Vicky Maeijer liet merken de mails goed gelezen te hebben. Ze verwoordde in de commissievergadering van eind juni de waarschuwingen voor onbedoelde effecten die de dampers in hun e-mails verwerkten. Zoals het terugvallen op de traditionele sigaret, het over de grens halen van smaakjes of het zelf gaan mengen. Ze vroeg aan de staatssecretaris of hij die zorgen deelt. Ook vroeg ze om onderzoek naar de effecten van de maatregelen en of er gezocht is naar andere opties. “Klopt het dat 98% van de dampers ex-roker is? Bent u met deze mensen in gesprek geweest?” 

Bij Volt vindt lobby geen gehoor

Kamerlid Nilüfer Gündoğan (Volt) diende onlangs een motie in om een eind te maken aan de lobby richting Kamerleden door de tabaks- en rookwarenindustrie. De motie gaat uit van het gegeven dat ook het parlement gebonden is aan het artikel 5.3 van het FCTC-verdrag van de WHO en dus de deur dicht moet houden voor tabakslobbyisten. Een sterke lobby binnen het CDA zorgde dat deze partij uiteindelijk tegen de motie stemde waardoor ze werd verworpen.

Tegen TabakNee zegt Gündoğan overigens niet onder de indruk te zijn van het e-mailbombardement via Acvoda en Esigbond. “Mij maakt het niet uit, ik wist al hoe ik zou stemmen en ik heb dit aan de fractie voorgelegd, die het unaniem met mij eens is. Wij zijn natuurlijk een jonge partij en hebben nog niet alles goed uitgekristalliseerd in ons verkiezingsprogramma gezet, maar preventie staat bij ons als een paal boven water. Dat we niet meegaan in het vervuilen van de ware discussie door bijzaken is voor ons evident.” 

Rookvrije generatie

Gündoğan waarschuwt dat de e-sigaret vaak het voorportaal is van de echte sigaret. “Je gaat niet zeggen: hier heb je een Radler, als je weet dat de vervolgstap het drinken van een biertje zal zijn. En dan aan de andere kant zeggen dat je niet wilt dat jongeren alcohol drinken. Dat is hetzelfde. Wat mij betreft helpen we iedereen die nu rookt te stoppen met roken, want de meesten willen ook graag stoppen. Dus daar gaan we ook veel meer werk van maken. Maar het allerbelangrijkste vind ik dat er een generatie ontstaat die niet gaat roken. Daar zit de grote winst.”