Het Nederlandse platform voor de tabaksindustrie VSK verstuurt wekelijks een nieuwsbrief over opmerkelijke actualiteiten uit de tabakssector. TabakNee nam de nieuwsberichten onder de loep: waar gaan de artikelen over en kloppen de beweringen? 


Door de webredactie

De afkorting VSK staat voor Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakfabrikanten, de brancheorganisatie van de in Nederland gevestigde sigaretten- en shagindustrie: British American Tobacco, Heupink & Bloemen Tabak, Landewyck Tabak Holland, Japan Tobacco International en Van Nelle Tabak (onderdeel van Imperial Tobacco). Tabaksfirma Philip Morris International doet niet mee.
Op 11 april 2017 lanceerde VSK haar eigen digitale mediakanaal: de VSK Newsroom met een wekelijkse nieuwsbrief. 
In de VSK Newsroom staan artikelen over “opmerkelijke actualiteiten uit de tabakssector [...] gebaseerd op gezaghebbende bronnen in binnen- en buitenland” die “de blik op de berichtgeving over tabak en de branche” beoogt te “verbreden”. TabakNee heeft het VSK-nieuws van de afgelopen negen maanden doorgespit, van 1 januari tot 1 oktober 2018.

Teleurgesteld

Wie onthullende reportages verwacht, wordt teleurgesteld. De Newsroom neemt vrijwel uitsluitend nieuwsberichten over van kranten in binnen- en buitenland en online media. Waar gaan die berichten dan over? In de eerste negen maanden van 2018 turfden we 19 nieuwsberichten over het accijnsbeleid, 35 over de illegale handel (in feite dus ook over het accijnsbeleid), 30 over de next generation products (lees: de e-sigaret) en 52 over “andere issues”. Daarover later meer.

Hogere accijnzen en smokkel

Met stip op nummer één staan artikelen over de, naar de smaak van de tabaksindustrie, te hoge accijnzen op tabak en het gevolg ervan: smokkel. ”Hogere accijnzen jagen Belgen naar buurlanden”; “Tabaksaccijnzen doen denken aan de drooglegging” of: “Australische jongeren laten zich hun sigaret niet afnemen”. Verhoging van de accijnzen op tabak, waardoor een pakje sigaretten duurder wordt, leidt niet tot minder rokers, maar tot smokkel, luidt de boodschap van de tabaksindustrie. Ze schrijven bijvoorbeeld: Marseille wordt overstelpt door illegale sigarettensmokkel uit de Maghreb en Organisaties als Hezbollah en Al-Qaeda varen wel bij illegale sigarettenhandel.
VSK luidt ook non-stop de noodklok: sinds 2015 zouden er in ons land steeds meer ‘illegale sigaretten’ worden geconsumeerd. Bijna 8 procent van alle sigaretten in Nederland zou afkomstig zijn uit illegale handel. 



Next generation products

Er is veel aandacht voor de next generation products. Opvallend genoeg niet gewijd aan de IQOS van Philip Morris, mogelijk omdat deze tabaksfirma geen lid is van VSK. De artikelen die aan e-sigaretten zijn gewijd, zijn daar stuk voor stuk positief over. Je moet niet roken maar ‘vapen’, want minder schadelijk dan gewone sigaretten. Er wordt geklaagd dat regelgeving hierover een blok aan het been is. Bijvoorbeeld in dit artikel (waarvan het origineel in het Britse Spectator staat): “De voorgeschreven niet-elegante uitvoering maakt dat vrouwen hun neus ophalen voor het vapen en liever sigaretten blijven roken.”

Andere issues



Dan is er de rubriek “andere issues”, de grootste categorie VSK-nieuws met in totaal 52 artikelen in de afgelopen negen maanden. Hiervan gingen er 18 over verschillende rookverboden, vooral in de horeca, die volgens VSK Newsroom betuttelend zijn en zelfs averechts zouden uitpakken.


Tien keer ging de VSK in op actuele kwesties, zoals de strafzaak tegen de tabaksfabrikanten, het handhavingsverzoek van Rookpreventie Jeugd om actie te ondernemen tegen alle sigaretten die de wettelijk vastgestelde hoeveelheden giftige stoffen overschrijden, de ‘sjoemelsigaret’, een actie waar de gemeente Amsterdam zich bij aansloot, met als reactie van de VSK: Burgemeester Halsema laat zich gebruiken door anti-tabakslobby.

Als uit een recent onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) blijkt dat sigaretten veel giftiger zijn dan wettelijk is toegestaan, bericht VSK Newsroom daarover: RIVM slaat plank volledig mis met Canadese testresultaten. Er wordt gesuggereerd dat het de roker zelf is die door zijn of haar manier van roken meer of minder schadelijke stoffen binnenkrijgt, “iets wat Japan Tobacco International al jarenlang stelt”. 

De reactie op het voornemen van staatssecretaris Blokhuis om roken op terrassen te verbieden, luidt: Regeringspartijen VVD en CDA niet blij met uitspraken Blokhuis. In dit kader wordt de column van Metro-lezer Simon van Loenen overgenomen, die roken slecht vindt “maar een rookverbod nog slechter”. 
Vijf artikelen uit deze rubriek gingen over neutrale verpakkingen (plain packaging) wat zinloos zou zijn om roken te voorkomen. Ten slotte bevatten 15 artikelen overig nieuws, bijvoorbeeld over de voordelen van Zweedse snus-tabak.

Kloppen de beweringen?



TabakNee heeft de voornaamste beweringen uit de VSK-berichtgeving tegen het licht gehouden. Om te beginnen de stelling dat hoge accijnzen niet tot minder rokers, maar wel tot meer smokkel zouden leiden. Uit internationale onderzoeken komt een heel ander beeld naar voren: hogere accijnzen zijn een bewezen effectief middel tegen roken. Bovendien, zo zegt de WHO in haar rapport The Global Tobacco Epidemic (2015), is het verschijnsel illegale handel zó complex (zie pagina 41 van dit rapport) dat de simpele oorzaak-gevolgrelatie die de tabaksindustrie legt tussen tabakssmokkel en hogere accijnzen, niet gerechtvaardigd is.

Steeds meer smokkel?
 

Worden er wereldwijd steeds meer sigaretten gesmokkeld? De sigarettenfabrikanten baseren zich hierbij op de gegevens van het (door de tabaksindustrie betaalde) onderzoek door KPMG, het zogenoemde Project Sun. Keer op keer echter is aangetoond dat de onderzoeksmethode die KPMG gebruikt misleidend is. Uit onafhankelijk onderzoek blijkt namelijk iets heel anders. 
In het verleden werkte de tabaksindustrie van harte aan de smokkel mee en die praktijken bestaan nog steeds, zo hebben onderzoekers van de Universiteit van Bath recent gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Tobacco Control. “Naar schatting is tweederde van de gesmokkelde sigaretten afkomstig van de tabaksindustrie.”

Neutrale pakjes zinloos?



Neutrale pakjes met gezondheidswaarschuwingen (plain packaging) zouden volgens VSK geen zin hebben. Diverse onderzoeken laten zien dat dit wel degelijk werkt, in combinatie met andere antirookmaatregelen zoals hogere accijnzen en minder verkooppunten. Zie bijvoorbeeld het rapport van Sambrook Research International dat in 2009 in opdracht van de Europese Commissie is gemaakt, of het rapport van de Cancer Council. Plain packaging heeft drie voordelen: het effect van de gezondheidswaarschuwingen wordt groter, het is in één klap duidelijk hoe ongezond sigaretten zijn en plain packs worden niet aantrekkelijk en trendy gevonden, eigenschappen die kinderen juist zouden stimuleren om met roken te beginnen.

E-sigaret minder schadelijk?

Ten slotte promoot VSK Newsroom de e-sigaret als minder schadelijk alternatief voor 'gewoon roken'. E-sigaretten bevatten minder soorten giftige stoffen en ook de mate van giftigheid is minder dan die van gewone sigaretten. De effecten van het gebruik van e-sigaretten op lange termijn echter zijn onduidelijk. Uit onderzoek van New York University blijkt dat e-sigaretten de kans op long- en blaaskanker en hartziekten verhogen. Uit recent onderzoek blijkt dat jongeren die vapen het risico lopen om later te gaan roken.

Conclusie



Niet alleen zijn de artikelen in VSK Newsroom eenzijdig, ze zijn ook misleidend. De “gezaghebbende” bronnen blijken, los van de tabaksindustrie, voornamelijk neoliberale media te zijn zoals The Spectator, De Telegraaf, CapX, The Sun en de Daily Mail. Het valt bovendien op dat er niets wordt geschreven over de gevolgen van roken, zoals longkanker en COPD. De VSK-nieuwsbrief is gewoon een reclameblaadje voor de tabaksbranche.