Als notulen van contacten met tabakslobbyisten ontbreken, dan is er sprak van slecht bestuur, zegt EU Ombudsman O’Reilly. De Europese Commissie gaat het onderzoeken, maar een woordvoerder stelt dat alle regels netjes worden gevolgd.

Door de webredactie

De Europese Ombudsman Emily O’Reilly heeft in december opnieuw bij de Europese Commissie (EC) aangedrongen op striktere toepassing van de regels voor omgang met vertegenwoordigers van de tabaksindustrie. In een brief aan Commissievoorzitter Ursula von der Leyen betreurt O’Reilly het feit dat verschillende departementen geen openheid van zaken geven over ontmoetingen met tabakslobbyisten. Van geregistreerde gesprekken die senior ambtenaren en Commissarissen van de departementen zoals Klimaatactie, Handel en Interne Markt hadden met lobbyisten zijn geen notulen gepubliceerd of zelfs helemaal niet gemaakt.

“Op het eerste gezicht is dit slecht bestuur”, aldus de ombudsman in The Brussels Times. “Als er geen notulen bestaan ​​van bijeenkomsten met vertegenwoordigers van tabaksbelangen, is het moeilijk te zien hoe de Commissie ervoor kan zorgen dat deze interacties, direct of indirect, geen risico’s opleveren voor het volksgezondheidsbeleid.”

Woordvoerder: ‘EC houdt zich aan de regels’

In april vorig jaar trok O’Reilly ook al aan de bel, toen ze vaststelde dat ontmoetingen met lagere ambtenaren op verschillende EC-departementen helemaal niet worden geregistreerd. Alleen departementen voor Volksgezondheid (DG SANTE) en voor Belastingen en Accijnzen (DG TAXUD) houden zich helemaal aan de bepalingen van artikel 5.3 van het WHO-Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging (FCTC-verdrag). Dit artikel is gericht op het beschermen van het volksgezondheidsbeleid tegen de commerciële belangen van de tabaksindustrie.

De EC liet in reactie op O’Reilly’s oproep onlangs al weten een eigen onderzoek naar de omgang met de tabaksindustrie in te stellen. Maar desondanks verklaarde een woordvoerder van de Commissie tegenover de Europese nieuwsite Euractiv dat de EC sterke ethische regels hanteert op dit vlak. “We hebben een zeer stevige basislijn, die bestaat uit horizontale ethische en integriteitsregels voor de staf van de Commissie.” Die regels zijn bij DG SANTE nog “aangevuld met toegespitste regelingen en acties”, omdat dit departement nu eenmaal “hoofdverantwoordelijk is voor de bepaling en uitvoering van volksgezondheidsbeleid met betrekking tot tabaksontmoediging.” Daarmee wordt volgens de woordvoerder adequaat voldaan aan de FCTC-bepalingen.

Wat is een noodzakelijk contact?

Brian Ward, bestuurslid van de European Public Health Alliance, is het hier echter niet mee eens. Hij vindt dat alle afdelingen van de Commissie het voorbeeld van Volksgezondheid moeten volgen en dat gesprekken met de tabaksindustrie beperkt moeten blijven tot wat strikt noodzakelijk is voor de regulering van tabaksproducten, vertelt hij Euractiv.

Volgens de woordvoerder van de EC is er echter “geen specifieke procedure of regel voor het beoordelen van de noodzaak van ontmoetingen met de industrie.”

O’Reilly heeft aangekondigd op 30 juni a.s. een nieuwe beoordeling te geven van de stand van zaken. Openheid over contacten met vertegenwoordigers van de tabaks- en nicotine-industrie is juist nu extra belangrijk, omdat er een aantal acties van de EU op het gebied van tabaksontmoediging op de planning staat. Zo komt er een herziening van de Europese Tabaksproductenrichtlijn, die nu gepland staat voor 2025, en ook een herziening van de Tabaksaccijnzenrichtlijn is in de maak. Naar verwachting komt de EU ook met meer regels voor nicotineproducten naast regels voor tabaksproducten.

Uitstel aanbeveling rookvrije omgevingen

Ondertussen heeft een groep van gezondheidsorganisaties, bestaande uit de European Respiratory Society, de European Society of Medical Oncology, de European Cancer Leagues en de European Public Health Alliance, zijn ongenoegen laten blijken over het uitblijven van een herziening van de Europese aanbeveling inzake rookvrije omgevingen uit 2009. Die herziening was voorzien voor het derde kwartaal van 2023.

In een apart artikel hierover vroeg Euractiv de EC-woordvoerder of het uitstel mogelijk samenhangt met contacten met tabakslobbyisten, maar opnieuw stelt de woordvoerder dat de contacten van de Commissie met de tabaksindustrie aan de hoogste standaarden voldoen.

Euractiv en de tabaksindustrie

Het is opvallend dat Euractiv in de aangehaalde artikelen een kritischer geluid over de tabakslobby laat doorklinken. Eerder publiceerde de website door de tabaksindustrie betaalde artikelen, waarin vooral de standpunten van de industrie naar voren kwamen. Sinds 1 januari staat Euractiv onder leiding van voormalig NRC-hoofdredacteur René Moerland, die is aangetrokken om de website journalistieker en relevanter te maken. Of dat betekent dat de industrie nu minder invloed op de website kan uitoefenen, zal de tijd leren. Gesponsorde verhalen staan nog steeds op de site.