Met een voorstel voor een rookvrije generatie-wet wil het Franse parlementslid van de Ecologistes Nicolas Thierry de publieke opinie mobiliseren om uiteindelijk iedereen geboren vanaf 2014 te vrijwaren van een nicotineverslaving.

Door de webredactie

In Frankrijk opent het parlementslid Nicolas Thierry (Les Ecologistes) de discussie over een rookvrije generatie in een wet. De afgevaardigde namens het departement Gironde stelt een wet voor waarmee het kopen van tabak niet meer mogelijk wordt voor de generaties geboren vanaf 2014. Thierry, die in Frankrijk tot nu toe vooral bekend is van zijn hardnekkige strijd tegen PFAS, grijpt de Maand zonder Tabak (de Franse variant van Stoptober, in Frankrijk in november) aan om zijn wetsvoorstel te presenteren. Omdat de leeftijdsgrens voor aankoop van tabak nu in Frankrijk, net als in Nederland, 18 jaar is, zou de wet effectief worden in 2032. Vanaf dat jaar moet de leeftijdsgrens dan ieder jaar met een jaar worden verhoogd.

Eenzelfde maatregel is net aangenomen op de Malediven en is ook onderdeel van de Tobacco and Vapes Bill in het Verenigd Koninkrijk, die deze maand in het Britse Hogerhuis wordt behandeld. In Nederland hebben zes partijen zich achter het idee van een rookvrije generatie in een wet geschaard, waaronder D66 en het CDA, twee partijen die vrijwel zeker aan de formatietafel aanschuiven.

Voorstel is volgende stap

In de Franse krant Liberation noemt Thierry zijn voorstel een logische volgende stap in het tabaksbeleid. “Dit voorstel past in een continuïteit: we zijn erin geslaagd de prevalentie van tabak en het aantal rokers terug te dringen dankzij maatregelen zoals neutrale verpakkingen, prijsverhogingen en tabaksvrije ruimtes. Maar de situatie blijft onbevredigend: tabak blijft de belangrijkste oorzaak van vermijdbare sterfte in Frankrijk en kost de samenleving jaarlijks 156 miljard euro.” Volgens de laatste cijfers rookt 25 procent van de Fransen van 18 tot 75 jaar dagelijks. Thierry noemt ook de milieuschade van ieder jaar 23 miljard sigarettenpeuken in het zwerfafval en 5 procent van de wereldwijde ontbossing door tabaksproductie. Thierry: “We moeten het naar een hoger niveau tillen en proberen de volgende tabaksvrije generatie te organiseren.”

70 procent Fransen is voor

De tijd kan rijp blijken te zijn voor een rookvrije generatie-wet. Drie gezondheidsorganisaties, de Alliance contre le tabac (ACT), het Comité nationale contre le tabac (CNCT) en de Ligue contre le cancer, lieten vorig jaar een enquête uitvoeren waaruit bleek dat 70 procent van de Fransen voor het plan is. Thierry: “Het idee is om jonge mensen te helpen opgroeien met een blikveld waarin dit product niet bestaat en om de normen te veranderen en daarmee de aanwezigheid van tabak in de samenleving te laten verdwijnen.”

Het parlementslid waarschuwt ondertussen voor de lobby vanuit de tabaksindustrie, die “een van de oudste, geduchtste, agressiefste is” en onder meer van zich laat horen via de Franse tabaksverkopers (les buralistes). Dat zij nog veel te vaak nalaten om minderjarigen om een ID te vragen en tabak of vapes aan ze verkopen, snapt Thierry wel. “We begrijpen hun laksheid: tieners die beginnen met roken zijn de klanten van morgen, dat is het mechanisme van de tabaksindustrie.” En zeker omdat tabaksverkopers nu overheidssubsidie krijgen om hun bedrijven te transformeren, is het in Thierry’s ogen meer dan gerechtvaardigd om de controles en de boetes op te voeren.

Illegale handel is geen argument

Tegelijkertijd ziet Thierry dat invoering van de maatregel gepaard moet gaan met een zekere ondersteuning van de tabakswinkels bij het veranderen van hun bedrijfsmodel, omdat ze in Frankrijk nogal eens een rol spelen in het dorpsleven. Hij is niet bang voor een enorme opleving van illegale handel in tabak. Dat is een vast argument van de tabakslobby, stelt Thierry, maar hier niet geldig. Dat zou wel het geval zijn als tabak in één keer voor iedereen zou worden afgeschaft, stelt hij. Maar in dit plan wordt het verkoopverbod heel geleidelijk ingevoerd, elk jaar voor een iets grotere groep. Thierry: “Mijn antwoord is hetzelfde als voor de kwestie van de grensoverschrijdende verkoop: het idee is dat de betrokkenen geen tabak in het buitenland gaan kopen omdat ze die niet consumeren. De uitdaging is om de spiraal van verslaving te doorbreken.”

Gezondheid gaat boven ondernemerschap

Ook wettelijk ziet Thierry, na consultatie van juristen, geen beperking. “Het wetsvoorstel is gebaseerd op het grondwettelijke beginsel van gezondheidsbescherming. De constitutionele rechter heeft de mogelijkheid al erkend om voorrang te geven aan het recht op gezondheidsbescherming boven de vrijheid van ondernemerschap, dat wil zeggen het op de markt brengen van een product, in dit geval tabak. Dat is dus geen probleem.”

Wat wel een probleem kan opleveren is de huidige instabiele situatie in Frankrijk, die wellicht kan leiden tot vervroegde verkiezingen. Toch ziet Thierry mogelijkheden. “De sleutel is om het onderwerp in het publieke debat te brengen, zodat burgers het oppakken”, zegt hij.

Je kunt niet van de ene op de andere dag af komen van een legale drug die zo wijdverbreid is in de samenleving, ingebed in culturele codes, films en series, erkent de politicus. Maar, zegt hij: “De tijd zal aan onze kant staan. Als we erin slagen om het onderwerp in het publieke debat op te nemen, zullen we een weg kunnen openen voor het parlement. Voorwaarde is de culturele strijd die gestreden moet worden.”