De Malediven is sinds zaterdag het eerste land ter wereld waar een generatiegebonden verbod op verkoop en gebruik van tabak van kracht is. Het land zet sterk in op preventie en voerde al een verbod in op e-sigaretten. D66 en CDA, die vermoedelijk gaan formeren, hebben beide een generatiegebonden tabaksverbod in de programma’s staan.

Door de webredactie

De Malediven, de eilandengroep in de Indische oceaan ten zuidwesten van India, is daadwerkelijk het eerste land met een generatiegebonden verbod op de verkoop en het gebruik van tabak. De maatregel is op 1 november van kracht geworden en geldt voor iedereen geboren vanaf 2007. Vorig jaar werd de leeftijdsgrens voor de aankoop van tabak al verhoogd van 18 naar 21 jaar. Daardoor zal het leeftijdsgebonden verbod in 2028 effectief worden. Wie in dat jaar 21 wordt mag ook daarna geen tabak meer kopen of gebruiken. Tabaksverkopers moeten bij twijfel de leeftijd van hun klanten verifiëren. Verkopers die toch tabaksproducten verkopen aan iemand die onder de wet valt kunnen volgens The Guardian een boete tegemoetzien van 50.000 rufiyaa (2.800 euro). 

Het generatiegebonden verbod is onderdeel van een veel bredere preventieaanpak om de gezondheid van de 400.000 inwoners van de Malediven te verbeteren. Eerder werden de import, distributie, verkoop en het gebruik e-sigaretten en e-vloeistoffen helemaal verboden, gingen accijns op tabak omhoog en werd tabaksreclame verboden. Wie betrapt wordt op het gebruik van een e-sigaret krijgt een boete van 5.000 rufiyaa (280 euro). Ook wordt op de Malediven gratis stophulp aangeboden. Maar de overheid zet volgens een bericht op de overheidswebsite ook in op brede beschikbaarheid van gezond voedsel en het cultiveren van een positieve houding ten opzichte van gezondheid en gezonde eetgewoonten.

Geen beperking, maar vooruitgang

Op Wereld Niet Roken Dag op 31 mei van dit jaar, kort nadat de wetswijziging was aangenomen die het generatiegebonden verbod mogelijk maakt, riep president Mohamed Muizzu het publiek op om de maatregel niet als een beperking te zien, maar als vooruitgang in de richting van een gezondere toekomst. De president waarschuwde tegelijkertijd om waakzaam te zijn voor de misleidende tactieken van de tabaksindustrie, die zich opzettelijk richt op kinderen door ze te verleiden met aantrekkelijke kleurige verpakkingen, smaakjes en creatieve marketing.

Om de invoering van het generatiegebonden tabaksverbod te markeren organiseerde het ministerie van Gezondheid volgens Corporate Maledives een 24-uursloop die op 31 oktober om 16 uur begon.

Generatieverbod nu in Brits Hogerhuis

Nieuw-Zeeland leek in 2022 het eerste land ter wereld te worden dat een generatiegebonden verkoopverbod voor tabak instelde. Eind 2022 werd een wet daartoe onder de regering van Jacinda Ardern inderdaad werkelijkheid, maar die werd een jaar later door een nieuwe regering alweer teruggedraaid.

In het Verenigd Koninkrijk is de Tobacco and Vapes Bill, waar een generatiegebonden verkoopverbod van tabak onderdeel van is, nu in behandeling in het Britse Hogerhuis, nadat het Lagerhuis die eerder al aannam. Vanuit de tabaksindustrie wordt er op alle manieren nog geprobeerd het generatieverbod te torpederen. Halverwege deze maand bereikt de wetsbehandeling de eindfase.

Kansen voor Nicotinee in formatie

In Nederland worden vanuit het gezondheidszorgveld al sinds meer dan tien jaar initiatieven genomen om ook hier een eindspel tabak gerealiseerd te krijgen. Vorig jaar kreeg het burgerinitiatief Nicotinee voldoende handtekeningen om het voorstel voor een generatiegebonden verkoopverbod van nicotineproducten voor iedereen geboren vanaf 2012 in de Tweede Kamer te behandelen. Hoewel daarna juridische onderzoeken van de Universiteit Groningen en de European Respiratory Society uitwezen dat de Europese regelgeving de nationale invoering van een generatiegebonden verbod niet in de weg zou staan, stelde het demissionaire kabinet in juli dat zo’n maatregel juridisch niet mogelijk zou zijn.

In de verkiezingscampagne spraken vijf partijen, waaronder D66 en CDA die naar alle waarschijnlijkheid onderdeel van een nieuw kabinet zullen worden, zich expliciet uit voor de invoering van een generatiegebonden verbod. Met een beetje lef zou Nederland na de Malediven en het VK het derde land kunnen worden dat de bescherming van nieuwe generaties tegen een nicotineverslaving serieus neemt.