Indonesië is een paradijslijk land voor tabaksfabrikanten. Niet alleen zijn er vele kinderhanden op de plantages te vinden, ook zijn kinderen doelwit van allerlei tabaksreclame. Het aantal kindrokers in Indonesië is dan ook zeer hoog. 

Door de webredactie

De ngo’s Emancipate Indonesia en Lentera Anak publiceerden eind augustus hun nieuwste rapport met de niet mis te verstane titel The tobacco industry reaps double benefits from children (De tabaksindustrie oogst dubbel voordeel van kinderen). Daaruit blijkt dat de tabaksindustrie in Indonesië onlosmakelijk verbonden is met controverses en problemen rond kinderrechten. In een land met meer dan 260 miljoen inwoners vallen dan ook veel klanten te binden.

Grote gezondheidsrisico’s

Tot op heden heeft de tabaksindustrie haar verantwoordelijkheid niet aanvaard voor het hoge aantal kinderen dat op tabaksplantages werkt, schrijven de onderzoekers. Bekend is dat kinderen op tabaksplantages worden blootgesteld aan gezondheidsrisico’s op korte en lange termijn. Een daarvan is de dreiging van groene tabaksziekte (GTS), een verscheidenheid aan gezondheidsstoornissen die worden veroorzaakt door blootstelling aan nicotine in tabaksbladeren, zowel tijdens de oogst als bij de verwerking van tabak.

Aantallen kind-arbeiders worden in het rapport niet genoemd, wel wordt een vergelijking gemaakt met een rapport van de Indonesische vestiging van Human Rights Watch uit 2016. Kinderen en hun ouders blijken nog steeds niet op de hoogte van de gezondheids- en veiligheidsrisico’s voor kinderen, inclusief GTS. Daarnaast laat de vergelijking van het soort werk, lonen, werkuren en gezondheidsrisico’s van kinderarbeid in 2016 en 2021 geen significante verandering zien.

Hoog percentage rokende kinderen

Behalve goedkope arbeidskrachten op de plantages, zijn kinderen ook de doelgroep voor de promotie van sigaretten via advertenties, promotie en sponsoring. Volgens het in augustus gepubliceerde rapport wordt zo 77 procent van alle kinderen in Indonesië blootgesteld aan tabaksreclame. In combinatie met gemakkelijke toegang tot tabak, onder andere door de verkoop van losse sigaretten, neemt het aantal kindrokers in Indonesië snel toe. In de Global Youth Tobacco Survey 2019 registreerde de Wereldgezondheidsorganisatie op basis van onderzoek onder ruim 5.000 kinderen in Indonesië in de leeftijd van 13-15 jaar 35,6 procent rokers onder jongens en 3,5 procent onder meisjes (gemiddeld 19,2 procent). Het aantal 13-15-jarigen dat aangaf ooit gerookt te hebben was veel hoger: 68,2 procent onder jongens en 14,3 procent onder meisjes. Van de kinderen die nog nooit had gerookt, zei 12,2 procent van de jongens en 6,4 procent van de meisjes in de toekomst ‘zeker’ of ‘waarschijnlijk’ wel te gaan roken.

Uitbuiting normaliseren

De onderzoekers hekelen de ‘MVO-missie’ van tabaksbedrijven, die veeleer aan greenwashing doet denken. Ze misbruiken de term MVO (maatschappelijk verantwoord ondernemen) om doelen te bereiken die in tegenspraak zijn met een duurzame ontwikkeling. Zo proberen ze publieke steun te krijgen door middel van financiering en lidmaatschap van ngo’s, zoals de Eliminating Child Labour in Tobacco Growing (ECLT) Foundation. Die stichting beweert kinderarbeid op tabaksplantages te voorkomen, maar blijkt door de tabaksfabrikanten zelf in het leven te zijn geroepen. “De activiteiten van de ECLT Foundation in Indonesië normaliseren uiteindelijk de uitbuitingspraktijken van de industrie jegens kinderen”, zo waarschuwen de onderzoekers.

Samenwerking met tabaksfirma’s moet stoppen 

Een van de belangrijkste stappen die volgens de onderzoekers gezet moet worden, is het afwijzen van samenwerking met tabaksfabrikanten. Indonesië is een van de negen landen in de wereld die het Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO-FCTC) nog niet hebben ondertekend. Een kernartikel in dat verdrag is het bekende artikel 5.3, dat bepaalt dat landen hun tabaksontmoedigingsbeleid moeten beschermen tegen invloed van de tabaksindustrie. 

De onderzoekers wijzen de overheid op haar verantwoordelijkheid om kinderen te beschermen tegen de ongezonde praktijken van de tabaksindustrie. Ook noemen ze het vergroten van de samenwerking tussen de overheid en het maatschappelijk middenveld bij het afdwingen van bedrijfsprincipes en het beschermen van mensenrechten.

Internationale druk op president Widodo

Kritische rapporten over de situatie op de Indonesische tabaksplantages zijn niet nieuw. Het rapport van HRW uit 2016 zorgde al voor veel commotie, maar leidde niet tot drastische maatregelen. Toen de Indonesische overheid in 2017 een wet aannam waarbij het verboden werd om kinderen bloot te stellen aan gevaarlijke chemicaliën, werd tabak daarvan uitgesloten. Internationaal leidde dit tot een petitie aan president Widodo met het dringende verzoek hier iets tegen te doen.