Een gloednieuwe Amerikaanse tool laat landen uitrekenen hoeveel geld ze kunnen terugpakken van de tabaksindustrie. De Cost Recovery and Revenue Estimator projecteert voor het eerst wat landen kunnen verdienen met accijnsverhogingen die het aantal rokers terugdringen. Nederland kan miljarden terugverdienen.

Door de webredactie

De tabaksindustrie heeft er een probleem bij gekregen. En dat probleem heeft een naam: CoRRE, oftewel de Cost Recovery and Revenue Estimator. Deze gloednieuwe tool, gelanceerd in juni door de Amerikaanse kankerorganisatie, Vital Strategies en Johns Hopkins University, laat landen voor het eerst uitrekenen welke accijnsverhoging ze moeten doorvoeren om een bepaald percentage reductie in tabaksgebruik te realiseren en wat ze dat aan extra inkomsten en besparingen oplevert.

CoRRE is ontworpen voor de volksgezondheidswereld, belangenbehartigers en beleidsmakers om de economische kosten van roken te beoordelen die kunnen worden terugverdiend door het terugdringen van het tabaksgebruik. De tool suggereert aanbevolen sigarettenprijzen en belastingen en berekent de economische besparingen en verwachte extra belastinginkomsten. Het draait de discussie om van ‘roken kost geld’ naar ‘rookreductie levert geld op’. CoRRE maakt zo inzichtelijk hoe door het terugdringen van het aantal rokers de inkomsten van de tabaksindustrie verlegd kunnen worden naar de samenleving.

Uitgebreide economische waarde

CoRRE berekent de economische winst die landen kunnen behalen door het verminderen van het aantal rokers in combinatie met belastingverhogingen. De tool hanteert een ondergrens van 5 procent rookprevalentie om rekening te houden met niet-commercieel of ceremonieel tabaksgebruik. Het doel is commercieel tabaksgebruik volledig uit te bannen.

Het instrument gebruikt een uitgebreide economische methode die verder gaat dan alleen zorgkosten. Het berekent ook de waarde van verhoogde productiviteit, langere levensduur en verminderd ziekteverzuim. “Het werkelijke voordeel voor de samenleving van rookreductie is veel groter dan alleen de meetbare winsten”, stellen de ontwikkelaars.

Wereld kan biljoenen verdienen

De timing van CoRRE is niet toevallig. Onderzoek van Bloomberg Philantropies toont aan dat als alle landen hun accijnzen op tabak, alcohol en suikerdrankjes zouden verhogen om prijzen met 50 procent te laten stijgen, dit in vijf jaar tijd meer dan 3,7 biljoen dollar (3,14 biljoen euro) wereldwijd zou opbrengen. Het zou bovendien 50 miljoen voortijdige sterfgevallen voorkomen in de komende 50 jaar. “Tabaksbelastingen zijn de meest effectieve en tegelijk meest onderbenutte strategie om tabaksgebruik te voorkomen en te verminderen”, aldus leider van het CoRRE-onderzoek Jeff Drope van Johns Hopkins.

Nederlandse uitgangspositie

Nederland heeft een sterke uitgangspositie. Het land werd in 2023 het vierde ter wereld dat alle zes WHO-aanbevelingen voor tabaksbestrijding op het hoogste niveau heeft geïmplementeerd. Het rookpercentage daalde van 25,7 procent in 2014 naar 20,6 procent in 2021. Met 3 miljoen rokers is er echter nog genoeg te winnen.

De huidige economische kosten zijn aanzienlijk: 16,6 miljard euro per jaar volgens de internationale Tobacco Atlas, andere studies spreken van 21 tot 43 miljard euro. Ter vergelijking: dat laatste bedrag komt ongeveer overeen met de helft van de jaarlijkse zorguitgaven.

Nederlandse kansen

Voor Nederland liggen de kansen dus voor het oprapen. Het kabinet streeft ernaar dat in 2040 minder dan 5 procent van de bevolking nog rookt. Tools zoals CoRRE kunnen beleidsmakers helpen die doelstelling te waarderen – niet alleen in mensenlevens, maar ook in staatsinkomsten en besparingen.

De tool toont dat reductie van tabaksgebruik een investering is, geen kostenpost. Elke roker die stopt betekent minder zorgkosten, hogere productiviteit en meer levensjaren. Met de juiste preventiestrategie wint de samenleving economisch van de tabaksindustrie. Bij zijn aantreden als staatssecretaris van VWS zei Vincent Karremans (VVD) dat hij voor leefstijlpreventie een investeringsmodel wilde laten ontwikkelen. Dankzij tools zoals CoRRE krijgen beleidsmakers de instrumenten om zo’n model op te zetten – en miljarden te innen.

En de fabel dat rokers de samenleving minder kosten dan niet-rokers wordt met dit instrument ook overtuigend ontkracht.