Tien Europese antirookorganisaties komen in het geweer tegen verschillende Europese landen die voor de belangen van de industrie opkomen en zo Europese antirookwetgeving blokkeren.

Door de webredactie

Tien Europese antirookorganisaties, waaronder de Franse Alliance contre le tabac (ACT) en Generation sans tabac, roepen Europese lidstaten en de Europese Unie op om de volksgezondheid boven hun financieel belang te plaatsen.

De tabaksindustrie lijkt door investeringen in bepaalde landen te doen, ook politieke macht te verkrijgen. Landen als Italië, Griekenland, Roemenië en Tsjechië stemmen op Europees niveau makkelijker tegen antirookwetgeving. Philip Morris International (PMI) investeerde een miljard euro in een nieuwe fabriek in het Italiaanse Bologna. Sinds 2017 is er vanuit PMI zo’n 700 miljoen euro naar een nieuwe fabriek in Griekenland gegaan. En British American Tobacco zette een half miljard euro apart voor een ‘innovation hub’ in Triëst.

Die grote investeringen zorgen voor werkgelegenheid en overheden zijn gevoelig voor dat argument. Ze zijn geneigd om de industrie te vriend te houden en daarom op Europees niveau hun politieke gewicht in de schaal te leggen om antirookmaatregelen tegen te houden of af te zwakken. De industrie spendeert daarnaast zo’n 20 miljoen euro per jaar aan Europese lobby.

Wetgeving omzeilen met alternatieve producten

ACT en de andere organisaties reageren met hun actie op het feit dat Frankrijk in februari bij de Europese Commissie een notificatie heeft ingediend van zijn voornemen om nicotineproducten voor oraal gebruik (lees: nicotinezakjes) te verbieden. Op LinkedIn schrijft ACT dat zeven lidstaten (waaronder Griekenland, Roemenië, Italië en Zweden) gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid om hun bezwaren tegen dat voornemen kenbaar te maken. Zij voeren daarbij argumenten aan die rechtstreeks van de nicotine-industrie komen en zorgen in ieder geval voor een vertraging in de wetgevingsprocedure van drie maanden.

Deze vertragingstactiek is eerder ook gebruikt toen Nederland in 2019 het voornemen om standaardverpakkingen voor tabak in te voeren bij de Commissie aanmeldde. Toen dienden Slowakije, Tsjechië en Roemenië bezwaren in die tot uitstel in de besluitvorming leidden.

Wetgeving loopt stelselmatig achter

Nieuwe Europese en nationale regels zijn juist nodig omdat de tabaksindustrie tal van alternatieve nicotineproducten op de markt brengt om jonge mensen, die in twee decennia juist steeds minder waren gaan roken, alsnog verslaafd te maken om levenslang aan hen te kunnen verdienen. Het gaat bijvoorbeeld om vapes (e-sigaretten), verhitte tabak en nicotinezakjes. Omdat wetgeving nog vooral over tabaksproducten gaat, weet de industrie die wetgeving met de alternatieve producten steeds te omzeilen. Overheden hollen zo achter de feiten aan. Zodra er nieuwe wetgeving is, heeft de industrie weer een nieuw product op de markt gebracht en begint het circus van voor af aan.

Lidstaten nemen heft in eigen hand

ACT schrijft namens de organisaties in een opiniestuk in Le Monde over het doel van de industrie: “Naast het verbeteren van hun imago en klantenbestand, willen ze de Europese wetgevers voor zijn om de marketing van deze zeer verslavende nieuwe producten te normaliseren voordat ze gereguleerd of simpelweg verboden kunnen worden. Verschillende van deze producten zijn momenteel te koop, terwijl een wettelijk kader ontbreekt.”

Verschillende Europese lidstaten hebben ervoor gekozen niet op de Europese beleidsmakers te wachten en hebben zelf maatregelen genomen, zoals België (een verbod op wegwerp-vapes), Frankrijk (verbod op wegwerp-vapes en mogelijk dus ook op orale nicotineproducten) en Spanje (een limiet van 0,99 mg nicotine per nicotinezakje, de facto een verbod op deze zakjes). Nederland voerde het smaakjesverbod voor e-sigaretten in en heeft alle tabaks- en nicotineproducten voor oraal gebruik verboden (art. 3a Tabakswet). Als landen het heft in eigen hand nemen, heeft de industrie in elk land de kans om via lobby en investeringen maatregelen te vertragen of te beperken.

Oproep tot actie

Vandaar dat de antirookorganisaties aandringen op vernieuwing van de Europese wetgeving. Juist op Europees niveau kan er flinke winst behaald worden voor het hele continent, stellen de antirookorganisaties. ACT roept op tot dringende actie: “Lidstaten moeten de druk van de tabaksindustrie weerstaan en strenge nationale verboden op nicotinezakjes invoeren. Tegelijkertijd moet de Europese Commissie verouderde richtlijnen herzien om de mazen in de wet te dichten en ervoor zorgen dat Europees beleid wordt ingegeven door het publieke belang, niet door de invloed van de industrie.”