Het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde en Rookpreventie Jeugd roepen de politiek op om de komende kabinetsperiode de invoering van een vergunningstelsel voor tabaksspeciaalzaken al in gang te zetten. Alleen zo is het aantal verkooppunten te beteugelen.

Door de webredactie

Rookpreventie Jeugd (RPJ) en het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) roepen met grote urgentie de politiek op om in de komende kabinetsperiode te starten met het ontwikkelen van een vergunningstelsel voor de verkoop van tabaks- en aanverwante producten in tabaksspeciaalzaken. In een brief, die mede wordt ondersteund door de Gezondheidsfondsen voor Rookvrij, pleiten RPJ en NTvG voor een vergunningstelsel voor tabaksverkoop waarmee het aantal verkooppunten per gebied, de afstand tot scholen en andere opleidingsinstituten en de mogelijkheid tot intrekken van de vergunning bij overtredingen kunnen worden geregeld.

De brief is uitgegaan naar alle Tweede Kamerleden van de vaste commissies VWS en EZ en naar het ministerie van VWS. De opstellers schrijven dat een vergunningstelsel noodzakelijk is omdat er nu sinds het verkoopverbod van tabak in supermarkten steeds meer tabaksspeciaalzaken openen, die vaak directe banden met de tabaksindustrie hebben.

250 nieuwe Volado’s op stapel

En dat zullen er alleen maar meer worden. Eerder dit jaar liet directeur Geert Kuipers van Volado, de keten van speciaalzaken voortgekomen uit Primera, in Out of Home-Shops weten dat zijn plan is om in 2032 250 Volado-speciaalzaken te hebben geopend. Primera en Volado zijn 40 procent eigendom van British American Tobacco en Scandinavian Tobacco. Ook Philip Morris International investeert fors in hulp aan nieuwe tabaksspeciaalzaken.

Deze ontwikkelingen ondermijnen het Nationaal Preventieakkoord, waarin juist minder verkooppunten zijn afgesproken, aldus de brief. Immers, hoe meer verkooppunten er zijn, hoe groter de kans is dat jongeren beginnen met roken en (ex)rokers meer of weer roken. Recent Amerikaans onderzoek laat op individueel niveau zien dat rokers meer verlangen naar een sigaret krijgen en ook meer sigaretten roken na het passeren of zien van een tabakswinkel.

Alle seinen staan op groen

Voor een vergunningstelsel bestond al een meerderheid in de Tweede Kamer, wat blijkt uit de moties Kuik/Van Esch (8 maart 2023), Krul/Bikker (25 januari 2025) en Krul (5 februari 2025). In de nieuwe Tweede Kamer hebben de destijds vóórstemmende partijen nu 80 zetels. De Raad van State stelde in zijn advies over het verbod op tabaksverkoop in supermarkten en de registratieplicht voor tabakswinkels dat een vergunningstelsel een effectievere methode kan zijn om het aantal verkooppunten te verminderen. Europese regelgeving staat een vergunningstelsel ondertussen niet in de weg. Kortom, alle seinen staan op groen.

Een vergunningstelsel voor detailhandel is niets nieuws, het bestaat al voor bijvoorbeeld alcohol, horeca en vuurwerk, “allemaal met minder maatschappelijke schade dan tabak”, zo voeren de organisaties aan. Zo’n stelsel, waarmee het aantal verkooppunten kan worden beperkt, vereenvoudigt bovendien de handhaving van onder meer de leeftijdsgrens en illegale verkoop van smaakjes-vapes.

Betrouwbare partner

In een toelichting zegt Wanda de Kanter, voorzitter van Rookpreventie Jeugd: “We moeten niet afwachten met het optuigen van een vergunningstelsel nu de tabaksfabrikanten en tabaksretailers oproepen tot het massaal openen van nieuwe verkooppunten van tabak. Dat móéten we blokkeren. Want hoe meer verkooppunten, hoe moeilijker de handhaving van leeftijdsgrens en smaakjesverbod wordt. Het zou de overheid bovendien sieren nu werk te maken van de afspraken in het Nationaal Preventieakkoord door de verkoop in alleen tabaksspeciaalzaken naar voren te halen van 2032 naar 2028 en daarmee een betrouwbare partner te zijn voor onze jeugd in plaats van voor de winkeliers.”