Twee samenvallende berichten tonen de ernst van de situatie rond nicotinegebruik onder jongeren in Nederland. Een derde van de vapende scholieren doet dat ook ’s nachts en het aantal meldingen van ziekenhuisbehandelingen door vapen is in een jaar tijd verdubbeld.

Door de webredactie

Het aantal meldingen van kinderen die in het ziekenhuis terechtkwamen met klachten als gevolg van vapen is in het afgelopen jaar verdubbeld. Het twee jaar geleden begonnen meldpunt voor vape-gerelateerde opnames registreerde dit jaar 31 meldingen. Vorig jaar waren dat er nog 14. De klachten waren dezelfde: onder meer bloed ophoesten, ernstige benauwdheid waarbij extra zuurstof moest worden toegediend, een klaplong en hartkloppingen. Een patiënt werd op de intensive care opgenomen met een hevige astma-aanval door het vapen. Twee minderjarigen bij wie een ‘zeer grote hoeveelheid nicotine’ werd gevonden, moesten worden behandeld voor sufheid en bewusteloosheid. De meldingen zijn volgens kinderlongarts Marije van den Beukel van het Haaglanden MC het topje van de ijsberg, zei ze tegen Nu.nl.

15.000 puffs in vier dagen

Van den Beukel is initiatiefnemer van het meldpunt dat zij eind 2023 begon namens de Nederlandse Vereniging van Kindergeneeskunde, sectie kinderlongziekten, omdat artsen steeds vaker kinderen zagen met klachten die alleen door vapen konden zijn veroorzaakt. In de meeste gevallen ging het dit jaar om meldingen van 14- tot 17-jarigen. Eén ‘schrikbarend’ geval betrof volgens Van den Beukel een kind dat in vier dagen een vape van 15.000 puffs had opgemaakt. De hoeveelheid nicotine in zo’n ‘turbovape’ is vergelijkbaar met 15 tot 20 pakjes sigaretten.

De longarts vertelt dat verder ook het aantal meldingen over psychosociale effecten opviel. Dat ging van een puber met schulden bij een vape-dealer tot depressieve klachten en poging tot zelfmoord. Dat klachten kunnen samenhangen met vapen wordt inmiddels beter door artsen onderkend, waardoor zij daar ook alerter op zijn. Toch vermoedt Van den Beukel dat het werkelijke aantal vape-gerelateerde klachten veel hoger ligt, maar dat lang niet alles nog wordt gemeld, bijvoorbeeld omdat het om mildere klachten gaat.

Helft respondenten heeft ooit gerookt

Dat het aantal vape-gerelateerde aandoeningen snel verder zal toenemen lijkt onvermijdelijk als je de cijfers leest van een onderzoek van het Leids Universitair Medisch Centrum in samenwerking met het preventieprogramma Vapen #jouwkeuze en het Trimbos-instituut, gepubliceerd in het European Journal of Pediatrics. Op vijf middelbare scholen verzamelden zijn gegevens van 978 leerlingen met een gemiddelde leeftijd van 14,5 jaar, van wie bijna de helft (457) aangaf ooit nicotine te hebben gebruikt. Van die 457 had 90 procent in het laatste jaar nicotine gebruikt.

De mediaanleeftijd van het eerste gebruik was 13 jaar. 80 procent begon het nicotinegebruik met e-sigaretten, 18 procent met sigaretten en 2 procent met nicotinezakjes. Bijna de helft (47 procent) van de leerlingen die het laatste jaar nicotine had gebruikt (een kleine 200 leerlingen) gaf aan dagelijks nicotine te gebruiken. Van die groep rapporteerde 70 procent duaal gebruik van e-sigaretten en traditionele sigaretten en 77 procent zei tijdens schooluren nicotine te gebruiken.

Nachtelijk nicotinegebruik

Extra zorgwekkend is de bevinding dat ruim een derde van de leerlingen die in het afgelopen jaar nicotine hadden gebruikt aangaf ook nicotine in de nacht te gebruiken als ze wakker werden (26 procent antwoordde op de vraag hierover ‘ja’ en 9 procent ‘soms’). Nachtelijk gebruik kan een gevoelige indicator zijn van nicotineafhankelijkheid, schrijven de onderzoekers, duidend op zowel fysiologische ontwenningsverschijnselen als psychologische stress.

In de groep die in het afgelopen jaar nicotine had gebruikt gaf 32 procent aan dat hun ouders niet op de hoogte waren van het gebruik, 41 procent zag zichzelf als verslaafd en 60 procent rapporteerde een stoppoging, waarvan ruim driekwart (77 procent) niet was geslaagd.

Verder vermelde 61 procent gezondheidsklachten die samenhingen met het nicotinegebruik. De klachten bestaan uit verminderde fysieke fitheid (43 procent), hoesten (32 procent), keelpijn (30 procent), concentratieproblemen (21 procent), hoofdpijnen (20 procent), misselijkheid (19 procent) en slaapstoornissen (16 procent.) Minder frequent werden depressieve symptomen (12 procent), angst of paniek (10 procent), astma-aanvallen (5 procent) en longontsteking (4 procent) genoemd.

Stophulp op scholen is snel nodig

De onderzoekers concluderen op basis van deze cijfers dat er onder scholieren in Nederland sprake is van substantiële nicotine-afhankelijkheid. Dagelijks en duaal gebruik, op school en gedurende de nacht, in veel gevallen zonder dat ouders er weet van hebben, terwijl 6 op de 10 vapers/rokers lichamelijke en/of psychische klachten ondervinden maakt ingrijpen urgent. Er is een duidelijke noodzaak om stophulpprogramma’s op scholen te introduceren waar ouders bij betrokken worden, in combinatie met beleid dat de invloed van de tabaksindustrie aan banden legt en de toegang van jongeren tot nicotine beperkt. Precies wat Rookpreventie Jeugd ook al jaren bepleit: geen invloed van de tabaksindustrie op beleid (FCTC artikel 5.3), aanpak van marketing gericht op jongeren, dealers weren van social media en het vervroegen van de alleenverkoop van nicotineproducten via tabaksspeciaalzaken naar 2028 in combinatie met een vergunningstelsel. Als dan ook nog de leeftijdsgrens voor aankoop van tabak en aanverwante producten vanaf 2030 elk jaar met een jaar wordt verhoogd dan komt de nicotinevrije generatie binnen bereik.

Steun Rookpreventie Jeugd met een donatie.