UPDATE 15-04-2020
Vorig jaar voegde Philip Morris Holland Ralf Dekker toe als nieuwe commissaris. De voormalig Rabobank-topman is ook lid van de Provinciale Staten Noord-Holland voor Forum voor Democratie. Een profielschets met interview.

Door de webredactie

‘Het ging mij niet om de moraal, maar om het beste bedrijfsresultaat: opbrengst maximaliseren, risico’s minimaliseren.’ Dat zei Ralf Dekker op 4 juli 2019 in een interview met Sociale Vraagstukken naar aanleiding van zijn houding tegenover de effecten van het beleid van de Rabobank op het klimaat en op duurzaamheid. Als het aan Dekker ligt, wordt er blijkbaar vooral naar de winst gekeken en moet alle ophef over de klimaatproblematiek niet te serieus genomen worden, helemaal niet als die ophef ten koste gaat van de winst.

Terwijl Dekker het interview gaf, was hij al drie maanden commissaris bij Philip Morris Holland B.V., zo blijkt uit een uittreksel van de Kamer van Koophandel. Dekker behartigt er in het bijzonder de belangen van de werknemers. Eerder was dat de rol van Irene Asscher-Vonk, de moeder van PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher, die zich ondanks felle kritiek meer dan twaalf jaar aan Philip Morris heeft verbonden.

Statenlid voor FvD

Dekker is haar opvolger en ook hier heeft Philip Morris een commissaris gevonden met een politieke component. Sinds 2019 is Dekker namelijk Statenlid namens het Forum voor Democratie in de provincie Noord-Holland.

Over ‘tabak’, ‘sigaretten’ en ‘Philip Morris’ wordt in het uitgebreide interview op Sociale Vraagstukken echter niet gesproken, terwijl als iets een interessant sociaal vraagstuk zou kunnen zijn, dat de omgang met tabak in de samenleving is. Jaarlijks sterven er in Nederland immers ruim 20.000 mensen aan de gevolgen van tabak, een product dat door Dekkers werkgever Philip Morris bewust zo is ontworpen dat gebruikers ervan zwaar verslaafd raken én een enorme hoeveelheid giftige stoffen binnenkrijgen. Maar uit Dekkers houding ten opzichte van duurzaamheid en milieu kan afgeleid worden dat het hem ook bij de tabaksindustrie niet om de moraal gaat, maar om het optimaliseren van de winst.

Rabobank

Roelof Jan (Ralf) Dekker werd op 18 februari 1957 geboren in Utrecht. Volgens zijn LinkedIn-profiel volgde hij een middelbare schoolopleiding in Nijmegen en begon hij na een jaar Landbouwhogeschool aan een studie geologie in Leiden. In 1979 plakte hij er een doctoraal bedrijfskunde aan vast. Sinds 1992 werkte hij bij de Rabobank waarbij hij opklom tot een positie in de Raad van Bestuur, waar hij van 2013-2017 deel van uitmaakte. Daar verdiende hij volgens Sociale Vraagstukken ruim 8 ton per jaar.

In 2018 richtte hij zijn aan de Amsterdamse Leidsegracht gevestigde eenmanszaak ‘Ralf Dekker’ op. Volgens de Kamer van Koophandel is dat een ‘organisatie- en adviesbureau’ waarmee hij advies geeft over ‘bestuurswerkzaamheden’. Datzelfde jaar sloot hij zich volgens een interview op de website van de provincie Noord-Holland ook aan bij het Forum voor Democratie. Als Statenlid wil hij zich inzetten voor het transparant maken van de financiële jaarrapportages. ‘De omvang van de jaarrapportage verraste mij.’ Ook wil hij op het gebied van het klimaat ervoor zorgen dat ‘we niet doorschieten met alle activiteiten’.

In een toespraak tijdens het partijcongres van Forum gaat Dekker verder in op zijn houding ten opzichte van het klimaat. Hij is namelijk bestuurslid van het wetenschappelijk bureau van de FvD, het Renaissance Instituut. Dekker maakt hier duidelijk dat het hem om de feiten gaat. ‘Bij het Renaissance Instituut houden we van feiten en metingen. Meer dan van opinies en meningen.’ Daarbij lijkt Dekker zelf te bepalen wanneer iets een feit is en wanneer een mening. Zo kun je een heleboel wetenschappelijke inzichten als mening afdoen en de zaken die je goed uitkomen als feit presenteren.

Tabaksindustrie

Een strategie die goed past bij de tabaksindustrie, die al sinds de jaren 60 haar best heeft gedaan om de kwade gevolgen van tabak voor de gezondheid te ontkennen. Het duurde decennia voor ze toe wilde geven dat tabak kanker veroorzaakt. In de tussentijd kwam de industrie met de ene na de andere ‘studie’ om maar vol te kunnen houden dat tabak heus niet zo slecht was, en om de onafhankelijke wetenschappelijke inzichten als ‘mening’ af te doen. Hoe langer het lukte om verwarring en twijfel te zaaien, hoe langer het lukte om antirookbeleid tegen te houden of af te zwakken zodat er meer tijd was om jongeren aan het roken te krijgen en levenslang verslaafde klanten te vinden.

IQOS

Nu doet Philip Morris dat weer met de IQOS, een alternatief voor de gewone sigaret waarbij de gebruiker een speciale tabak-bevattende sigaret in een apparaatje moet doen waarna de tabak verhit wordt in plaats van verbrand. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft al geconstateerd dat er bij het gebruik van de IQOS nog altijd giftige, schadelijke en verslavende stoffen vrijkomen. Ook is onduidelijk wat het gebruik van de IQOS op de lange termijn voor schadelijke gevolgen voor de gezondheid zal hebben. Philip Morris doet ondertussen alsof het met dit apparaat iets wil betekenen voor de gezondheid van zijn rokers, terwijl de echte boodschap is dat het die vooral niet wil kwijtraken doordat er steeds meer antirookmaatregelen worden genomen. Philip Morris is bijvoorbeeld begonnen met de financiële ondersteuning van de Foundation for a Smoke-free World, die onderzoek naar een rookvrije wereld moet bewerkstelligen, maar uit divers onderzoek blijkt dat deze stichting vooral een lobbyvehikel is voor de IQOS. Met ‘rookvrij’ bedoelt PMI vooral dat rokers over moeten stappen op de IQOS zodat antirookmaatregelen omzeild kunnen worden, omdat ze (nog) niet voor de IQOS gelden.

‘Tegen betutteling’

Philip Morris heeft in Dekker daarom een goede vriend gevonden. Toen Dekker door Sociale Vraagstukken werd gevraagd wie volgens hem zijn kiezers zijn, antwoordde hij onder meer: ‘Het zijn zowel hoog- als laagopgeleiden. Mensen die niet betutteld willen worden door de overheid, die veilig over straat willen kunnen gaan.’ De industrie heeft baat bij politici die tegen betutteling zijn en probeert hen voor haar karretje te spannen. De industrie claimt immers dat roken met keuzevrijheid te maken heeft, met het zelf moeten kunnen beslissen of je een sigaret opsteekt. Een slimme manier van framen, omdat roken juist het tegenovergestelde is van keuzevrijheid. Wie eenmaal verslaafd is, heeft de grootste moeite om te stoppen. Volgens de Jellinek Kliniek wil 81 procent van de rokers stoppen, maar degenen die het proberen lukt het zelden. Dat is het kenmerk van verslaving: tegen beter weten in doorgaan met gedrag dat slecht voor je is.

Wie winst boven moraal plaatst en zich voor de zogenaamde keuzevrijheid rond roken in wil zetten in de politiek, lukt het om weg te kijken van de miljoenen mensen die wereldwijd aan kanker overlijden.

Vragen aan Ralf Dekker

We stelden Ralf Dekker een aantal vragen. Uit zijn antwoorden komt een redenatie naar voren die bijna geschreven lijkt door tabakslobbyisten. U kunt zijn antwoorden hier integraal lezen:

Waarom zei u ‘ja’ tegen een commissariaat bij Philip Morris?

Philip Morris neemt als bedrijf verantwoordelijkheid door wetenschappelijk onderbouwde, minder schadelijke producten te ontwikkelen die een beter alternatief zijn voor de roker die anders zou blijven doorroken. Het is de ambitie van het bedrijf dat deze producten de traditionele sigaret zo snel mogelijk zullen vervangen.

Mijn persoonlijke motivatie om bij Philip Morris International de rol van commissaris te vervullen ligt dan ook in het feit dat het bedrijf zich vol inzet op de ontwikkeling van deze minder schadelijke alternatieven voor de sigaret. Dat brengt een enorme transformatie met zich mee, niet in de minste plaats voor de productiefaciliteiten van Philip Morris, waaronder de fabriek in Bergen op Zoom. Als extern commissaris behartig ik hier de belangen van de werknemers, een verantwoordelijkheid waar ik veel genoegen uit haal.

De productie van sigaretten is hier in 2014 beëindigd, waarbij er meer dan 1200 banen kwamen te vervallen. Dit heeft grote impact gehad voor de werkgelegenheid in de regio. Maar in 2017 maakte de fabriek een nieuwe start, toen er door het wereldwijde succes van de rookloze producten van Philip Morris behoefte ontstond aan extra productiecapaciteit voor halffabrikaten voor de zgn. ‘Heets’ – een product waarbij tabak niet wordt verbrand, maar verwarmd. Sindsdien heeft het bedrijf in Bergen op Zoom meer dan 80 miljoen euro geïnvesteerd, onder meer in de productielijnen voor cast leaf tobacco, de tabaksvellen die worden gebruikt voor een deel van de rookloze producten van Philip Morris. Ook worden er in het laboratorium vloeistoffen ontwikkeld voor elektronische sigaretten. Deze ontwikkelingen hebben er mede toe geleid dat er inmiddels weer ruim 700 medewerkers (inclusief ingehuurde arbeidskrachten) werkzaam zijn in Bergen op Zoom.

Kortom, de tabaksindustrie is bezig met een enorme transformatie en Philip Morris loopt voorop binnen die ontwikkeling. Ik draag daar graag aan bij in mijn rol als commissaris waarbij ik zoals aangegeven specifiek kijk naar de belangen van de werknemers.

Hoeveel verdient u met dit commissariaat?

De vergoeding voor het commissariaat is marktconform.

Hoe kijkt u naar roken? Is dit een vrije keuze?

Hoe kijkt u naar verslaving? Is dit een vrije keuze?

Roken is verslavend en de beste keuze is om te stoppen met roken (wat niet altijd makkelijk is) of om überhaupt niet te beginnen. Maar rokers die niet stoppen hebben tegenwoordig betere alternatieven tot hun beschikking waarbij geen verbranding plaatsvindt, zoals e-sigaretten en verwarmde tabaksproducten. Experts zijn unaniem dat nicotine verslavend is en niet zonder risico, maar niet de hoofdoorzaak is van rookgerelateerde ziekten. Het probleem zit met name in de verbranding van tabak en de schadelijke stoffen in de rook.

Hoe kijkt u naar de mensen die ziek zijn geworden van het roken en overlijden aan de gevolgen van bijvoorbeeld longkanker? Is dat hun eigen schuld geweest?

Het is al jaren welbekend dat er aan roken ernstige gezondheidsrisico’s kleven. Sinds 1982 is het in Nederland wettelijk verplicht om gezondheidswaarschuwingen op tabaksverpakkingen te plaatsen. Sinds 2002 is het niet meer toegestaan om tabaksreclame te maken (met uitzondering van tabaksspeciaalzaken). Ook zijn er de afgelopen jaren veel verschillende maatregelen ingevoerd om roken te ontmoedigen, zoals rookverboden op de werkplek en in de horeca, naast forse opeenvolgende accijnsverhogingen en opeenvolgende restricties ten aanzien van de verpakking van tabaksproducten. Toch telt Nederland nog steeds meer dan drie miljoen rokers. Deze rokers hebben tegenwoordig de mogelijkheid om over te stappen op betere alternatieven. Ik zet mij graag in voor een bedrijf dat zijn verantwoordelijkheid neemt om voorop te lopen bij de ontwikkeling, productie en verkoop van deze rookloze alternatieven.

Vindt u dat het belangrijk is om jongeren tegen roken te beschermen?

Ja. En ook Philip Morris ondersteunt de doelstellingen van het Nationaal Preventieakkoord om het aantal rokers in Nederland versneld terug te dringen en tot een rookvrije generatie te komen. De visie van het bedrijf is op dat punt duidelijk: als je niet rookt, begin dan niet met roken. Als je rookt, stop dan. En als je niet stopt, kan je beter overstappen op minder schadelijke alternatieven. Rookloze alternatieven zijn een betere keuze voor diegenen die niet stoppen met roken. Daarbij is het product van PMI (IQOS) uitsluitend bestemd voor volwassen rokers en uit de praktijk blijkt dat gebruik onder jongeren nauwelijks voorkomt.

Wat vindt u van het feit dat PMI doet alsof het roken om volksgezondheidsredenen uit de wereld wil helpen, maar de nicotineverslaving in stand wil houden met de verkoop van de IQOS, een apparaat dat óók schadelijk voor de gezondheid is?

Uit onderzoek van Philip Morris blijkt dat de door IQOS en Heets geproduceerde damp gemiddeld 95% minder schadelijke stoffen* bevat dan de rook van een traditionele sigaret. Gerenommeerde onafhankelijke onderzoeksinstanties hebben deze onderzoeksresultaten gevalideerd. Zo stelt het RIVM dat de door haar gemeten hoeveelheden schadelijke stoffen in de door IQOS geproduceerde damp overeenkomen met onze eigen onderzoeksresultaten: “De stoffen die het RIVM heeft gemeten, zijn van dezelfde orde van grootte als in de data van Philip Morris.”**

Op basis van de totaliteit van het wetenschappelijk bewijs – naast bovenstaand genoemd onderzoek, onder meer bestaande uit uitgebreid klinisch en non-klinisch onderzoek – concludeert Philip Morris dat het volledig overstappen van sigaretten naar IQOS, alhoewel niet risicovrij en verslavend, minder schadelijk is dan het roken van sigaretten.

Denkt u dat het belangrijk is dat politici zich inzetten om de volksgezondheid te beschermen? Zo ja, hoe past dat in uw keuze om voor Philip Morris te werken?

Ja, dat vind ik belangrijk. Tegelijkertijd denk ik dat het nodig is om daar niet alleen ideologisch over na te denken maar hier ook met een pragmatische blik naar te kijken. Ondanks alle tabaksontmoedigingsmaatregelen weten we dat er een grote groep rokers is die niet van vandaag op morgen stopt. Daarom is het belangrijk om in het volksgezondheidsbeleid ruimte in te bouwen voor minder schadelijke alternatieven ten opzichte van de traditionele sigaret.

Er is een link gelegd tussen roken en de vatbaarheid voor corona (dat zich voornamelijk uit in een longziekte en ademhalingsproblemen). Kijkt u in het licht van de huidige pandemie anders naar de verantwoordelijkheid die u als politicus heeft versus het geld dat u verdient bij Philip Morris?

Nee. We leven in bijzondere tijden. Maar de huidige situatie verandert niets aan het advies van Philip Morris aan mensen die roken, e-sigaretten gebruiken of producten gebruiken waarbij tabak wordt verwarmd: nicotine en tabaksproducten zijn niet risicovrij en de beste keuze is altijd om niet te beginnen of te stoppen. Maar voor diegenen die niet stoppen met roken zijn rookloze producten een betere keuze.

* Dit is iets dat veel geclaimd wordt over e-sigaretten. Zie: dit artikel van 21 januari jl.

UPDATE 15-04-2020

**Omdat Dekkers uitspraak de indruk wekt dat het RIVM net als Philip Morris heeft geconcludeerd dat de IQOS 95 procent minder schadelijk is dan de rook van een traditionele sigaret, hebben we vooraanstaand arts-epidemioloog Esther Croes (Trimbos-instituut) om een reactie gevraagd. Zij verwijst naar het RIVM:

“De hoeveelheid van deze stoffen in de lucht die ingeademd wordt bij gebruik van tabakssticks met de iQOS is lager dan in sigarettenrook, maar dat betekent niet dat het gezondheidsrisico net zoveel lager is. Het verband tussen de hoeveelheid van een stof en de schadelijke effecten is voor elke stof anders. Kankerverwekkende stoffen kunnen bijvoorbeeld ook kanker veroorzaken in lagere hoeveelheden. Ook zijn sommige stoffen wel in grotere hoeveelheden aanwezig dan in sigarettenrook. Daarnaast zijn niet alle stoffen in de emissies gemeten, waardoor dit onderzoek beperkte informatie levert over mogelijke risico's. Verder is duidelijk dat stoffen die vrijkomen bij het gebruik van tabakssticks met de iQOS effecten kunnen veroorzaken op de luchtwegen. Ze kunnen bijvoorbeeld de longcellen irriteren of beschadigen. De stoffen kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid van zowel de gebruiker als de omstanders. Lees vooral ook deze tekst.”