Om vapers te helpen stoppen met hun nicotineverslaving zijn andere tools nodig dan bij rokers. Dat komt doordat roken gekoppeld is aan bepaalde momenten op de dag, terwijl vapers de hele dag door vapen. Het Trimbos-instituut komt met een verkenning onder rookstopcoaches: ‘Leg de vape in de kofferbak.’

Door de webredactie

Om vape-verslaafden te helpen stoppen heeft het Trimbos-instituut een verkenning onder rookstopcoaches uitgevoerd en hun ervaringen in een factsheet samengebracht. Vapen heeft een andere aanpak nodig dan roken, zo blijkt uit de inventarisatie, omdat vapen in tegenstelling tot roken niet aan vaste momenten gekoppeld is.

“De wetenschappelijke literatuur levert vooralsnog te weinig hoogwaardige studies op die zich richten op stoppen met vapen, om pasklare handvatten te bieden voor (te ontwikkelen) Nederlandse stoppen-met-vapeninterventies”, schrijft het Trimbos-instituut in de factsheet. Er zijn wel succesvolle voorbeelden in het buitenland te vinden, zoals de (Engelstalige) mobiele telefoon-interventie ‘This is Quitting’ voor jongvolwassenen, met geautomatiseerde, gepersonaliseerde en interactieve elementen. “Voor volwassenen die willen stoppen met vapen wordt de inzet van varenicline in combinatie met gedragstherapie effectief geacht”, schrijft het Trimbos.

Nederlandse stoppen-met-rokencoaches die stoppen-met-vapenbegeleiding aanbieden, putten daarvoor uit hun ervaring met de behandeling van tabaksverslaving, schrijft het Trimbos, omdat het in beide gevallen om een nicotineverslaving gaat. “Nicotine is na heroïne een van de meest verslavende stoffen die we kennen”, schrijft verslavingskliniek Jellinek. Terwijl het roken van traditionele tabaksproducten al jaren terugloopt, neemt vapen – vooral onder jongeren – een vlucht.

Bewustwording van gedrag is belangrijk

Wetenschappelijk medewerker van het Trimbos Petra Hopman schrijft in een blog over de ervaring en tips die rookstopcoaches met haar deelden. “Roken is gekoppeld aan een bepaald moment op de dag of aan specifieke plekken, bijvoorbeeld na het eten of tijdens een pauze. Voor dat ‘rookmoment’ gaat men dan doorgaans even naar buiten. Een vape gebruikt men dikwijls de hele dag en vrijwel overal. Dit betekent dat een goed stopplan lastiger is om te maken. Er zijn vaak geen vaste vape-momenten aan te wijzen.”

Om vapers te helpen stoppen met hun nicotineverslaving, helpen rookstopcoaches de vapers eerst zich bewust te worden van hun gedrag: wanneer grijpen ze naar de vape? Daar kom je achter “door bij het autorijden de vape niet meer binnen handbereik te leggen, maar in de kofferbak. Men moet dan eerst naar een parkeerplaats om te kunnen vapen. Of bijvoorbeeld thuis alleen nog maar buiten vapen, waardoor er een bewust moment van wordt gemaakt. Als de client op bewuste momenten vapet, dan ontstaan er aangrijppunten voor een stopplan.”

Vapers moeten dus eerst hun gedrag zien te beperken tot specifieke momenten, daarna kan de coach gerichter aan de slag gaan.

Andere aanpak voor jongeren

De behandeling van jongeren die willen stoppen met vapen heeft een aparte aanpak nodig. “Het jongerenbrein werkt anders dan dat van volwassenen”, schrijft Hopman. “Daarnaast speelt groepsdruk bij jongeren een grote rol. Coaches geven aan dat ze het daarom een goed idee vinden om jongeren samen te laten stoppen. Eén coach geeft bijvoorbeeld aan dat ze jongeren samen met een vriend of vriendin begeleidt. Op die manier buig je groepsdruk om naar groepssteun. Moet je ouders eigenlijk meenemen in dit proces? Het antwoord lijkt: betrek ze wel, maar op gepaste afstand.”

Het Trimbos-instituut werkt nu aan een handreiking over stoppen met vapen bij jongeren waarin professionals concrete handvatten kunnen terugvinden. De handreiking verschijnt naar verwachting in 2026.