Volgende week behandelt de Grote Kamer van het Europees Hof van Justitie in Luxemburg de handhavingszaak rond de sjoemelsigaret, waarin Rookpreventie Jeugd om een alternatieve meetmethode voor sigarettenemissies vraagt. De volgende dag is een opname van de zitting te bekijken.

Door de webredactie

Maandagmiddag aanstaande is de zitting van het Europees Hof van Justitie in Luxemburg in de handhavingszaak rond de sjoemelsigaret. De Grote Kamer van het Hof hoort dan pleidooien van een groot aantal partijen, waaronder Rookpreventie Jeugd (RPJ), de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), de vier grote tabaksproducenten, de Europese Commissie en enkele lidstaten. Een opname van de zitting is vanaf de volgende dag enige tijd te bekijken via de website van het Hof (vertaling beschikbaar via het koptelefoonicoontje rechtsonder in beeld).

Het Hof moet voor de tweede keer in deze zaak antwoord geven op prejudiciële vragen, dit keer van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) in Den Haag. De zaak, begonnen door Rookpreventie Jeugd, draait om de meetmethode waarmee de emissies van teer, nicotine en koolmonoxide (TNCO) uit sigaretten worden gemeten. De huidige ISO-methode die daarvoor wordt gebruikt geeft een ernstige onderschatting van wat rokers in werkelijkheid inademen.

Die onderschatting komt omdat alle filtersigaretten minuscule gaatjes in de filters hebben, waardoor in de meetopstelling schone lucht wordt aangezogen die zich met de sigarettenrook vermengt. Wanneer rokers die gaatjes tussen hun vingers en lippen afsluiten, krijgen zij rook binnen die minder is verdund. Met een alternatieve meetmethode (de WHO Intense) die het rookgedrag van de roker beter benadert, mat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in 2018 emissiewaarden die twee tot drie keer hoger waren dan wat wettelijk is toegestaan, met uitschieters tot 26 keer.

EU Hof en rechtbank gaven RPJ gelijk

Rookpreventie Jeugd vroeg daarom de NVWA alle sigaretten die niet voldoen aan de emissienorm van 10 mg teer, 1 mg nicotine en 10 mg koolmonoxide uit de handel te halen. De NVWA stelde dat zij bij haar controles de ISO-meetmethode moest gebruiken, omdat die nu eenmaal in de Europese wet staat. Rookpreventie Jeugd vocht die beslissing uiteindelijk in 2019 aan bij de rechter in Rotterdam.

Om duidelijkheid te verkrijgen vroeg de rechter het Europees Hof hoe de Europese wet op dit punt moet worden uitgelegd en of het aan individuele lidstaten is toegestaan om zo nodig ook een andere meetmethode te gebruiken.

Het arrest van het Europees Hof van februari 2022 opende daarvoor inderdaad de weg en de rechtbank Rotterdam concludeerde daaruit in november 2022 dat de NVWA conform de eis van Rookpreventie Jeugd handhavend moet optreden tegen de sjoemelsigaret.

Hoger beroep en weer vragen aan EU Hof

Het ministerie van VWS en de NVWA willen niets liever dan de alternatieve WHO-meetmethode gebruiken, maar besloten toch in beroep te gaan tegen de uitspraak bij het CBb om zo volledige zekerheid te krijgen. Op dat moment voegden de vier grote tabaksfirma’s, Philip Morris, British American Tobacco, Japan Tobacco en Imperial Brands, zich in de zaak, die na de uitspraak van de Rotterdamse rechter voor hen een serieuze zaak was geworden.

Het CBb besloot in november 2023 opnieuw vragen voor te leggen aan het Europees Hof van Justitie, die in februari 2024 het Hof bereikten. Via die vragen probeert het CBb helder te krijgen of een EU-lidstaat de ISO-meetmethode kan vervangen door een methode die de volksgezondheid beter beschermt.

Het Hof ontving schriftelijke visies op deze vragen van Rookpreventie Jeugd en de Nederlandse staat/NVWA, de vier tabaksproducenten, de Europese Commissie en de lidstaten Bulgarije, Hongarije, Tsjechië en Portugal. Deze partijen zijn door het Hof nu uitgenodigd om ter terechtzitting een aantal specifieke vragen te beantwoorden. Vervolgens zal het nog weer maanden duren voor het Hof met een conclusie komt. Als het CBb daarna het eindoordeel velt heeft het hele proces zes tot zeven jaar geduurd.

Studie naar filterventilatie

Ondertussen publiceerde Tobacco Control een studie naar de vraag hoe consumenten filterventilatie ervaren. De literatuurstudie onder leiding van Reinskje Talhout van het RIVM in samenwerking met wetenschappers van Harvard in Boston en de University of Minnesota, bekeek hoe filterventilatie sigaretten in de perceptie aantrekkelijker maakt en welke maatregelen overheden zouden kunnen nemen om die invloed op consumenten weg te nemen.

Filterventilatie wordt, zeker in landen waar dat nog is toegestaan, gebruikt om sigaretten als light en ‘minder schadelijk’ aan te prijzen. In Europa, waar dit niet meer mag, worden wel nog kleurcodes gebruikt om toch verschillen aan te geven. De onderzoekers concluderen dat consumenten nog steeds worden misleid door de toepassing van filterventilatie en bevelen aan om alle communicatie en marketing hierover onmogelijk te maken, bijvoorbeeld door standaardverpakkingen in te voeren. Maar beter nog, stellen zij, is om filterventilatie helemaal te verbieden.

Meer details over de handhavingszaak zijn te vinden op Rookpreventiejeugd.nl