Philip Morris International (PMI) is al acht jaar een belangrijke sponsor van conferenties van de NATO Defense College Foundation in Rome. De prestigieuze denktank biedt de tabaksgigant zo toegang tot politici, ministers en andere invloedrijke personen uit de hele wereld. Critici reageren verbijsterd, helemaal nu PMI hardnekkig de Russische oorlogskas blijft spekken.

Door Tjitske Lingsma
For an English translation see NATO think tank offers Philip Morris access to politicians 

Het gebeurt open en bloot. Op 7 december j.l. organiseerde de NATO Defense College Foundation (NDCF) in Rome de conferentie ‘Balkan and Black Sea Perspectives’ in samenwerking met partner Philip Morris Italië. Het logo van de tabaksgigant staat prominent op de aankondiging voor de bijeenkomst, die ging over de centrale rol die de twee regio’s voor de NAVO en de EU spelen.

Op het programma stonden invloedrijke personen uit de internationale diplomatie, politiek en media. Onder de sprekers waren de Noorse ambassadeur in Bosnië Herzegovina Olav Reinertsen, het Oekraïense parlementslid Halyna Yanchenko en een ex-Defensieminister van Noord-Macedonië. De NAVO had Nicola de Santis, hoofd relaties van de Public Diplomacy Division, afgevaardigd. Andere sprekers waren directeur of medewerker van internationale onderzoeksinstituten. Redactiechef van de Duitse omroep Deutsche Welle in Brussel, Alexandra von Nahmen, leidde een panelsessie. Net als de Bulgaarse ex-minister van Buitenlandse Zaken Solomon Passy. De middag werd afgesloten door het Italiaanse parlementslid Giulio Tremonti, die voorzitter is van de Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken.

Denktank met nauwe banden met de NAVO

Uit onderzoek door TabakNee blijkt dat Philip Morris al acht jaar vaste sponsor is van de NDCF, die bij haar activiteiten samenwerkt met de NAVO en op de website trots vermeldt de enige denktank te zijn die de naam ‘NAVO’ draagt. “Het is onze missie om de cultuur van stabiliteit en welzijn in het Noord-Atlantische gebied en in NAVO-partnernaties te bevorderen”, aldus de website. NDCF-voorzitter Alessandro Minuto-Rizzo is een Italiaanse diplomaat en ex-ambassadeur bij de EU, die tussen 2001 en 2007 vice-secretaris-generaal van de NAVO was. De denktank organiseert vooral internationale high-level conferenties en doet onderzoek. Met speciale aandacht voor het Midden-Oosten, Oost-Europa, de Zuidelijke Méditerranée (van Marokko tot Libanon) en West-Afrika. De sprekers en moderators bestaan uit regeringsleiders, (ex-)ministers, topdiplomaten, parlementariërs, beleidsmakers, directeuren en experts van internationale onderzoeksinstituten en media.

Toegang tot de internationale arena

In de afgelopen jaren subsidieerde PMI zo’n 25 conferenties van de denktank, waarmee de tabaksmultinational toegang tot de internationale arena kreeg. Dat gebeurt niet alleen via de hoofdgasten, panelleiders en het publiek, maar ook via de partners waarmee de conferenties worden georganiseerd. Bij de recente bijeenkomst ‘Balkan and Black Sea Perspectives’ waren dat naast PMI vier andere partners: NATO Public Diplomacy Division, NATO Defense College, rakettenfabrikant MBDA Italy en Fondazione Compagnia di San Paolo.

TabakNee heeft NDCF om een reactie gevraagd over de relatie met PMI, maar de denktank heeft niet geantwoord.

PMI ‘genereuze’ sponsor sinds 2014

De eerste tekenen van contact tussen PMI en de denktank zijn zichtbaar bij de conferentie ‘The futures of integration – Western Balkans’, die NDCF in oktober 2014 organiseert. Een van de sprekers is Ahmet Evin. Hij is dan professor aan het Sabanci University Policy Institute in Istanbul, maar had daarvoor hoge posities bij het corporate management van PMI en vertegenwoordigde Philip Morris-bedrijven in Ankara. Ruim een jaar later, op 27 januari 2016, is er de NDCF-conferentie ‘Eurasia and Armed Radicalism’. Hoewel de tabaksgigant niet als sponsor op het programma staat, bedankt NDCF-voorzitter Minuto-Rizzo in het conferentieverslag Philip Morris als ‘genereuze sponsor’.

PMI schrijft openingshoofdstuk

In hetzelfde verslag valt de eer aan Alvise Giustiniani, toenmalig hoofd van de afdeling Anti-Illicit Trade bij Philip Morris International, om het openingshoofdstuk te schrijven. Hierin presenteert hij PMI als een betrouwbare partner in de strijd tegen de illegale handel in rookwaren, waar niet alleen criminele groepen zich mee bezighouden, maar die ook een belangrijk deel van de ‘financieringsportfolio’ van terroristische organisaties vormt. Giustiniani legt uit dat PMI’s Anti-Illicit Trade-teams werken aan bewustwording, strategieën en partnerships om deze praktijken – die volgens het tabaksbedrijf leiden tot inkomstenderving bij regeringen, bedrijven en PMI zelf – aan te pakken.

PMI is dankbaar

Giustiniani schrijft ‘dankbaar’ te zijn voor de gelegenheid om bij te kunnen dragen aan de ‘high-profile conferentie’ van de denktank over cruciale thema’s. Hij complimenteert de NDCF omdat het vooroploopt met een ‘whole-of-community’-benadering en zegt dat PMI met belangstelling uitkijkt naar komende events. “Laat deze samenwerking een excellente eerste stap op een gezamenlijk pad zijn”, aldus Giustiniani.

Dat is precies wat er gebeurt. Op 30 november 2016 organiseert de denktank de conferentie ‘Deep Maghreb: (in)security and stability – North Africa and its Sahel dimension’ in Rome. Opnieuw wordt PMI niet op het programma vermeld, maar in het colofon van het verslag staat ‘Special thanks to PMI’. In de jaren die volgen staan deze bedankjes vermeld bij vrijwel alle conferenties die de denktank organiseert, waarbij PMI steeds openlijker en prominenter als partner wordt gepresenteerd. Het zijn events met topgasten en -publiek. Het is opvallend dat PMI niet wordt genoemd bij twee besloten bijeenkomsten die de denktank organiseert.

Patronage van de Italiaanse president

De conferenties zijn toegespitst op de specifieke regio’s en thema’s als veiligheid, waar de NDCF zich op richt. Vanaf april 2017 organiseert de denktank maar liefst zeven conferenties over de Balkan, die allemaal door PMI worden gesponsord. De bijeenkomst ‘Black Sea and Balkan perspectives. A strategic Region’ op 28 juli 2021 in Rome is georganiseerd onder de patronage van de Italiaanse president.

Uiteraard richt de denktank zich ook op de NAVO. Op 18 mei 2017 staat PMI genoemd op het programma van de conferentie ‘Is NATO indispensable? The Brussels Summit’. Terwijl de denktank voor dit event al een lijst gerenommeerde sprekers heeft, zal het twee jaar later alleen maar beter zijn. Op 27 juni 2019 vindt de conferentie ‘NATO at 70: Refocusing for Change?’ plaats in het hoofdkwartier van de Atlantic Council in Washington. Opvallend is dat PMI niet op het programma, maar wel in het verslag staat vermeld. NDCF-voorzitter Minuto-Rizzo blijkt bij de opening van de conferentie als eerste Philip Morris International te hebben bedankt. De uitsmijter van de dag is de internationale vip: Madeleine Albright, voormalig minister van Buitenlandse Zaken van de VS.

PMI-spreker over illegale handel

Als de denktank drie jaar later in Rome aandacht besteedt aan de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie tijdens de ‘NATO 2022 – A relevant Alliance in a changing world’, die op 23 juni 2022 plaatsvindt, wordt PMI niet alleen als sponsor bedankt, maar is de tabaksgigant ook opgenomen in het programma. Een van de sprekers is Piergiorgio Marini, functionaris externe betrekkingen van Illicit Trade Prevention van Philip Morris in Rome.

De bestrijding van illegale handel is het onderwerp dat de NDCF en het tabaksbedrijf bindt. Het was al het thema van het openingshoofdstuk dat PMI schreef in het conferentieverslag 2016, ook stond het centraal in de interviews die het STOP ILLEGAL blog van Philip Morris in 2018 en 2020 had met NDCF-voorzitter Minuto-Rizzo en waaruit de innige en strategische relatie tussen de denktank en de sponsor blijkt. De voorzitter krijgt daarin tevens de ruimte om zijn organisatie te promoten.

Hoewel niet expliciet in deze bijdragen, gebruikt de tabaksindustrie de veronderstelling dat criminele en terroristische netwerken zichzelf financieren met illegale handel in tabak ook als argument tegen antitabaksmaatregelen zoals accijnsverhogingen, beperkingen en verboden. Tabaksbedrijven betogen dan dat deze maatregelen de smokkel en illegale handel door deze netwerken in de hand werken. In 2018 werd het argument nog gebruikt in correspondentie met de Nederlandse regering in een poging standaardverpakkingen voor sigaretten tegen te houden.

Afrikaanse hoogwaardigheidsbekleders

De denktank organiseert niet vaak conferenties specifiek over Afrika, maar de bijeenkomst ‘Africa in Action: Tailoring security to real needs and threats’, die op 8 en 9 mei 2018 plaatsvindt, wordt gesteund door PMI Impact. Dit is een initiatief van de tabaksmultinational dat wereldwijd subsidies verstrekt voor projecten die illegale handel en gerelateerde misdrijven moeten bestrijden. De gastsprekers bestaan uit experts misdaadbestrijding en personen uit de hoogste kringen. De opening wordt verzorgd door de Algerijnse senator Hafida Benchehida. Ook Giuseppe Mistretta, directeur Afrika van het Italiaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, spreekt bij de start van de bijeenkomst. De voormalige Libische premier Mahmoud Jibril en Youssef Amrani, senior functionaris van het Koninklijk Kabinet in Rabat, leiden panels. De minister van Defensie van Mauritanië, Mamadou Diallo Bathia, is een van de sprekers. De dag wordt afgesloten door Alpha Condé, de president van Guinee en voormalig voorzitter van de Afrikaanse Unie. Ook weet de denktank zich met mediapartner Al Arabiya English verzekerd van aandacht in de pers.

Geopolitiek en de Arabische regio

De Arabische regio is een prioriteit voor de NAVO. Sinds 2011 organiseert de denktank conferenties over de geopolitiek met betrekking tot deze landen. In 2017 gebeurt dat voor het eerst met steun van PMI. Op de conferentie ‘Arab Geopolitics from Turmoil – Balances, Stability and Regional Order’ bedankt de NDCF-voorzitter eerst twee afdelingen van het NAVO-hoofdkwartier en media-partner Al Arabiya en zegt dan: ‘Special thanks to PMI’. De conferentie wordt geopend door niemand minder dan Ahmed Aboul Gheit, de secretaris-generaal van de Arabische Liga.

Twee jaar later is er op 9 oktober 2019 weer een conferentie in deze serie: ‘Arab Geopolitics after the Caliphate. How to exit the fragmentation trap’. De NDCF-voorzitter dankt PMI voor zijn ‘onschatbare’ steun. Ex-premier Mahmoud Jibril van Libië is een spreker. Opnieuw is de secretaris-generaal van de Arabische Liga, Ahmed Aboul Gheit, van de partij. Nu voor de afsluiting van het event.

Terwijl PMI in de zomer van 2020 nog een conferentie in de serie ‘Arab Geopolitics’ steunt, laat de tabaksmultinational de in november georganiseerde besloten bijeenkomst ‘Arab Geopolitics 2020’ aan zich voorbijgaan. In 2021 en 2022 is de tabaksproducent weer helemaal van de partij. Tijdens de conferentie ‘Arab Geopolitics 2021’ vertelt Ernesto Savona, directeur Transcrime van de Università Cattolica in Milaan, over een onderzoek dat zijn instituut met financiering van PMI Impact heeft gedaan. Daarnaast heeft PMI diverse andere conferenties over internationale veiligheid en de energiestrategieën gesponsord.

Toegang en reputatie

De tabakslobbywaakhond STOP constateerde in 2021 al dat PMI ‘uitzonderlijk actief’ is met sponsoring van dit soort events. Voor de tabaksfabrikant gaat het daarbij maar om één ding: sigaretten. “PMI krijgt directe toegang tot regeringsfunctionarissen die de events bezoeken, en verbetert zijn reputatie omdat het zichtbaar een platform deelt met betrouwbare, prestigieuze organisaties en personen”, aldus STOP in 2021. “Het kan net genoeg zijn om beleidsmedewerkers uit de gehele wereld te overtuigen dat PMI echt verandert, ondanks bewijs van het tegendeel.”

Waarom gasten moeten wegblijven

Het internationale Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging (FCTC) van de Wereldgezondheidsorganisatie schrijft overheidsdienaren voor dat ze contacten met de tabaksindustrie zo veel mogelijk moeten beperken. Hetzelfde verdrag verbiedt elke vorm van marketing en sponsoring door tabaksfirma’s. Alleen al daarom zouden politici, regeringsvertegenwoordigers en diplomaten af moeten zien van deelname aan conferenties van de NDCF.

PMI ook ‘internationale sponsor van oorlog’

Maar er zijn meer redenen. “Schandelijk”, noemt Joshua Abrams, regiodirecteur Eurasia-programma’s bij de Campaign for Tobacco-Free Kids, de samenwerking van de NAVO en de denktank met PMI voor de conferentie ‘Balkan and Black Sea Perspectives’ vorige week in Rome. Abrams wijst erop dat terwijl de NAVO tijdens de oorlog Oekraïne ondersteunt bij de verdediging tegen Rusland, Philip Morris juist een financiële steunpilaar van het Russische regime is. PMI trok zich na de inval in Oekraïne niet terug uit Rusland. Abrams wijst erop dat het tabaksbedrijf bijna 4,8 miljard dollar belastingen in Rusland betaalde en de oorlogskas spekt. “Het is daarmee de grootste transnationale belastingbetaler in het land en helpt Poetins onuitgelokte invasie van Oekraïne”, aldus Abrams. Hij wijst erop dat het Oekraïense Nationale Bureau voor Corruptiepreventie tabaksbedrijf PMI heeft aangemerkt als ‘internationale sponsor van oorlog’. Abrams: “Deze samenwerking gaat in tegen de steun van de westerse alliantie voor Oekraïne.” Iedereen die Oekraïne een warm hart toedraagt moet er bij instituties als de NAVO op aandringen om deze conferentie niet te co-sponsoren en er niet aan deel te nemen, aldus Abrams.

tags:  NDCF | NAVO | Rusland | Oekraïne | oorlog | FCTC-verdrag | STOP | Tobacco-Free Kids | PMI | politiek | illegale handel | tabakslobby