Het aanpakken van rookgedrag staat boven aan de actielijst van de deze week gepresenteerde Nederlandse Kanker Agenda, waarin meer dan 100 organisaties doelen hebben geformuleerd om de impact van kanker op de samenleving te verminderen.

Door de webredactie

Het terugdringen van rookgedrag staat bovenaan op de lijst van 20 doelen van de Nederlandse Kanker Agenda, die deze week werd gepresenteerd. Meer dan 100 organisaties (waaronder onderzoeksinstellingen, patiënten-, zorg- en maatschappelijke organisaties, belangenbehartigers, financiers en overheden) bundelden hiervoor hun krachten en expertise in het Nederlands Kanker Collectief (NKC). Op initiatief van het Integraal Kankercentrum Nederland, KWF Kankerbestrijding en de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties stelden zij gezamenlijk 20 doelen op om de impact van kanker op de samenleving te verminderen.

Het voorkomen van kanker en verbetering van de kwaliteit van leven van patiënten vormen de kern van de agenda. De focus ligt daarbij op 5 punten: terugdringen van rookgedrag, vroege opsporing via bevolkingsonderzoek, behandeling van zeldzame kankers, betere ondersteuning bij (late) gevolgen van kanker en het bevorderen van de mogelijkheden om werk en kanker te combineren.

De lijst met doelen beschrijft voor elk van de 20 punten hoe de situatie er in het jaar 2032 uit moet zien. Voor roken willen de opstellers in dat jaar de rookvrije generatie hebben bereikt, wat neerkomt op maximaal 5 procent volwassen rokers en 0 procent jongeren en zwangeren die roken. De Kanker Agenda haalt dat doel dus 8 jaar naar voren ten opzichte van het huidige overheidsdoel. Concrete maatregelen om dat te bereiken worden komend jaar verder uitgewerkt.

Roken grootste risico op kanker

Er is alles voor te zeggen om de rookvrije generatie te vervroegen, want roken is nu nog verantwoordelijk voor 16 procent van alle nieuwe gevallen van kanker. In dat cijfer wordt echter geen rekening gehouden met de behandelbaarheid van de kanker – goed behandelbare vormen van kanker als huidkanker worden meegeteld. Maar kijkt men naar de sterfte door kanker, dan blijkt de impact van roken nog veel groter: 30 procent van de mortaliteit door kanker is het gevolg van roken. Roken vergroot namelijk het risico op twaalf soorten kanker, inclusief moeilijk behandelbare vormen als longkanker, strottenhoofdkanker en blaaskanker.

Nederland loopt achter

De Nederlandse Kanker Agenda is het antwoord op de Europese oproep voor een nationale invulling van het Europe’s Beating Cancer Plan. Ook daarin staat het bereiken van een rookvrije generatie hoog op de agenda. Dat extra inzet van Nederland nodig is vertellen de cijfers, meldt KWF Kankerbestrijding in een persbericht over de agenda: “Er sterven 8% meer Nederlanders aan kanker dan gemiddeld in Europese landen en het aantal nieuwe diagnoses is hier 15% hoger. En dat terwijl er 60% meer geld wordt uitgegeven aan kankerzorg dan gemiddeld.”

Bestrijding roken is basisvoorziening

Over roken schrijft het NKC dat politieke en economische belangen voor vertraging zorgen in het nemen van maatregelen om het roken terug te dringen. Bij iedere kabinetswissel wordt opnieuw bekeken in hoeverre men wil investeren in het bereiken van de rookvrije generatie. “Daarom willen we niet-roken apolitiek maken. Schadebeperking voor het individu, de zorg en de maatschappij kan geen politiek onderwerp zijn. Niet-roken moet de maatschappelijke sociale norm zijn en de inzet hierop een basisvoorziening. Het gaat hierbij om de inzet op voorkomen dat mensen starten met roken en hulp voor rokers die in het verleden verslaafd zijn gemaakt.”

Roken is een verslavingsziekte

In het NPO Radio 1-programma Vroeg! van afgelopen maandag, over de Kanker Agenda, zei radioloog en oncoloog Lukas Stalpers van het AmsterdamUMC, tevens bestuurslid van Rookpreventie Jeugd, dat maatregelen tegen het roken nooit ‘betutteling van de burger’ genoemd kunnen worden. “Partijen zeggen dat roken een vrije keus van mensen is, maar die keuze is er alleen bij de eerste sigaret die een puber stiekem rookt in het fietsenhok achter school. Maar roken is een ziekte, een verslavingsziekte en mensen moeten geholpen worden om er in de eerste plaats niet aan te beginnen en anders om ermee te stoppen.”

Hoe scheef de situatie nu is gaf chirurg-oncoloog Eva Noorda van het Isala Ziekenhuis in Zwolle in dezelfde uitzending aan: “Nu gaat slechts 1 promille van het zorgbudget naar preventie terwijl we 9 miljard euro uitgeven aan de behandeling van vermijdbare ziekten.”

Voor maatregelen tegen het roken is bovendien groot draagvlak: 87 procent van de Nederlanders vindt dat er maatregelen genomen moeten worden zodat jongeren niet beginnen met roken. Stalpers merkt dat ook in de spreekkamer: “Patiënten vragen mij vaak of ik hun kinderen of kleinkinderen wil toespreken over het gevaar van roken. Dokters kunnen daar zeker meer in doen, maar het is toch hoofdzakelijk een taak van de overheid om mensen hierin te helpen en te beschermen.”

Doordacht plan voor de formatie

In het persbericht van KWF zegt directeur Johan van de Gronden over de Kanker Agenda: “Voor de formatietafel hebben we nu een doordacht plan liggen met een breed draagvlak. Wat je ook hebt gestemd, de kans dat je de diagnose kanker eens in je leven te horen krijgt, is gestegen naar 1 op de 2. We moeten gewoon alles uit de kast halen om kanker waar het maar kan te voorkomen en patiënten uitzicht te bieden op de best mogelijke behandeling.”