Twee stappen vooruit, één stap terug. De strijd tegen de tabaksindustrie is een taaie, maar het jongste jaarverslag van Rookpreventie Jeugd en TabakNee laat zien dat er in 2022 toch vooral flinke stappen vooruit zijn gezet.

Door de webredactie

In de strijd tegen de tabaksindustrie voelt het vaak of we met twee stappen vooruit en één terug maar langzaam vooruitkomen, schrijven Wanda de Kanter en Pauline Dekker, oprichters van Rookpreventie Jeugd (RPJ), in het jongste jaarverslag van de stichting. “De positieve kant daarvan is dat we toch steeds iets verder komen en in 2022 leken de stappen vooruit wat groter te worden.”

De twee juridische overwinningen, eerst in februari bij het Europees Hof van Justitie in Luxemburg en vervolgens in november bij de rechtbank Rotterdam, betekenden een flinke stap vooruit. De rechtbank besloot dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit alsnog moet optreden tegen de sjoemelsigaret, die bij metingen een valse voorstelling geeft van de teer-, nicotine- en koolmonoxide-emissies. Deze zaak ligt nu in hoger beroep voor bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven, dat de zaak op 8 juni behandelt.

Groeiende invloed

De invloed van RPJ groeit. Inspanningen van de stichting op verschillende fronten hebben mede veroorzaakt dat de prijs van sigaretten in 2023 en 2024 substantieel stijgt, dat een verbod op onlineverkoop van rookwaren is ingegaan, dat vorige maand een motie is aangenomen voor een vergunningstelsel, dat smaakjes in e-sigaretten in oktober verboden zijn, dat de verkoop van sigaretten in 2024 uit alle supermarkten verdwijnt en dat e-sigaretten vanaf 2025 alleen nog in tabaksspeciaalzaken te koop zullen zijn.

RPJ heeft er ook toe bijgedragen dat het generatiegebonden verkoopverbod voor nicotineproducten op de politieke agenda terecht is gekomen. In het najaar van 2022 startte RPJ met ConsumentenClaim, Gezondheidskloof.nl, longartsenvereniging NVALT en internistenvereniging NIV het burgerinitiatief Nicotinee. Behalve voor een generatiegebonden verkoopverbod, pleit dit ook voor een aparte handhavingsorganisatie die erop toeziet dat minderjarigen niet aan (e-)sigaretten kunnen komen. Inmiddels heeft de PvdA aangekondigd met een initiatiefnota te komen over het generatiegebonden verkoopverbod.

Succesvolle acties

Wanda de Kanter praat sinds vorig jaar namens de NVALT mee aan de thematafel tabak van het Nationaal Preventieakkoord. Daarnaast nam de TikTok-campagne van Sick of Smoking, ook een activiteit van RPJ, in samenwerking met het gespecialiseerde bureau Prappers in 2022 een grote vlucht. Mede dankzij de medewerking van verschillende bekende Nederlanders (Paul de Leeuw, Caroline van der Plas, Hans Spekman) heeft die campagne een enorm bereik met video’s die vele tienduizenden views opleverden.

In samenwerking met het Plastic Peuken Collectief, KNMG en Partij voor de Dieren kwam de milieuvervuiling door plastic filters ook op de agenda in Den Haag. Dat leidde ertoe dat het kabinet op verzoek van de Kamer een onderzoek liet uitvoeren door CE Delft naar de mogelijkheden om het aantal filters in zwerfvuil met 70 procent te reduceren. Het bureau concludeerde dat zo’n reductie alleen bereikt kan worden met een verbod op plastic sigarettenfilters. De Kamer praat er op 20 april over door.

Vape-hype

De stap terug in dit verhaal wordt gevormd door de plotselinge opmars van de e-sigaret onder jongeren, in het bijzonder de wegwerp-vape in felle kleuren en met fancy smaakjes. Zelfs kinderen proberen die uit en raken zo op jonge leeftijd verslaafd aan nicotine. Vapende kinderen hebben een drie keer zo grote kans om sigaretten te gaan roken als kinderen die nooit een e-sigaret aanraken.

Toch zien De Kanter en Dekker in hun voorwoord bij het jaarverslag toch ook een positieve kant. “Wij kregen altijd al aardig wat steun uit de medische beroepsgroep, maar in 2022 is het aantal artsen dat naar voren stapte en zich uitsprak tegen de nicotine-industrie enorm toegenomen. Dat nu ook de artsenfederatie KNMG en de Federatie Medisch Specialisten zich in Den Haag laten horen over dit onderwerp is van groot belang.”

TabakNee

Die betrokkenheid van de medische professie kwam ook tot uiting in een serie interviews op TabakNee met medisch specialisten die zich fel uitspreken voor meer en betere preventiemaatregelen om met name jongeren te beschermen tegen de nicotine-industrie. In het verslagjaar publiceerde TabakNee ruim 200 artikelen. De tweewekelijkse nieuwsbrief bereikt zo’n 2.000 ontvangers.

Het jaarverslag bevat verder de financiële verantwoording over 2022 en een uitgebreid overzicht van alle activiteiten van RPJ-voorzitter De Kanter.

Het complete jaarverslag van RPJ/TabakNee is te vinden op rookpreventiejeugd.nl