line
geen fctc protocol door douane-1

Douane laat zich niet door internationale verdragen tegenhouden in contact met tabakslobbyisten

donderdag 14 januari 2021

Een jaar geleden schreef TabakNee over de innige contacten tussen de douane en de tabaksindustrie en hoe vreemd die contacten zijn, omdat ze tegen een heel belangrijk internationaal verdrag ingaan. Uit recent vrijgegeven documenten blijkt dat de douane zich wel door corona, maar niet door dat verdrag heeft laten tegenhouden.

Door de webredactie

“Door actuele onvoorziene omstandigheden kunnen enkele deelnemers niet deelnemen aan het MOU overleg van aanstaande donderdag,” schrijft iemand van de douane op 16 februari 2020 aan iemand van de Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakindustrie (VSK). “Het is daarom beter het overleg te verplaatsen.” Het MoU-overleg (MoU staat vermoedelijk voor Memorandum of Understanding en verwijst naar een overeenkomst die de douane in 2011 met de tabaksindustrie heeft gesloten) is een tweejaarlijkse vergadering tussen de tabaksindustrie en de douane, gericht op ‘fraudebestrijding van accijns’. Daar wordt, zo blijkt ook uit eerdere gespreksverslagen, onder andere over de illegale handel in tabak gesproken en over de ervaringen die de industrie hiermee heeft.

Nieuwe datum

Er stond net een nieuwe vergadering gepland op 20 februari 2020, maar de douane vroeg de tabakslobbyisten om een nieuwe datum, zo blijkt uit onlangs vrijgegeven documenten. Daar lag het coronavirus vermoedelijk (nog) niet aan ten grondslag, want Nederland trof pas in maart maatregelen om de verspreiding van het virus tegen te gaan. De douane en de tabakslobbyisten van VSK prikten dus rustig een nieuwe datum op 7 april. Pas op 3 april besloten ze, de “intelligente lockdown is dan ingevoerd”, de stekker uit die bijeenkomst te trekken, zo blijkt uit een telefoonnotie in datzelfde document: “Afgesproken is dat de MoU vergadering van 7 april niet doorgaat ivm COVID-19.”

Dat de douane de industrie niet wil ontmoeten is een goede ontwikkeling, al zou de reden daarvoor niet het coronavirus moeten zijn, maar het internationale FCTC-verdrag dat in 2005 door Nederland is geratificeerd. Dat verdrag schrijft middels artikel 5.3 voor dat alle lagen van de overheid de industrie op afstand moeten houden als ze antirookbeleid maken. De industrie gebruikt de contacten met de overheid immers om te kunnen lobbyen tegen antirookmaatregelen zodat ze zo lang mogelijk zo veel mogelijk tabak kan blijven verkopen, ongeacht alle desastreuze gevolgen voor de volksgezondheid.

Training over smokkel

In januari 2020 publiceerde TabakNee een artikel over de contacten tussen de industrie en de douane. Toen bleek uit vrijgegeven documenten over 2019 dat tabaksfabrikant Japan Tobacco International de douane tijdens een MoU-overleg een training had aangeboden over illegale handel, terwijl nergens duidelijk was of de tabaksindustrie dan ook vertelde over de baat die ze zelf heeft bij die smokkel (zoals de Wereldbank in een rapport concludeerde) én dat er aanwijzingen zijn dat de industrie zelf smokkelt.

De tabaksindustrie gebruikt de illegale handel te pas en te onpas in haar lobby tegen accijnsverhogingen. Ze hoopt zo te voorkomen dat tabak in één klap te duur wordt, waardoor de industrie een grote groep vaste klanten verliest, die de prijsverhoging zal aangrijpen om te stoppen met roken, zo blijkt uit onderzoek. Omdat de overheid volgens het FCTC-protocol alle belangen van de industrie buiten beschouwing moet laten, is contact met hen verboden.

Mailcontact

Uit een ander vrijgegeven document kunnen we opmaken dat hoewel de douane en de VSK elkaar door de coronacrisis niet live hebben kunnen treffen, de contacten per e-mail zijn doorgegaan. Er zit namelijk een door VSK aangeleverd rapport over de illegale handel in Nederland over het tweede kwartaal tussen, zonder dat duidelijk is hoe dat rapport is aangeboden en of er door de douane op is gereageerd. Uit dat rapport zou de douane in ieder geval moeten opmaken dat er meer illegale handel in Friesland en Groningen had plaatsgevonden.

Het onderzoek is uitgevoerd door Kantar, maar welke onderzoeksmethode Kantar heeft toegepast om tot zijn conclusies te komen staat er niet bij (de industrie levert overigens vaker onderzoeken naar illegale tabakshandel aan, dan door KPMG uitgevoerd, die oncontroleerbaar en onwetenschappelijk zijn).

WHO-protocol

In het derde kwartaal van 2020 is er wel iets veranderd. In juli heeft Nederland het Eliminate Illicit Trade in Tobacco Products van de WHO geratificeerd. Dat WHO-protocol zorgt ervoor dat landen gaan samenwerken op het niveau van handhaving en uitwisseling van informatie over illegale tabaksproducten tussen politie-eenheden. De tabaksindustrie maakt daar geen deel van uit, juist omdat zij nog altijd verdacht wordt van het bijdragen aan smokkel. Ook dit Protocol geldt voor alle lagen van de overheid. De douane valt onder het ministerie van Financiën en zou zich er daarom, net als bij het FCTC-verdrag, ook aan moeten gaan houden. Mocht er een MoU-overleg gepland staan ergens in de komende maanden, zou ze er goed aan doen dat af te zeggen.

tags:  douane | FCTC-verdrag | VSK | KPMG | WHO | JTI | smokkel | transparantie