Sigaretten en verhitte tabak bevatten steeds meer synthetische koelmiddelen sinds de toevoeging van menthol voor deze producten niet meer is toegestaan in de EU. Nederland is een van de landen waar deze stoffen, waarvan de veiligheid voor inhalatie niet is vastgesteld, het meest worden gevonden.

Door de webredactie

Sinds menthol in de Europese Unie is verboden als een karakteriserende smaak voor sigaretten (2020) en verhitte-tabaksproducten (2023), is er een sterke toename te zien in synthetische stoffen met een verkoelend effect in deze producten. Dat constateren medewerkers van de Europese Commissie in een onderzoek dat in Tobacco Control is gepubliceerd. Als belangrijkste markten in de EU voor rookwaren met deze synthetische koelmiddelen noemen zij Nederland, Italië, Spanje, Portugal, Roemenië, Polen, Litouwen, Frankrijk en Estland.

De auteurs werpen de vraag op in hoeverre deze ingrediënten in overeenstemming zijn met de wet, omdat de EU-Tabaksproductenrichtlijn toevoegingen aan rookwaren verbiedt die de inhalatie of de nicotine-inname vergemakkelijken. Bovendien stellen ze vast dat de stoffen weliswaar zijn toegelaten voor cosmetische producten en voedingswaren, maar dat niet vaststaat dat ze net zo veilig zijn bij inhaleren.

Doel van het onderzoek was om vast te stellen welke synthetische koelmiddelen in rookwaren die in de EU verkrijgbaar zijn voorkomen en in welke hoeveelheden. Vervolgens wilden de onderzoekers weten in hoeverre deze stoffen vervangers zijn voor de verboden menthol en wat de marktpenetratie in de EU van de rookproducten met synthetische koelmiddelen is. De onderzochte periode liep van 2017 tot 2023.

Verkoelers in 948 producten

Om te beginnen werd op basis van literatuur een lijst opgesteld van stoffen met een verkoelend effect. Die lijst met 32 stoffen werd vervolgens vergeleken met de ingrediënten die fabrikanten van tabaksproducten moeten aanleveren voor al hun producten in de EU-Common Entry Gate (EU-CEG). Uit die vergelijking kwamen in totaal 948 afzonderlijke producten, te weten 145 sigaretten en 803 verhitte-tabaksproducten. Via een vaste formule stelden de onderzoekers ook de verhouding vast tussen het ingrediënt en het tabaksvolume, uitgedrukt in een percentage.

In de gevonden producten werden zeven verschillende verkoelende stoffen gevonden, die bekendstaan onder de namen WS3, WS23, WS5, WS27, isopulegol, menthyllactaat en monomethyl succinate. Er werden ook nog 29 verschillende sigaretten gevonden die volgens opgave van de fabrikanten meer menthol bevatten dan een vastgestelde drempelwaarde nog toelaat. Die producten lijken dus niet toegestaan.

Enorme toename in verhitte tabak

De auteurs beschrijven van elk van de zeven verkoelende stoffen wanneer die voor het eerst werden opgegeven en hoe het gemiddelde gehalte ervan zich heeft ontwikkeld. In het algemeen vonden zij dat de synthetische koelmiddelen vanaf 2020 steeds vaker en gaandeweg in hogere gehalten in sigaretten voorkomen. Het aantal verhitte-tabaksproducten met deze verkoelende stoffen verzevenvoudigde tussen 2022 en 2023, duidelijk vooruitlopend op het mentholverbod voor deze producten per oktober 2023.

De toevoegingen worden door de tabaksindustrie opgevoerd als smaakstof of smaakversterker. WS3 werd vooral in sigaretten gevonden en de onderzoekers concluderen dat afgaand op de ontwikkeling van het gehalte van de stof en de afname van menthol in sigaretten, deze stof een vervanger voor menthol genoemd kan worden. Hetzelfde is aannemelijk voor WS23, dat echter minder wordt toegepast. De auteurs vermoeden dat isopulegol, vooral toegepast in verhitte-tabaksproducten, een reactie is op het verbod op karakteriserende smaken.

Zorgen over de gezondheidseffecten

In hun conclusie schrijven de auteurs: “Het toenemende gebruik van synthetische koelmiddelen in sigaretten en verhitte-tabaksproducten, gecombineerd met het gebrek aan bewijs over hun longtoxiciteit, geeft zorgen over gezondheidseffecten voor de gebruikers van deze producten. Bovendien mag het inhalatie faciliterende effect niet worden genegeerd, omdat het kan leiden tot een grotere aantrekkelijkheid van het product, wat kan leiden tot een grotere blootstelling aan de aerosolen.”

Zij bevelen overheden aan om analytische methodes voor het determineren van synthetische koelmiddelen in tabaksproducten te ontwikkelen en te harmoniseren. En om op te treden tegen producten die niet aan de wettelijke voorschriften voldoen.