Een verslag van de Times of Malta onthult hoe British American Tobacco een tweedaagse persreis naar Stockholm organiseerde om journalisten te overtuigen van de voordelen van rookvrije nicotineproducten. Zij hoorden dat veel politici nog in de ‘stop of sterf’-benadering zitten.

Door de webredactie

British American Tobacco (BAT) organiseerde vorige maand een persreis voor verschillende mediaorganisaties naar Zweden om er de lancering van een nieuw platform met wetenschappelijke en productinformatie te lanceren. Het onderliggende doel was om journalisten te overtuigen van de voordelen van alternatieve nicotineproducten, waaronder nicotinezakjes. Met de betaalde tweedaagse reis, met het Omni-platform als aanleiding, hoopt BAT op persaandacht in Europese media waarmee de publieke opinie en Europese beleidsmakers kunnen worden beïnvloed.

De journalisten kregen in Stockholm uitleg over het ‘Zweedse succes’ met tabaksontmoediging. Dat in Zweden het tabaksgebruik is gedaald tot rond de 5 procent wordt in dat verhaal gekoppeld aan het feit dat in Zweden van oudsher snus wordt gebruikt, zakjes met tabakspoeder. Zweden heeft daarom een uitzondering op het verbod op snus dat in de rest van de Europese Unie geldt. De bekendheid met snus maakt ook de nicotinezakjes zonder tabak populair in Zweden.

Al jaren stevig ontmoedigingsbeleid

Wat in het narratief van de nicotinelobby altijd onvermeld blijft is dat Zweden al jaren een streng ontmoedigingsbeleid voert. Tegelijkertijd is het gebruik van e-sigaretten er de afgelopen tijd verdubbeld en neemt het gebruik van nicotinezakjes onder 16- tot 29-jarigen er flink toe. Nicotinegebruik is daarom, in al zijn vormen, nauwelijks minder dan het Europees gemiddelde.

Het siert de journalist van de Times of Malta dat hij in zijn stuk over de persreis deze tegenargumenten van de Union for International Cancer Control (UICC) citeert. Over het Zweedse succes zegt de UICC dat de industrie “dit narratief agressief promoot als onderdeel van haar agenda om snus en andere rookvrije nicotineproducten als volksgezondheidsinstrument in de markt te zetten en een nieuwe generatie consumenten te vangen.”

Presentatie in wetenschapsmuseum

Uit het stuk van de Maltese journalist James Cummings blijkt dat in ieder geval ook een collega uit Griekenland naar Zweden was gereisd. De lancering van het platform, een ‘gelikte zaak’ volgens Cummings, gebeurde in het Nationaal Wetenschaps- en Technologiemuseum in Stockholm, “wat geïnterpreteerd zou kunnen worden als een hint naar de futuristische, sigaretvrije visie van het bedrijf.” De bijeenkomst bestond uit toespraken van directieleden van BAT, onder wie het wetenschappelijk hoofd van het bedrijf, persoonlijkheden uit de private sector en beleidsmakers.

Onderdeel van de reis was een rondgang langs verschillende winkels in Stockholm, waar getoond werd hoeveel groter de schapruimte is voor snus, nicotinezakjes en e-sigaretten vergeleken met die voor traditionele sigaretten. De bijgeleverde persfoto toont uiteraard alleen schappen met producten van BAT. Wandelend door Stockholm zag Cummings ondertussen “een verdacht gebrek aan rokers op straat”. In twee dagen zag hij er slechts twee.

Doel van BAT bereikt

Hoewel Cummings enige nuance in zijn stuk aanbracht en ook tegenargumenten benoemt, bereikte BAT toch wat het beoogde. Want Cummings laat in zijn stuk ook BAT’s vertegenwoordiger voor Europa, Martina Branconi, aan het woord. Zij noemde de stappen om het roken te verminderen “een reis; veel politici zitten nog in de ‘stop of sterf’-benadering, [maar] het is gemakkelijker te begrijpen als je voorbeelden uit het echte leven hebt zoals Zweden. Het is minder gemakkelijk te begrijpen als je in Malta of Griekenland bent, waar deze [rookvrije] producten nog niet doordringen op de markt.”

Orale producten zijn algemeen bekend in Zweden, minder in Malta of Italië, vervolgt zij, “dat is waarom we teruggrijpen op de range van rookproducten; niet één product is geschikt voor iedereen.”

Minder schade wordt minder risico

Vervolgens krijgt Branconi ook nog de ruimte om op te merken dat de Zweedse overheid is overgestapt van een benadering van “verminderde schade naar een verminderd risico” en dat het voor BAT “een feit is dat het korte termijn-risico van een sigaret en een zakje of vape, volstrekt anders zijn. Weet ik wat er over honderd jaar zal gebeuren? Maar ik weet zeker dat als ik het risico voor de korte termijn heb verminderd, ik zeker het risico voor de lange termijn heb verminderd.” Met daarbij de disclaimer dat de nicotinealternatieven ook niet perfect zijn, en dat stoppen het beste is. Dat gebruikers van de alternatieven niet per se minder maar wel andere gezondheidsrisico’s lopen blijft onvermeld.

Marketing gericht op jongeren

De hypocrisie gaat nog een stapje verder als BAT beweert vergunningen en restricties voor verkopers, harder optreden tegen illegale handel, smaakjesverboden en op volwassenen gerichte verpakkingen te ondersteunen om gebruik onder jongeren tegen te gaan. In Nederland kan BAT, mede-eigenaar van Primera, ondertussen niet voorkomen dat sommige Primera-winkeliers sigaretten en (illegale) vapes aan minderjarigen verkopen.

Cummings wijst er dan ook fijntjes op dat BAT in het verleden onder vuur kwam te liggen omdat het beweerde dat sommige mensen meer kans liepen op longkanker als gevolg van ‘slechte genen’ en ook vanwege marketing gericht op jongeren. BAT werd inderdaad meermaals betrapt op de inzet van influencers op sociale media.

Maar ach, zo’n persreis is een beproefd marketinginstrument waarmee een tabaksfabrikant als BAT zijn boodschap langs reclameverboden kan loodsen, zelfs in een afgeleid stuk als dit.

Echter:

- het Zweedse succes is een construct van de nicotinelobby en is meermaals ontkracht;
- nicotine is in zichzelf schadelijk voor de gezondheid;
- de risico’s van e-sigaretten zijn vergelijkbaar met die van tabakssigaretten.

 

tags:  reclameverbod | free publicity | Zweden | alternatieve nicotineproducten | rookvrij | marketing | nicotinelobby | BAT | snus