Een trend die al zeker twee jaar in Engeland werd waargenomen, heeft nu ook Nederland bereikt: steeds meer scholieren blijken vapes met gevaarlijke synthetische THC te gebruiken, meldt Zembla. Deze spice-vapes veroorzaken flauwtes, misselijkheid, angsten en psychoses. ‘De alarmbellen moeten echt afgaan.’

Door de webredactie

Tweede Kamerlid Rosanne Herzberger (NSC) heeft demissionair staatssecretaris Judith Tielen (Preventie, VVD) gevraagd of zij bereid is te onderzoeken of een algemeen verbod op vapes niet te verkiezen is boven steeds reageren op nieuwe ontwikkelingen. Met deze en andere Kamervragen reageert Herzberger op de uitzending van het BNNVARA-programma Zembla van afgelopen zondag, waaruit blijkt dat onder scholieren vapes met al dan niet synthetische THC in opmars zijn. Met name die synthetische cannabinoïde stoffen, ook wel spice genoemd, blijken gevaarlijk voor de gezondheid. Zembla leerde uit een rondgang rond scholen en ziekenhuizen dat scholieren overgeven of flauwvallen na gebruik van de spice-vapes, of zelfs in het ziekenhuis belanden.

Gevangenen en daklozen gebruiken spice

De synthetische THC blijkt vrij eenvoudig gemaakt te kunnen worden en wordt door dealers aan vapes met smaakjes toegevoegd of geleverd in aparte flesjes waarmee gebruikers zelf de drug in hun vape kunnen druppelen. Longpatholoog Daniëlle Cohen, oprichter van het lesprogramma Vapen #jouw keuze, zegt in de uitzending: “Het is een supergevaarlijke drug, die vooral wordt gebruikt in de gevangenis en door daklozen. Als nu blijkt dat dit ook door schoolkinderen van 12-13 jaar wordt gebruikt, dan moeten de alarmbellen echt afgaan. Dit moet heel snel in de kiem gesmoord worden.”

Angsten, hartkloppingen, psychoses

Bijna alle THC-vapes die Zembla in handen kreeg via scholen bevatten synthetische THC, wat een veel heftiger drug is dan natuurlijke cannabis. Spice kan angsten, hartkloppingen en psychoses veroorzaken en dus ook misselijkheid en flauwtes. Sinds juli dit jaar zijn de synthetische cannabinoïden samen met andere synthetische designerdrugs verboden onder de Opiumwet. Maar in het illegale circuit zijn de spice-vapes nog gemakkelijk te krijgen voor scholieren. Via Snapchat en andere social media-platforms komen zij eenvoudig in contact met dealers die de vapes met spice aanbieden.

Steeds meer meldingen

Verslavingsklinieken krijgen steeds meer meldingen van jongeren met gezondheidsproblemen door het gebruik van THC-vapes. Medewerker Youssef el Markhous van Jellinek stelt: “Het is een zorgelijke ontwikkeling. Eerst zagen we sporadisch signalen binnenkomen, gaandeweg werd dat steeds meer en vanuit verschillende regio’s. Niet alleen Amsterdam, maar ook bijvoorbeeld Utrecht, Amersfoort en het Gooi. We horen dat jongeren er haast levenloos bijzitten, letterlijk niet vooruitkomen, prikkels niet binnenkrijgen, jongeren die flauwvallen. En soms hele heftige ontwenningsverschijnselen.”

Vergelijkbare meldingen kwamen in 2023 al uit Engeland, waar de spice-vapes al langer in omloop zijn. Een jaar later bleek 1 op de 6 vapes van scholieren in het VK spice te bevatten. Zoals steeds in het nicotinedossier, blijken trends in het buitenland vroeger of later ook in Nederland op te komen.

Kamervragen Herzberger

Hieronder de vragen die Rosanne Herzberger heeft gesteld:

Vraag 1
Hoe beoordeelt u de ontwikkeling dat scholieren steeds vaker in aanraking komen met en verslaafd raken aan illegale THC-vapes en zogenoemde spice-vapes met synthetische cannabinoïden?

Vraag 2
Klopt het dat er op meerdere scholen in onder andere Amsterdam, Den Haag en Noord-Brabant leerlingen onwel zijn geworden, met ziekenhuisopnames tot gevolg, na het gebruik van deze illegale vapes? Kunt u toelichten in hoeverre u zicht heeft op de verspreiding van illegale THC- en spice-vapes onder jongeren en scholieren in Nederland?

Vraag 3
In hoeverre bent u op de hoogte van de ernstige ontwenningsverschijnselen bij jongeren die verslaafd raken aan spice via vapes? Wordt er een toename gesignaleerd bij huisartsen, acute zorg, verslavingsklinieken, Trimbos, GGD en jeugdzorg? Kunt u per instantie de contacten hierover, de data en de signalen aangeven?

Vraag 4
Kunt u ingaan op de gezondheidsrisico’s van ‘spice’, in het bijzonder voor jongeren? Wat is bijvoorbeeld bekend over acute en chronische effecten, risico op psychose, mate van verslaving en onttrekkingsverschijnselen, lichamelijke schade? Zijn er momenteel voldoende gegevens beschikbaar om deze risico’s betrouwbaar in te schatten? Zo nee, welke aanvullende onderzoeken zijn nodig?

Vraag 5
Hoe dienen zorgprofessionals te handelen bij verdenking van spice-gebruik door middel van vapes? Zijn de laboratoria in Nederland toegerust om vapes (of vapors) te analyseren op aanwezigheid van THC, synthetische cannabinoïden (‘spice’) en andere schadelijke stoffen? Is het mogelijk dat het RIVM of andere nationale instituten vapes laten testen bij meldingen of verdenkingen van spice-gebruik? Zo ja, hoe verloopt dit proces? Zo nee, wat weerhoudt dit?

Vraag 6
Wat is de strafmaat op verkoop van illegale vapes al dan niet met smaakjes, THC of spice voor winkels en voor dealers? Verschilt de strafmaat voor THC en spice (synthetische cannabinoïden)? Kunt u dit in een tabel per categorie, per type vape-vloeistof en per verkoper uitsplitsen?

Vraag 7
Kunt u aangeven of er specifieke vormen van handhaving bestaan die zich richten op THC-vapes, en in het bijzonder op varianten die spice bevatten? Wordt er samengewerkt door de NVWA en politie om de opsporing en de handhaving te verbeteren? Zo niet, op welke wijze gaat u deze samenwerking intensiveren? Op welke manier heeft u contact en werkt u samen met het ministerie van Justitie en Veiligheid over een verbeterde opsporing van dealers van deze middelen die onze scholen overspoelen en jongeren verslaafd maken?

Vraag 8
Wat is de strafmaat voor sociale media zoals Snapchat voor het bieden van een platform aan dealers en het wegkijken van openlijk dealen van zeer verslavende middelen aan minderjarigen? Heeft u kennisgenomen van het onderzoek van het platform ‘Vapen jouw keuze’ over de rol van Snapchat? Op welke wijze gaat de ACM hier onderzoek naar doen en worden THC of spice bevattende vapes hierin meegenomen?

Vraag 9
Welke ontwikkelingen ziet u in andere EU-landen en het Verenigd Koninkrijk en wat leert u daarvan?

Vraag 10
Bent u bereid te onderzoeken of een algemeen verbod op alle vormen van vapes (of op brede categorieën) effectiever zou zijn bij het bestrijden van de problemen met steeds nieuwe opkomende schadelijke en verslavende varianten, vergeleken met de huidige aanpak waarbij telkens afzonderlijke stoffen (contacten onder Opiumwet, Tabaks- en rookwarenwet) moeten worden beoordeeld en gereguleerd?

Vraag 11
Hoe staat het met de professionalisering van het meldpunt vape-gerelateerde klachten, zoals bedoeld in motie-Paulusma en Tielen? In hoeverre is dit meldpunt al ingericht, laagdrempelig, en functioneert het zo dat gegevens systematisch worden verzameld, geanalyseerd en gebruikt voor beleidsvorming?

Vraag 12
Kunt u deze vragen afzonderlijk van elkaar beantwoorden binnen de termijn?