Er is geen overtuigend bewijs dat verhitte-tabaksproducten, die ook kankerverwekkende stoffen afgeven, minder schadelijk zijn dat traditionele sigaretten. De marketing is bovendien vooral gericht op jongeren, niet op oudere rokers die willen stoppen, concludeert STOP.

Door de webredactie

Verhitte-tabaksproducten zijn schadelijk voor de gezondheid en er is geen overtuigend wetenschappelijk bewijs dat ze minder schadelijk zouden zijn dan andere nicotineproducten, inclusief traditionele sigaretten. Dat concludeert de internationale tabaksindustriewaakhond STOP in een nieuwe factsheet waarin de laatst beschikbare academische kennis is opgenomen. Daaronder is ook de studie ‘The impact of heated tobacco products on biomarkers of potential harm and adverse events: a systematic review and meta-analysis’  onder leiding van onderzoeker Sophie Braznell van de Universiteit van Bath, die ook de factsheet samenstelde. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat er langere, kwalitatief betere studies zonder invloed van de industrie nodig zijn om tot definitieve conclusies te komen over de schadelijkheid van verhitte tabak. “In feite”, zegt Braznell in een persbericht van STOP, betalen de gebruikers van verhitte-tabaksproducten de tabaksindustrie om onderdeel te zijn van een real-time experiment dat mogelijk slechts leidt tot ziekte en voortijdige dood.”

Stevige lobby voor alternatieven

De tabaksindustrie is wereldwijd stevig aan het lobbyen voor gunstige regelgeving voor alternatieve nicotineproducten, waaronder verhitte tabak, die rokers zouden moeten helpen om te stoppen met sigaretten. De industrie pleit voor lagere accijnzen, uitzonderingen op rookverboden en reclameverboden, zodat het publiek ‘geïnformeerd’ kan worden over de vermeende voordelen van deze alternatieven. Maar Braznell en haar collega’s concluderen dat er geen enkel helder bewijs is dat verhitte tabak minder schadelijk is dan sigaretten, zelfs niet voor mensen die volledig overstappen. In de emissies van verhitte-tabaksproducten worden schadelijke en potentieel schadelijke stoffen, inclusief kankerverwekkende stoffen, gevonden in hogere concentraties dan in traditionele sigaretten.

Marketing gericht op jeugd

De marketing voor deze producten richt zich niet alleen op bestaande rokers, zoals de industrie steeds beweert, maar is juist ook aantrekkelijk voor jongeren die nog helemaal geen nicotineproducten gebruiken. In een gelijktijdig verhaal over verhitte tabak beschrijft de BBC hoe in campagnes voor de Iqos van Philip Morris International (PMI) de popster Jamiroquai, dj Steve Aoki en acteurs Alberto Amman en Monica Cruz zijn ingezet. Ook British American Tobacco betaalde social media-influencers, sponsorde evenementen en deelde giveaways uit tijdens Formule 1-races.

Marktgegevens laten dan ook zien dat er meer jongeren en niet-rokers verhitte tabak gebruiken dan oudere rokers. Verhitte tabak brengt daarmee nieuwe gezondheidsrisico’s met zich mee voor niet-rokers, inclusief de jeugd. Gegevens wijzen verder op veel duaal gebruik van sigaretten en verhitte tabak onder rokers. Voor hen is het alternatief dus zeker geen stophulpmiddel.

Overheden zitten straks met de kosten

Veel onderzoek naar verhitte-tabaksproducten is te linken aan de tabaksindustrie en eenderde van de onderzoeken is in verband te brengen met PMI, marktleider in deze sector. Het bedrijf achter Iqos heeft zo’n 70 procent van de wereldwijde markt in handen. Zelfs in onderzoek van de industrie zelf worden twijfels geuit over claims dat verhitte-tabaksproducten ‘rookvrij’ zouden zijn. En ook alle mooie woorden over de ‘transformatie’ van de industrie naar een ‘rookvrije toekomst’ kunnen met een grote korrel zout worden genomen: de vier grote tabaksbedrijven verkopen samen nog steeds 1,85 biljoen sigaretten per jaar en PMI verkocht in 2024 alleen maar meer, niet minder sigaretten.

“Als je kijkt naar het beschikbare bewijs, dan lijkt er geen voordeel aan verhitte-tabaksproducten te kleven anders dan dat ze de tabaksbedrijven helpen een nieuwe generatie verslaafd te maken en hun winsten te vergroten”, zegt Jorge Alday, directeur STOP bij Vital Strategies. “Overheden die zich door desinformatie van de industrie en bevooroordeelde, slechte wetenschap laten overtuigen, kunnen in de toekomst blijven zitten met de gezondheids-, milieu- en economische kosten.”