Triodos, de principieelste bank van Nederland, belegt niet in tabak maar wel in de grootste sigarettenverkoper hier, Ahold. En ook in sigarettenpakjes, omdat die bij het roken gemist kunnen worden.

Door Broer Scholtens

Het zit er niet in dat Triodos Bank haar beleggingen in Ahold/Albert Heijn op korte termijn zal verkopen omdat de grootgrutter zoveel tabak verkoopt. Ook al is Albert Heijn, in geld uitgedrukt, de grootste verkoper van dodelijke tabaksartikelen, het bedrijf doet zo veel goede dingen, is de redenering van de bank. Het gaat dan om zaken die hoog staan op de lat van duurzaamheid en dus alle steun verdienen, vindt de meest principiële bank van Nederland.

Triodos Bank, met haar hoofdvestiging in het antroposofische Zeist, leent geld en investeert alleen in bedrijven die het begrip duurzaam hoog in hun vaandel hebben staan. Duurzaamheid is bij de bank gelieerd aan het begrip 'betere wereld´. De bank heeft een absoluut verdomhoekje. Daarin staan de bontindustrie, de gok- en porno-industrie en bedrijven die in kernenergie en in kernwapens doen. In die bedrijven wordt niet belegd.

Zwarte lijst

Tabak staat ook op deze zwarte lijst: tabak is ongezond en levert jaarlijks wereldwijd miljoenen doden op. Triodos belegt daarom niet in sigarettenproducenten als Philip Morris en British American Tobacco. Maar hoe komt het dan dat Triodos wel belegt in tabaksgerelateerde bedrijven als Ahold, terwijl in de winkels van Albert Heijn sloffen sigaretten en masse de toonbank overgaan? Zijn de mooie principes in Zeist op een hellend vlak terechtgekomen?

Klanten van Triodos Bank kunnen via vier fondsen beleggen in beursgenoteerde bedrijven. Triodos Sustainable Equity Fund is er een van. De vier fondsen hebben een gezamenlijk belegd vermogen van meer dan zeshonderd miljoen euro. Iets meer dan drie miljoen euro daarvan is belegd in Ahold, heeft Triodos voor TabakNee uitgezocht. Een schijntje dus.

Principes kennen echter geen kleintjes. En benadrukt Albert Heijn zelf niet met enige regelmaat op de kleintjes te letten? Beursgenoteerde bedrijven zoals Ahold worden door Triodos Bank getoetst aan de hand van een zeventigtal duurzaam-gerelateerde criteria als milieu, arbeidsrecht en mensenrechten. "Achttien procent van de getoetste bedrijven voldoen aan deze criteria", zegt Rosl Veltmeijer die verantwoordelijk is voor de analyse van de bank. Ahold zit in deze groep die door de bank worden aangeduid als het "duurzaam beleggingsuniversum". Het grootgrutterconcern komt bovendien als "beste van de klas" uit een vergelijkende sectoranalyse. Daarbij is breder gekeken. Ahold bestaat niet alleen uit de supermarktketen Albert Heijn en de website albert.nl. Ook de drankketen Gall & Gall, de drogisterijketen Etos en de website bol.com maken deel uit van het concern. Bij deze bedrijfsonderdelen gaat geen spat tabak de deur uit.

In een werkbare praktijk heeft een zwarte lijst grijze nuances. Triodos belegt niet in bedrijven met "enige omzet" in de productie van gevaarlijke stoffen, in kernenergie, in niet-conventionele olie- en gaswinning en in kernwapens. Tabak kent eigen regels.

10 procent-drempel

Bedrijven die meer dan 10 procent van hun omzet uit de verkoop van tabaksproducten halen, worden uitgesloten. Voor de productie van tabaksproducten geldt een drempel van 5 procent. Dit betekent dat zo niet alleen sigarettenfabrikanten worden uitgesloten maar ook gespecialiseerde retailers, de sigarenboer op de hoek en de tabaksgroothandel. Een jaar geleden lag die lat ook voor tabaksverkoop op 5 procent maar dan voor eigen merk tabaksproducten. De nieuwe 10 procent-drempel is volgens Triodos daarom een verscherping omdat nu niet alleen het huismerk maar alle tabaksproducten worden meegeteld.

Bij een drempelpercentage van 5 procent zouden supermarktketens als Albert Heijn in beeld zijn gekomen. Nederlandse supermarkten halen namelijk gemiddeld 6 procent van hun omzet uit tabaksgerelateerde producten als sigaretten en shag. Het risico dat Ahold uit de boot zou vallen, is niet de reden voor de verhoging van het uitsluitcriterium naar 10 procent, zegt Veltmeier. "We kunnen nu ook gemakkelijk gespecialiseerde retailers uitsluiten." Dat Albert Heijn er niet onder valt, is enigszins triviaal. Albert Heijn realiseert een deel van de Ahold-omzet; de andere bedrijfsonderdelen die geen tabak verkopen, nemen het overgrote deel van de Ahold-omzet voor hun rekening. Albert Heijn kan zo relatief veel tabak verkopen zonder dat moeder Ahold bij principiële beleggers als Triodos een drempel overgaat. Ahold, zo bevestigt Veltmeijer, komt zelfs niet in de buurt van dat eerdere 5 procents-criterium, heeft ze geïnformeerd bij het hoofdkantoor in Amsterdam.

Supermarkten zijn geen bedrijven die gespecialiseerd zijn in tabak, sigaretten zijn een bijproduct. Ze moeten daarom op hun core business worden beoordeeld, daar halen ze het overgrote deel van hun omzet, vindt Triodos Bank. "Die beoordeling maken we op een trits van criteria, en dan komt Ahold er als beste uit. Supermarkten zijn goed voor de verkoop van 80 procent van de biologische producten. Door alleen scherp naar tabak te kijken, zou je dat deel niet in rekening brengen", zegt Veltmeijer. "Er zijn belangrijkere dingen om met Ahold te bespreken dan tabak, het gaat dan bijvoorbeeld om onderwerpen als dierenwelzijn, gentechnologie en arbeidsrecht. Ik heb nog niet bij Ahold de vraag neergelegd of ze willen stopen met tabaksverkoop. Wat we wel belangrijk vinden, is dat bedrijven geen tabak verkopen aan minderjarigen."

Hellend vlak

Ook principes hebben een hellend vlak. Een getal staat mooi op papier, in de toepassing zit de rek, blijkt bijvoorbeeld uit een beslissing van Triodos Bank. De Amerikaanse verpakkingsgigant Amcor maakt voor verschillende merken sigarettenpakjes. Het bedrijf haalt meer dan 5 procent van zijn omzet uit die pakjes. Triodos Bank investeert er toch in. "Die pakjes zijn geen essentieel onderdeel voor de werking van een sigaret zoals bijvoorbeeld sigarettenfilters dat wel zijn", is de uitleg van Pieter van der Gaag, communicatieman van het beleggingsteam. Op de vraag of dit niet al te rekkelijk is, antwoordt hij: "Nee, de verpakking is niet specifiek voor het functioneren van de sigaret. Die kan gewoon worden opgerookt. Sigaretten kunnen ook zonder verpakking, er kan een touwtje omheen. Dit vinden we geen rekkelijkheid."

We hebben het hier over pakjes die maar één vorm en één grootte hebben, die van de sigaret. Rekkelijkheid ligt dus op de loer. Klopt, zegt Veltmeijer van Triodos. "We toetsen en herijken voortdurend. Onze criteria zijn niet in beton gegoten."