Rookvrije Generatie is een nieuwe campagne begonnen om ervoor te zorgen dat roken niet meer te zien is in films, series en andere media-uitingen. De meldingen die binnen zijn gekomen bij het Meldpunt van TabakNee laten al zien dat roken alomtegenwoordig is in de media. Prominenten uit de wereld van de kunst en cultuur als Tim Oliehoek en Dieuwertje Blok spreken zich nu uit: ‘Het is niet normaal’.

Door de webredactie

“Ik vind dat wij als maker altijd bewust moeten kijken naar wat het doet als je iemand in beeld brengt die een sigaret opsteekt”, zegt filmmaker Tim Oliehoek op de website van de Rookvrije Generatie die de campagne ‘Laten we stoppen met doen alsof’ (roken stoer/cool/fashion is) is gestart om roken niet meer in beeld te brengen. “Je kunt het in uitzonderlijke gevallen niet helemaal vermijden”, zegt Oliehoek. “Maar wees je als maker wel bewust van de gevolgen. Het zijn natuurlijk vaak de hoofdpersonages waar je je aan spiegelt, waar je van gaat houden. Als je die een sigaret laat roken en daarmee vertelt dat hij cool is, dat heeft enorme impact op kijkers. Die denken: wow, zo cool wil ik ook zijn.”

De voorbeelden zijn er te over. Robert de Niro in Goodfellas, Uma Thurman in Pulp Fiction, Marlon Brando in A Streetcar Named Desire, zo ongeveer elk personage in de serie Mad Men. En TabakNee kreeg op het zelf opgerichte Meldpunt roken in media ook een hele berg tips binnen over recente films en series waarin roken getoond wordt. Van Flikken Maastricht, Red Light en Khalid & Sophie, tot Sex Education, The Queen’s Gambit, Bridgerton en Soof.

Zien roken verdrievoudigt kans op dampen

Wetenschappelijk onderzoek als Smoking in the Movies Increases Adolescent Smoking: A Review heeft aangetoond dat ruim een derde van de ondervraagde rokers ooit begonnen was na het zien van roken in films. Uit onderzoek van het Truth Initiative uit 2021 bleek ook dat het zien van roken in series en films de kans verdrievoudigde dat jongeren begonnen met dampen. Onderzoek van het Trimbos-instituut uit 2018 toonde aan dat nieuwe media (social media, video on demand en videokanalen) de belangrijkste bronnen van blootstelling van jongeren aan rook-gerelateerde beelden waren. Samen waren ze verantwoordelijk voor 81,4 procent van het totaal aantal gerapporteerde media-uitingen met rookbeelden.

‘Beseffen makers wel welk beeld ze aan de jeugd meegeven?’

“Het is niet normaal”, zegt Carla van Gils van KWF Kankerbestrijding, mede-initiatiefnemer van de campagne van de Rookvrije Generatie, tegen NRC: “Terwijl je op stations, schoolpleinen en in pretparken niet meer mag roken, worden jongeren in de online mediawereld nog dagelijks geconfronteerd met rokende mensen. Het is tijd om de discussie te beginnen in de mediawereld: beseffen makers wel wat voor beeld zij meegeven aan de jeugd?”

Door mensen te zien roken, kan een verslaving gestimuleerd worden. Marc Willemsen, programmahoofd tabak van het Trimbos-instituut tegen NRC: “Door zo vaak sigaretten te tonen, geef je jongeren het idee dat roken nog iets normaals is. Het maakt de stap om eraan te beginnen kleiner.”

‘Tabaksindustrie betaalt voor sluikreclame’

Volgens Willemsen betaalt de tabaksindustrie voor rokende hoofdrolspelers, zo zegt hij tegen NRC: “Rookreclames zijn verboden op bushokjes, op tv en tijdschriften en zelfs op sigarettenpakjes. Maar waar de overheid geen zicht op heeft, is wat zich afspeelt op het telefoonschermpje waar jongeren uren per dag naar kijken. Daar proberen tabaksproducenten via series en social influencers aanwezig te zijn.”

Om die reden spreken ook influencers zich uit in de campagne van de Rookvrije Generatie. Sterre Koning (die ook zangeres, presentatrice en actrice is) bijvoorbeeld, zegt zich bewust te zijn van haar invloed, van het feit dat jongeren tegen haar opkijken en dat mensen die een voorbeeldfunctie hebben daar dus zorgvuldig mee om moeten gaan. “Stop met roken en vapen op het podium”, zegt Koning. “Het is supergoor. Het wordt een groot stoombad als je een studio of zaal binnenkomt. Je wilt niet dat jonge artiesten en het publiek ermee in aanraking komen of zelf gaan beginnen.”

Oproep aan collega’s in de media: denk na over je invloed

Andere prominenten die zich bij de campagne hebben gevoegd, zijn Defano Holwijn (presentator, acteur en contentmaker), Mandy Woelkens (o.a. hoofdredacteur Linda.Meiden), Nnelg (rapper), Nicole Huisman (stylist), William Rutten (fotograaf), Olivia Lonsdale (actrice en regisseur) en Diewertje Blok (schrijver, actrice en presentatrice). Zij doen een oproep aan hun collega’s om zich bewust te worden van de gevolgen die het tonen van roken in de media kunnen hebben.

Hoofdredacteur Mandy Woelkens zegt tegen Het Parool dat ze er bewust voor kiest geen sigaretten en vapes te laten zien in Linda.Meiden ‘voor de millennial en generatie Z’: “We hebben invloed met de dingen die we laten zien. Ik zou het erg vinden als mensen door ons zouden gaan roken.” Volgens haar wordt roken in fotoshoots en films gebruikt voor een cool imago. Woelkens: “We mogen wel wat creatiever zijn. Ik heb een kind en zou het heel fijn vinden als hij opgroeit in een generatie zonder sigaretten.”

Wilt u ons rookscènes in films en series melden? Klik hier