Het langdurig roken van e-sigaretten lijkt chronische longschade te veroorzaken, zagen Amerikaanse onderzoekers. Ook zijn er nieuwe aanwijzingen dat fijnstof in vape-damp longkanker kan veroorzaken. Dat is zorgelijk nieuws in het licht van de wereldwijde hype rond wegwerp-e-sigaretten onder jongeren. Het voorzorgsprincipe vraagt hier om ferme daadkracht van de overheid.

Door de webredactie

E-sigaretten stijgen hard in populariteit, maar de bijbehorende gezondheidsrisico’s op de lange termijn zijn grotendeels onbekend. Dat is niet gek, het duurde namelijk tientallen jaren voordat de link tussen tabakssigaretten en kanker was vastgesteld, terwijl e-sigaretten nog maar zo’n 15 jaar bestaan. Ze zouden tabaksrokers helpen om te stoppen, maar steeds meer mensen, met name jongeren, kiezen de e-sigaret zonder daarvoor ooit gerookt te hebben.

Eerder dit jaar waarschuwden Britse longartsen al dat de e-sigaret verandert van ‘quit tool’ in ‘cool tool’. Ze vrezen voor een nieuwe generatie nicotineverslaafden. Inmiddels rookt 9 procent van Britse tieners (11- tot 15-jarigen) e-sigaretten, ten opzichte van 6 procent in 2018, blijkt uit de cijfers van de National Health Service. Eén op de vijf (21 procent) van de 15-jarige meisjes is een e-sigaretgebruiker. De meest recente cijfers voor Nederland uit het HBSC-onderzoek laten zien dat van de 12- tot 16-jarigen 14 procent ooit een e-sigaret heeft geprobeerd. Onder 16-jarigen is dat percentage 25 procent. In de meeste westerse landen is nu sprake van een ware hype onder kinderen en jongeren in het gebruik van wegwerp-e-sigaretten (ook wel puffs of vapers genoemd).

Een documentaire uit Singapore, waarin jongeren via digitale avatars openhartig praten over hun vape-gewoontes, laat zien hoe veelvuldig het gebruik is en hoe gemakkelijk ze aan de vapers kunnen komen, ondanks het feit dat de verkoop van e-sigaretten in de stadstaat verboden is. The Guardian beschrijft precies hetzelfde voor Australië.

E-sigaretrokers met chronische longziekte

Gezien het toenemende e-sigaretgebruik is het van vitaal belang om snel de mogelijke chronische gevolgen van het vapen te begrijpen. Onderzoekers van Massachusetts General Hospital hebben daarom uitgebreid longonderzoek gedaan bij vier e-sigaretrokers met een chronische longziekte. Deze kleine groep patiënten heeft last van kortademigheid en pijn in de borst en rookt tussen de 3 en 8 jaar e-sigaretten.

Bij de onderzochte patiënten werd schade gevonden in de kleine luchtwegen (bronchiolen), die naar de longblaasjes lopen. Er werden vernauwingen en fibrose (littekenweefsel) aangetroffen. Hoe meer fibrose er in de longen ontstaat, hoe stugger ze worden en hoe moeilijker ze zuurstof kunnen opnemen. De longen worden door de fibrose kleiner in volume en dat leidt tot meer kortademigheid, aldus het Longfonds. Longfibrose is ongeneeslijk.

E-sigaretten meest waarschijnlijke oorzaak

De longen van de onderzochte patiënten leken op die van soldaten die in conflictgebied mosterdgas of een vergelijkbare giftig gas hebben ingeademd, aldus de onderzoekers. Na grondige evaluatie van andere mogelijke oorzaken, lijken de e-sigaretten de meest waarschijnlijke oorzaak voor de longschade te zijn. De onderzoekers noemen als aanwijzingen daarvoor dat de symptomen zijn ontstaan na het begin van het e-sigaretgebruik, dat de longschade bij alle vier patiënten hetzelfde was en dat de klachten na het stoppen met vapen na één tot vier jaar gedeeltelijk waren afgenomen.

Zorgen over kankerverwekkende fijnstof

Behalve over fibrose en andere longschade door e-sigaretten, zijn er ook zorgen over de kans dat ze longkanker veroorzaken. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) vond in 2015 al kankerverwekkende stoffen in e-vloeistoffen. Nu zijn er ook aanwijzingen dat fijnstof in de damp van e-sigaretten longkanker kan veroorzaken. Onderzoekers van het Francis Crick Institute in het Verenigd Koninkrijk legden onder leiding van Charles Swanton recent het mechanisme bloot waarmee fijnstof in de lucht longkanker veroorzaakt.

De damp van e-sigaretten bevat grote hoeveelheden fijnstof, zo staat te lezen in een Europees wetenschappelijk rapport over de elektronische sigaret (SCHEER, Opinion on electronic cigarettes, 2021, p.30). “We kunnen niet uitsluiten dat vapen over tien jaar een golf aan longkanker veroorzaakt”, zei Charles Swanton onlangs tegen The Independent. In Groot-Brittannië roken nu al zo’n 3,6 miljoen Britten e-sigaretten, ongeveer 7 procent van de bevolking. De Britse overheid moedigt rokers van tabakssigaretten aan om over te stappen op e-sigaretten. De gevolgen daarvan zijn echter niet te overzien. Toch waarschuwt Swanton dat nog onzeker is in hoeverre de fijnstof in e-sigarettendamp ook kankerverwekkend is.

Hier geldt het voorzorgsprincipe

Er is grootschalig epidemiologisch onderzoek nodig om onomstotelijk te bewijzen dat vapen kanker en/of chronische ziekten veroorzaakt, maar de aanwijzingen stapelen zich op. Een nieuwe Amerikaanse cohortstudie toont dat kinderen die jong beginnen met roken van sigaretten of e-sigaretten verminderde cognitieve prestaties laten zien en een kleinere hersenstructuur hebben. “Deze uitkomsten”, schrijven de onderzoekers, “suggereren dat jongeren die kwetsbaar zijn voor e-sigaretten en tabaksproducten als prioriteit moeten worden gezien als het om tabakspreventie gaat.”

Hier geldt het voorzorgsprincipe: bij gerede twijfel over de schadelijkheid van e-sigaretten moeten, tot het tegendeel is bewezen, de verkrijgbaarheid en het gebruik ervan met vergaande maatregelen en effectieve handhaving worden tegengegaan. Het alternatief is dat we een ‘Generation Vape’ grootbrengen die over twintig jaar de ziekenhuizen kan gaan bevolken.