Sinds maart 2016 publiceert de Rijksoverheid e-mails en brieven van de tabakslobby op haar website, zodat ze transparanter kan zijn over haar contacten met de tabakslobby. In ons dossier 'De Transparantie Files' nemen we de vrijgegeven documenten onder de loep. Dit is aflevering 10: Economische Zaken en de nicotinebedrijven.

Door de webredactie

Sinds 7 maart 2016 publiceert de Rijksoverheid op haar website brieven die binnen zijn gekomen van de tabakslobby. De openheid over het contact met de tabaksindustrie is voortgekomen uit het plan dat het Ministerie van Volksgezondheid opstelde om het internationale anti-rookverdrag FCTC beter na te komen. De rechtszaak die de Stichting Rookpreventie Jeugd tegen de Staat aanspande omdat de overheid het verdrag niet of onvoldoende uitvoerde, stond aan de basis van dit plan.

In het verdrag is vastgelegd dat de overheid geen enkel contact met de tabaksindustrie mag tijdens het ontwikkelen van anti-rookbeleid. Pas nadat dit beleid officieel is vastgesteld, kan de overheid eventueel contact met hen opnemen, maar alleen om technische aspecten van het nieuwe beleid door te nemen. De tabakslobby doet uiteraard toch haar uiterste best om de overheid te verleiden tot contact, om haar invloed te kunnen doen blijven gelden. In deze serie analyseert TabakNee de laatst gepubliceerde artikelen.

BAT in Zevenaar

Een van de vrijgegeven documenten is een meer dan honderd pagina’s tellende correspondentie tussen de gemeente Zevenaar, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en het Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA), dat onderdeel is van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en zich inzet voor het begeleiden van buitenlandse bedrijven om zich in Nederland te vestigen of de bedrijven die er al gevestigd zijn, te behouden. British American Tobacco wil in januari 2018 weg uit Zevenaar waar ze een fabrieksterrein bezit. Uit de correspondentie blijkt dat er alles aan gedaan zal worden om BAT te bewegen om toch in Zevenaar te blijven.

Het NFIA laat weten dat er op bezoek gegaan moet worden om BAT in Nederland te houden. BAT heeft ook al zelf laten weten dat ze in Nederland wil blijven, om een reden die in het document is weggelakt, maar die vermoedelijk ‘van fiscale aard’ is.
Er wordt een project aangemaakt dat ‘BAT’ heet en er wordt nagegaan wie er een ingang heeft bij BAT om het gesprek te kunnen openen. BAT lijkt wel betrokken te blijven bij de locatie omdat ze ‘de logistiek samen met concurrent X wil gaan uitvoeren’. De gemeente Zevenaar heeft BAT een voorstel gedaan voor een hervestiging in de gemeente op Businesspark 7Poort.

De gemeente Zevenaar voert wekelijks gesprekken met BAT over hoe het verder moet. Zowel per mail, telefonisch als ‘face-to-face’. Na een aantal gesprekken komt een ambtenaar van de gemeente tot de conclusie ‘dat de kans 0 is geworden’ dat BAT in Zevenaar blijft. In september neemt het NFIA contact op met BAT om te kijken of ze toch niet willen blijven en of het NFIA hen kan bijstaan: “wij kunnen u in contact brengen met interessante partners; u ondersteunen bij de eventuele aanvraag van lokale vergunningen, enzovoorts”. BAT gaat daar gretig op in en zet een conference call op. Uiteindelijk zegt de ene RVO-ambtenaar tegen de andere dat hij er niets aan kan doen en dat het belangrijk is om BAT van zoveel mogelijk informatie te voorzien “om de schade voor Nederland te beperken”. Het gaat hier om de economische schade die het gevolg is van BAT’s beslissing om haar aanwezigheid in Nederland te reduceren.

Het RVO adviseert toch nog even aan BAT te laten weten dat de salarissen in Nederland lager zijn dan die in België en Frankijk en dat Nederland de meest flexibele arbeidswetgeving heeft ten opzichte van Duitsland, Frankrijk en België. Ook moet nog even vermeld worden dat de Nederlandse douane volgens de OECD de beste is van Europa en dan moet BAT nog wat cijfers krijgen over de goede infrastructuur in Nederland.
Niets helpt.

In 2017 meldde de Gelderlander dat het COA in onderhandeling was geweest om een gedeelte van het BAT-terrein als opvanglocatie voor vreemdelingen te gaan gebruiken. Maar dat is niet doorgegaan. Inmiddels is duidelijk wat er op het BAT-terrein in Zevenaar gaat komen: 3000 appartementen die de naam Woonpark BAT hebben gekregen. Een wijk, vernoemd naar een van de grootste sigarettenfabrikanten ter wereld, verantwoordelijk voor een product waar in Nederland duizenden mensen aan overleden zijn. BAT is overigens niet geheel uit Nederland vertrokken, het heeft nog altijd een tabaksfabriek (Niemeijer) in Groningen.

E-liquids

Het NFIA is niet alleen druk geweest met het behoud van een tabaksfabrikant in Nederland. Ze heeft er ook voor gezorgd dat de producenten van e-liquids Walker Trading en NicoPure Labs zich makkelijker in Nederland konden vestigen. Dat blijkt uit een correspondentie die is vrijgegeven tussen het NFIA en beide bedrijven.

Walker Trading Company (WTC) vertelt het NFIA dat het een BV heeft opgericht en samen met een Nederlandse zakenman een Joint Venture zal opzetten om vanuit de Willem Fenengastraat 16 te Amsterdam e-liquids te gaan maken waarmee e-sigaretten gevuld kunnen worden. De machine die die liquids zal gaan maken is al besteld in de Verenigde Staten en het Tilburgse bedrijf HIGHCARE Cleanrooms zal het kantoor gaan inrichten. WTC kondigt aan twee Amerikaanse medewerkers naar Nederland te sturen, om Nederlanders in dienst zullen nemen die na genoeg training het bedrijf kunnen gaan runnen.

WTC afficheert zich aan het NFIA als de oudste e-liquidproducent in de staat Maryland. Ze heeft zeven winkels in de staten Maryland, Virginia en New Jersey die Vape Dojo heten. Ook verkoopt ze wereldwijd het merk Charlie Noble en heeft een fabriekje dat 150.000 flesjes e-liquid per week kan produceren.
De mailwisseling begint in april 2016. Per juni van dat jaar wil WTC al beginnen met de productie in Amsterdam. Uiteindelijk wordt de productiefaciliteit op 15 juli 2016 geopend, hebben de twee Amerikaanse werknemers een visum gekregen via een tussenbureau.

In oktober 2016 neemt ook NicoPure Labs uit Tampa, Florida contact op met de NFIA om hulp te vragen bij het lanceren van hun Nederlandse vestiging. Er wordt direct op ingegaan. Ook HIDC (Holland International Distribution Council) wordt erbij betrokken en met allerlei hulp bijgestaan: het zoeken naar de juiste partners, hoe de supply chain in Europa in elkaar steekt enzovoorts. Ook de douane wordt ingeschakeld om NicoPure van meer informatie te voorzien over de regels en wetten die in Nederland gelden.

Er moet een vergunning komen om een warenhuis/distributiecentrum op te zetten voor de in- en export van de waar van NicoPure. Het NFIA gaat ze helpen ‘met de eerste ronde papierwerk’. Het distributiecentrum gaat Syndicate Distribution B.V. heten en zit aan de Maroastraat 14 te Amsterdam en zal het Europese hoofdkwartier zijn voor de e-liquidmerken Halo, eVo en Purity en valt onder de ‘tabaksbedrijven’.

Harmonized System 2022

Ten slotte zit er bij de nieuw vrijgegeven documenten een lobbybrief van British American Tobacco (BAT) en Imperial Tobacco aan het ministerie van Financiën (in het bijzonder Europese douanezaken) bij. Op 17 en 18 september 2018 zou er bij de Werelddouaneorganisatie (WCO) in Brussel een overleg plaatsvinden over het Harmonized System 2022. Het gaat om amendementen bij het huidige systeem, waarmee douaneautoriteiten producten classificeren zodat ze overal dezelfde omschrijving en codering krijgen.

BAT en Imperial willen de Nederlandse overheid een aanbeveling doen als het gaat om de omschrijving en classificering van e-liquids en Tobacco Heating Products (THP’s , waarin tabak verhit wordt en niet verbrand). 
BAT en Imperial pleiten ervoor dat zowel THP’s als e-liquids niet onder de ‘gewone’ tabaksproducten vallen, maar aparte omschrijvingen krijgen. Waarom wordt niet duidelijk. Mogelijk kan de industrie het later gebruiken in andere lobby’s dat de douane de producten apart classificeert, mochten overheden voor alle drie de categorieën overeenkomstige regelgeving bedenken.

BAT en Imperial willen graag een afspraak op het ministerie van Financiën. Dat wijst de ambtenaar af en dat is maar goed ook, anders zou hij het internationale anti-rookverdrag FCTC hebben overtreden waarin staat dat de overheid de industrie op afstand moet houden.