Sinds maart 2016 publiceert de Rijksoverheid e-mails en brieven van de tabakslobby op haar website, zodat ze transparanter kan zijn over haar contacten met de tabakslobby. In ons dossier 'De Transparantie Files' nemen we de vrijgegeven documenten onder de loep. Dit is aflevering 9: De industrie pleit voor veiligheidskenmerken in accijnszegels én krijgt haar zin.

Door de webredactie

Sinds 7 maart 2016 publiceert de Rijksoverheid op haar website brieven die binnen zijn gekomen van de tabakslobby. De openheid over het contact met de tabaksindustrie is voortgekomen uit het plan dat het Ministerie van Volksgezondheid opstelde om het internationale anti-rookverdrag FCTC beter na te komen. De rechtszaak die de Stichting Rookpreventie Jeugd tegen de Staat aanspande omdat de overheid het verdrag niet of onvoldoende uitvoerde, stond aan de basis van dit plan.

 In het verdrag is vastgelegd dat de overheid geen enkel contact met de tabaksindustrie mag tijdens het ontwikkelen van anti-rookbeleid. Pas nadat dit beleid officieel is vastgesteld, kan de overheid eventueel contact met hen opnemen, maar alleen om technische aspecten van het nieuwe beleid door te nemen. De tabakslobby doet uiteraard toch haar uiterste best om de overheid te verleiden tot contact, om haar invloed te kunnen doen blijven gelden. In deze serie analyseert TabakNee de laatst gepubliceerde artikelen.

Accijnszegels

Het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport heeft vier nieuwe documenten online gezet, al behoren er drie bij elkaar (een beslissing, de Engelse vertaling en een bijlage met aan wie de beslissing verstuurd is). De stukken gaan allemaal over accijnszegels en of tabaksfabrikanten die tegelijkertijd als veiligheidskenmerk mogen gebruiken. In 2014 is namelijk de herziening van de Europese Tabaksproductenrichtlijn beklonken, waarin staat (in artikel 16) dat lidstaten verplicht moeten stellen dat tabaksverpakkingen een veiligheidskenmerk krijgen dat uit zowel ‘zichtbare als onzichtbare elementen bestaat’.

Track & Trace-systeem

Deze veiligheidskenmerken zijn een onderdeel van het Track & Trace-systeem dat de Europese Unie voor 20 mei 2019 wil invoeren en dat is bedoeld om tabakssmokkel tegen te gaan. Zodra een pakje teruggevonden wordt, kan via een speciale code op de verpakking uitgezocht worden waar het pakje uit de productieketen is verdwenen. Een belangrijke ontwikkeling, omdat er steeds meer aanwijzingen zijn dat tabaksfabrikanten betrokken zijn bij tabakssmokkel.

Significante financiële kostenpost

Op 29 mei 2018 maakte de overheid een aanpassing in de wet openbaar waarin staat dat accijnszegels een ander formaat dienen te krijgen. De door de overheid gepubliceerde documenten leren dat dat direct een mail opleverde van British American Tobacco, die liet weten: “het aanbrengen van veiligheidskenmerken op een andere plek dan de zegel is voor de fabrikanten en importeurs niet alleen een logistieke en administratieve nachtmerrie, maar geeft ook nog eens een significante financiële kostenpost.”
Op 3 juli volgde er een officiële brief van de Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakindustrie (waar BAT bij is aangesloten) én Philip Morris met nog wat extra argumenten om het ministerie ervan te overtuigen dat veiligheidskenmerken ín accijnszegels afdoende moeten zijn. Zo hebben zo’n vijftien andere EU-landen als België en Luxemburg er volgens hen bijvoorbeeld ook voor gekozen dat de accijnszegels afdoende zijn. De industrie geeft aan voor 20 september 2018 te willen weten wat de overheid hierover beslist, omdat ze anders niet genoeg tijd hebben om aanpassingen in hun productieketen te maken.

Alleen voor technische zaken contact

Op 19 september viel het antwoord in de bus. De minister had besloten dat “het accijnszegel gebruikt kan worden als veiligheidskenmerk waarmee voldaan wordt aan de verplichting die op grond van artikel 16 van de TPD in de Nederlandse wetgeving zal worden opgenomen.”

De vraag is of er ongeoorloofd contact is geweest tussen de overheid en de tabaksindustrie. Alleen als het om technische zaken gaat, mag de overheid contact met de industrie hebben. Hoewel de industrie hier haar zin heeft gekregen, lijkt daar in dit geval wel sprake van te zijn geweest.