Oude wijsheden en verhalen van het Akan-volk leren ons hoe we moeten omgaan met de misleidende tabaksindustrie, schrijft Godfred Tweneboah Kodua uit Ghana in een krachtig stuk dat we in vertaling opnieuw mogen publiceren. ‘De tabaksindustrie is de nieuwe vorm van de bedrieglijke spin Ananse’.

Door de webredactie

Nu Afrikaanse landen steeds meer tot nieuwe wingewesten van de tabaks- en nicotine-industrie worden, groeit ook in deze landen de tegenbeweging. Vorige maand citeerden we de Nigeriaanse auteur Michael Elvis die “van straathoeken in Lagos tot videoclips in Johannesburg” sigaretten en vapes zag opduiken. Roken is niet langer iets van oude mannen, schreef hij, maar wordt trendy onder de jeugd.

In Ghana ziet Godfred Tweneboah Kodua, manager Beleid en Onderzoek van Vision for Accelerated Sustainable Development Ghana / Ghana Non-Communicable Diseases Alliance, dezelfde ontwikkeling. In een krachtig stuk in Modern Ghana haalt hij oude wijsheden van het Akan-volk aan om de nieuwe verschijningsvorm van de bedrieglijke spin Kwake Ananse te ontmaskeren: de tabaksindustrie. De jeugd, belofte van de toekomst, moet beschermd worden tegen deze misleidende industrie.

Met toestemming van de auteur publiceren we zijn pleidooi hier in vertaling.

De aantrekkingskracht van de tabaksindustrie ontmaskerd: De Kwake Ananse van de 21e eeuw onthuld

Door Godfred Tweneboah Kodua

In het hart van Afrika, waar wijsheid is geëtst in spreekwoorden en verhalen die van generatie op generatie zijn doorgegeven, herinnert een Akan-gezegde ons eraan: “Se wo werɛ fi na wosankofa a, yɛnkyi.” Dit betekent: “Het is niet verkeerd om terug te gaan voor datgene wat je bent vergeten.” Nu we op het kruispunt staan van volksgezondheid en misleiding van de industrie, moeten we terugkeren naar voorouderlijke wijsheid om het hoofd te bieden aan een moderne vijand gehuld in leugens, de tabaksindustrie.

Net als Ananse, de beruchte bedrieger, weeft de tabaksindustrie een web van leugens en lokt ze de nietsvermoedende jongeren en gemeenschappen met lieve woorden en valse beloften. Ze stopt de dood in kleurrijke verpakkingen en vermomt tabak, nicotine en e-producten als modieus, trendy, verfijnd en zelfs onschadelijk. Maar onze ouders waarschuwden “Obi nkyerɛ abofra Nyame”, wat betekent “Niemand toont een kind God”, omdat de waarheid vanzelfsprekend is: tabak schaadt en biedt geen voordeel. Maar vandaag de dag heeft de industrie het verhaal herschreven, waardoor onze jonge mensen kwetsbaar zijn, verslaving wordt aangewakkerd en tegelijkertijd winst wordt gemaakt met hun pijn.

De belofte van morgen

In veel Afrikaanse gemeenschappen zijn jongeren de levensader en drijvende kracht van onze natie, de belofte van morgen. Als jonge zaailingen op de akker van een boer, vol potentieel, maar toch met behoefte aan bescherming en verzorging. Een boer die zijn jonge gewassen verwaarloost, kan geen goede oogst verwachten. Zo zaait ook een natie die er niet in slaagt haar kinderen en jongeren te beschermen tegen de greep van tabaks- en nicotineverslaving de zaden van vernietiging.

De tabaksindustrie, als een bedrieglijke handelaar op de markt, onthult nooit haar ware bedoelingen. Zij infiltreert in entertainment en sport, daarbij roken en vapen verheerlijkend als symbool van moderne vrijheid. Door middel van muzieksponsoring, partnerschappen met influencers en strakke advertenties verleidt zij jongeren. Maar hoe aantrekkelijk ze haar gif ook verpakt, het kwaad blijft.

Toegangspoort tot levenslange verslaving

Onze oudsten herinneren ons er opnieuw aan: “Sɛ ɔdɛnkyɛm sere kyerɛ wo a, ɛnsusu sɛ ɔwɔ adwempa”, wat betekent: “Als de krokodil naar je lacht, ga er dan niet van uit dat hij goede bedoelingen heeft.” De tabaksindustrie draagt een valse glimlach en doet alsof ze voor de volksgezondheid zorgt door zogenaamde reduced harm-producten zoals e-sigaretten en verwarmde tabaksapparaten te introduceren. Ze beweren dat deze producten veiligere alternatieven zijn, maar in werkelijkheid dienen ze als de toegangspoort tot levenslange verslaving.

Dit is niet anders dan het verhaal van Kwake Ananse, die zijn kinderen een voor een in de kookpot lokte, om vervolgens de deksel te sluiten en ze te verslinden. Als we deze industrieën hun bedrog laten voortzetten, zal onze jeugd worden verteerd door verslaving voordat ze het gevaar zelfs maar beseft.

De tabaksindustrie beheerst de kunst van het misleiden. Ze financieren bevooroordeeld onderzoek dat de gevaren van hun producten bagatelliseert. Ze verschuilen zich achter de retoriek van ‘schadevermindering’ en het afschuiven van de schuld op individuen, waarbij ze de manipulatieve strategieën die ze dagelijks inzetten gemakshalve negeren. Maar we moeten onthouden: “Se wotwa ator) a, woara na ebu wo”, oftewel: “Als je leugens vertelt, zullen ze je uiteindelijk ontmaskeren.” Hoezeer ze ook proberen de dodelijke waarheid te maskeren, het bewijs is duidelijk: tabak en aanverwante nicotineproducten zijn dodelijk.

We zullen niet vergeten

De verwoesting en de nadelige gevolgen voor de gezondheid van de producten van de tabaksindustrie, waaronder kanker, hartaandoeningen, beroertes, diabetes en vroegtijdig overlijden, zijn zeer duidelijk. Toch verpakt de industrie haar gif opnieuw in gladde nieuwe vormen, in de hoop dat we het zullen vergeten. Maar we zullen het niet vergeten. Wij, de poortwachters van vandaag, de overheid, het maatschappelijk middenveld, de academische wereld, de media en het publiek, moeten iedereen eraan herinneren dat, of een slang nu zijn huid afwerpt of niet, het nog steeds een slang is.

Net zoals een boer zijn veld omheint om gewassen te beschermen tegen wilde dieren, moeten wij onze kinderen en jongeren beschermen tegen het bereik van de tabaksindustrie. Zoals de oudsten zeggen: “Dua korɔ gye mframa a, ɛbubu” – “Een enkele boom kan de wind niet weerstaan; die zal vallen.” Dit is geen strijd voor één, het is een strijd die we samen moeten voeren.

Creëer meedogenloos publiek bewustzijn

De regering van Ghana en regeringen over de hele wereld moeten moedig optreden. We moeten een sterker beleid voeren, strengere regels afdwingen en een meedogenloos publiek bewustzijn creëren. Gemeenschappen moeten in staat worden gesteld om tabaksproducten te weigeren en onze jongeren voor te lichten over de gevaren van nicotineverslaving.

Tabak lijkt op het eerste gezicht misschien plezierig, maar het is een trage valstrik die leidt tot lijden en dood. Laten we, als we dit jaar World No Tobacco Day vieren, de tabaksindustrie ontmaskeren, hun bedrieglijke manieren blootleggen en samenwerken om onze waardevolste hulpbron, onze kinderen en jongeren, te beschermen.

Onder de Akan is geen volksverhaal bekender dan dat van Kwake Ananse, de bedrieglijke spin die humor en bedrog gebruikt voor egoïstisch gewin. Tegenwoordig speelt de tabaksindustrie deze rol, niet als de wijze verhalenverteller, maar als de verslavende marskramer. Net als Ananse bedriegt ze de onschuldigen en ze presenteert nicotineproducten als symbolen van vrijheid, prestige en het moderne leven, alleen om onze gezondheid, onze toekomst en ons leven te stelen.

Het is tijd om de Kwake Ananse van de 21e eeuw bloot te leggen: de tabaksindustrie.