In een vrijgegeven overheidsdocument staat dat het ministerie van Volksgezondheid een eerste stap heeft gezet om het protocol van de Wereldgezondheidsorganisatie tegen illegale tabakshandel te ratificeren. Tot nu toe was niet bekend of die stap daadwerkelijk gezet zou worden.

Door de webredactie

In juli 2018 werd bekend dat het Protocol to Eliminate Illicit Trade in Tobacco Products van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in werking zou treden, omdat meer dan veertig landen het protocol hadden geratificeerd. Nederland hoorde daar niet bij, al ondertekende Nederland het wel op 6 januari 2014. (Ondertekening betekent dat een land de intentie heeft het verdrag te implementeren, maar pas na stemming in het parlement kan het geratificeerd en bekrachtigd worden en is het land officieel partij van het verdrag.)

Overheidsdocument

Inmiddels zijn er 51 landen die het verdrag hebben geratificeerd, waaronder Groot-Brittannië, Spanje, Portugal, België, Frankrijk, Duitsland en de hele Europese Unie. Als het aan het ministerie van Volksgezondheid ligt, voegt Nederland zich er ook bij. Dat blijkt uit een vrijgegeven overheidsdocument, waarin terloops wordt genoemd dat het proces tot ratificatie in gang is gezet.
Het protocol is opgesteld onder auspiciën van de WHO en hoort bij het internationale antirookverdrag FCTC.

Track & Trace

Het doel van het protocol is ervoor te zorgen dat illegale tabaksproducten de wereld uit worden geholpen. Landen gaan samenwerken om te bewerkstelligen dat tabak niet meer illegaal geproduceerd, verhandeld, vervoerd, verspreid, ver- of gekocht zal worden.
Een van de manieren om dat te doen is het invoeren van een systeem dat de toevoerkanalen van tabaksproducten controleert. Zo’n Track & Trace-systeem bevat een code waardoor kan worden nagezocht waar een pakje is geproduceerd dat in het illegale circuit wordt teruggevonden. De invoering van dit systeem is ook voorschreven vanuit de Europese Tabaksproductenrichtlijn.

0,00111 euro

In Nederland gaat het bedrijf Atos de codes produceren, blijkt uit het overheidsdocument. Tabaksfabrikanten kunnen de codes bij hen bestellen. Elke code bestaat uit 26 karakters en kost 0,00111 euro. Mochten er illegale tabaksproducten worden aangetroffen, dan moet aan de code af te lezen zijn waar de producten uit het productie- en distributiesysteem zijn verdwenen.
Er zijn nog altijd aanwijzingen dat tabaksfabrikanten zelf hun producten in de illegale handel brengen en dus meewerken aan smokkel, bijvoorbeeld in Azië blijkt tweederde van de illegale tabaksproducten van tabaksfabrikanten afkomstig te zijn. Zo zorgen de fabrikanten ervoor dat rokers goedkoop aan hun waar kunnen blijven komen en ondermijnen ze antirookmaatregelen zoals accijnsverhogingen.

Handhaving

Het nieuwe WHO-protocol moet er ook voor gaan zorgen dat landen samen gaan werken op het niveau van handhaving en uitwisseling van informatie over illegale tabaksproducten tussen politie-eenheden.
In artikel 6.2 van het protocol is opgenomen dat alle partijen zich ervoor in zullen spannen om een vergunningstelsel voor tabaksverkoop in te voeren. Daardoor zal tabak niet meer overal verkrijgbaar zijn, en komt er controle op de verkoop. Stichting Rookpreventie Jeugd en het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde pleiten al langer voor zo’n stelsel. Als Nederland het verdrag heeft geratificeerd zal zo’n vergunningstelsel ook een stap dichterbij komen.