In 2021 kwam er een studie uit waaruit zou blijken dat een verbod op tabaksproducten met lekkere smaakjes het roken van traditionele sigaretten in de hand werkt. Big Tobacco sprong erbovenop. Maar nieuw Harvard-onderzoek ontkracht de studie uit 2021 en bewijst het tegenovergestelde: een verbod op lekkere smaakjes wérkt.

Door de webredactie

Toen Abigail Friedman van Yale University in haar in JAMA gepubliceerde studie ‘A Difference-in-Differences Analysis of Youth Smoking and a Ban on Sales of Flavored Tobacco Products in San Francisco, California’ concludeerde dat jongeren door een verbod op e-sigaretten met lekkere smaakjes sneller geneigd waren om naar de sigaret te grijpen, ging de vlag uit bij Big Tobacco. Lekkere smaakjes worden al langer gezien als een lokkertje voor jongeren om gewend te raken aan het inhaleren van rook en verslaafd te raken aan nicotine. Het ene na het andere land stelde een verbod op lekkere smaakjes in (in Nederland zou dat oorspronkelijk op 1 juli ingaan, maar dat is nu tot 1 januari 2023 uitgesteld). Maar met deze studie in de hand kon de tabaksindustrie beargumenteren dat dat niet nodig was en een verbod zelfs een averechts effect zou hebben.

Harvard: het tegenovergestelde is waar

Uit een nieuw onderzoek van Jessica Liu (et al) van Harvard University Chan School of Public Health, dat is gepubliceerd in Tobacco Control, blijkt echter dat het tegenovergestelde waar is: een verbod op lekkere smaakjes werkt het roken van traditionele sigaretten niet in de hand. Bovendien zijn de gegevens waar haar Yale-collega zich op heeft gebaseerd niet toereikend om dat soort conclusies te kunnen trekken.

In San Francisco geen handhaving

Friedman van Yale gebruikte voor haar studie de gegevens van de Youth Risk Behavior Surveillance System Survey (YRBSS) in San Francisco. Daar was namelijk een verbod op lekkere smaakjes ingesteld en door de gegevens uit die enquête te analyseren kon het effect ervan gemeten worden. Maar Liu stelt dat doordat er niet direct op het smaakjesverbod werd gehandhaafd, er weinig zinnigs uit de resultaten van de enquête af te leiden is. De effecten zouden veel beter te meten zijn in een later stadium, nadat er wél handhaving plaatsvond. Bovendien blijkt volgens Liu uit de resultaten van de enquête dat de verkoop van traditionele tabaksproducten afnam, in plaats van toe.

In Oakland wel afname

Liu gebruikte gegevens van de YRBSS in Oakland, waar in 2018 een verbod op de verkoop van tabaksproducten met lekkere smaakjes is ingevoerd. De enquête was daar in 2019 uitgevoerd, na handhaving, waardoor de effecten van het verbod volgens Liu veel beter te meten waren. Uit haar analyse blijkt dat een verbod op lekkere smaakjes wel degelijk het gewenste effect heeft: het ontmoedigd jongeren om met tabaksproducten te experimenteren.

“De tabaksindustrie heeft recente bevindingen uit de Youth Risk Behavior Surveillance System Survey gebruikt om te claimen dat een verbod op tabaksproducten met lekkere smaakjes ervoor zorgt dat jongeren meer traditionele sigaretten gaan gebruiken”, schrijft Liu. “Wij trekken een tegengestelde conclusie.”

Meten na toepassing handhaving

Liu adviseert voor toekomstig onderzoek te kijken naar wanneer een maatregel wordt ingevoerd én gehandhaafd, en de metingen daarop af te stellen. Daarmee kunnen beleidsmaatregelen beter geëvalueerd worden.