line
serie-tabakswet-8-2

TabakNee blikt vooruit. Deel acht: 0,1 procent van de tabaksaccijnzen wordt besteed aan preventie

maandag 25 januari 2016

Per 20 mei 2016 moet de Tabakswet zijn aangepast aan nieuwe Brusselse regelgeving. Wat gaat er wel, maar vooral ook niet in ons land gebeuren? Dat liet staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) doorschemeren in recente Kamerstukken. In een serie neemt TabakNee zijn plannen onder de loep. Dit is deel acht: Het ministerie van Volksgezondheid licht de begroting voor tabakspreventie toe maar gaat dit geld wel naar preventie? En hoe verhoudt zich dat tot andere landen?

Door de webredactie

Hoeveel heeft de overheid over voor tabakspreventie? In het vorige deel van deze serie verdiepten we ons in de Rijksbegroting over 2016 waarin niet specifiek wordt vermeld wat er aan tabakspreventie is begroot. Dat komt, tabak valt samen met alcohol en drugs onder het kopje 'schadelijke middelen'. Het blijft vreemd dat nergens duidelijk staat hoeveel aan tabakspreventie wordt besteed. Alles bij elkaar kwam TabakNee niet verder dan in totaal 9,3 miljoen euro voor 2016, waarvan een groot deel ook naar andere onderwerpen dan alcohol en drugs gaat. Daarom vroeg TabakNee het ministerie van Volksgezondheid (VWS) om een overzicht. Op het ministerie is waarschijnlijk een maand gepuzzeld. Daarna stuurt de woordvoerder van het ministerie een iets rooskleuriger plaatje en merkt in haar e-mail op "dat de begroting voor een buitenstaander moeilijk te begrijpen is".tabel

Ad-hoc onderzoek

Volgens VWS werd er het afgelopen jaar specifiek voor tabakspreventie iets meer dan 10 miljoen euro uitgegeven en staat er eenzelfde bedrag op de begroting voor 2016. De woordvoerder van het ministerie merkt overigens op dat de bedragen die voor 2016 zijn begroot nog niet helemaal vaststaan, maar dat er aan tabakspreventie zeker niet minder dan de jaren ervoor zal worden besteed. Het leeuwendeel (meer dan 7,4 miljoen euro) ging in 2015 naar handhaving en toezicht op de naleving van de Tabakswet en dat kun je nauwelijks preventie noemen. Het Trimbos-instituut krijgt 570.000 euro voor het doen van onderzoek. Voor communicatie over onderwerpen als de schadelijkheid van roken, rookvrije horeca en Stoptober heeft VWS 900.000 euro over. Er blijft een bedrag van 1,1 miljoen euro over voor andere preventie. Met de aantekening dat 'onderzoek' geen structurele post is, maar vooral ad-hoc onderzoeksopdrachten voor het Trimbos-insituut en het RIVM die aansluiten op wat zich in de actualiteit voordoet. Het structurele bedrag dat jaarlijks naar monitoring ging, is verdwenen met het beëindigen van het Continue Onderzoek Rookgewoonten (COR) en de Roken Jeugd Monitor (RJM).

Pleister op de wonde

Als pleister op de wonde merkt VWS op dat tabak ook onder het integraal leefstijlbeleid valt. Hieraan werd in 2015 ruim 11,2 miljoen euro uitgegeven. Maar welk gedeelte hiervan ging naar tabak? Dat is niet duidelijk. Er werd onderzoek gedaan naar de naleving van de leeftijdsgrens bij tabak en alcohol, de leefstijl werd gemonitord, en er ging geld naar infolijnen, naar het voorlichtingsproject De Gezonde School, naar rookvrije schoolterreinen en naar het Centrum Gezond Leven. Ook vond de NIX18-campagne plaats.

Een groot deel van wat VWS 'tabakspreventie' noemt, is kortom geen preventie. En tabakspreventie die hout snijdt, zoals verhoging van de accijnzen en terugsnoeien van de verkooppunten, blijft geheel buiten beeld in de VWS-begroting. Anders gezegd, de overheid incasseert jaarlijks zo'n 2 miljard euro aan tabaksaccijns, terwijl er maar 0,1 procent van dat bedrag aan belastinggeld besteed wordt aan onderzoek, communicatie, preventie en handhaving.

Hoe is dat in andere Europese landen? Uit The Tobacco Control Scale in Europe 2013, het laatst beschikbare vergelijkingsoverzicht (de onderzoeksgroep komt in 2017 met een nieuw onderzoeksrapport), blijkt dat andere Europese landen veel meer besteden aan tabakspreventie. IJsland staat ver bovenaan. Daar wordt per hoofd van de bevolking 1 euro 88 uitgegeven. Nederland haalt de Top Tien niet eens, met 12 eurocent per hoofd van de bevolking. Het blijft alleen nog Oostenrijk, Spanje en de Baltische- en Balkanstaten voor.Met de begroting die Nederland voor de komende jaren heeft vastgesteld, komt Nederland nog steviger onderaan te staan.

Top 16 van in totaal 34 landen

Tabakspreventie per hoofd van de bevolking

1   IJsland € 1,88
2   Zwitserland € 1,47
3   Noorwegen € 0,88
4   Finland € 0,42
5   Groot-Brittannië   € 0,37
6   Denemarken € 0,29
7   België € 0,27
8   Italië € 0,21
9   Ierland € 0,18
10   Luxemburg € 0,15
11   Frankrijk € 0,13
12   nederland € 0,12
13   Spanje € 0,09
14   Zweden € 0,07
14   Oostenrijk € 0,07
16   Estland € 0,03


Eerdere delen lezen?

Hier deel 1: Roken? Veel duurder moet je het niet maken.
Hier deel 2: Naleving leeftijdsgrens? Laat maar zitten.
Hier deel 3: Waardeloze leeftijdscontrolesystemen? Waarom niet?
Hier deel 4: Standaardverpakkingen en uitstalverbod op de lange baan.
Hier deel 5: Valt rattengif onder het bedrijfsgeheim?
Hier deel 6: Elke fabrikant zijn eigen systeem? So what.
Hier deel 7: Het begrote bedrag voor tabakspreventie is een schijntje.

tags:  volksgezondheid | rookpreventie | Tabakswet | Van Rijn