De afgelopen week heeft de sluiting van de fabriek van Philip Morris het nieuws beheerst. Verontwaardigde vakbondbestuurders, treurende werknemers, geëmotioneerde gemeentelijke bestuurders, allemaal kwamen ze voorbij. En ook een woordvoerder van Philip Morris zelf die uitlegde dat hij de emoties begreep, maar dat het nu eenmaal niet anders kon.

Door Frits van Dam

Philip Morris heeft wereldwijd ongeveer 87.000 werknemers, beschikt over 53 fabrieken en exporteert naar 180 landen. Recent is aangekondigd dat de fabriek in Australië dicht gaat en nu dus ook die in Bergen op Zoom. Waarom juist deze fabrieken gaan sluiten, is onduidelijk.

Philip Morris zegt dat ze haar capaciteit moet terugschroeven, vanwege een daling van de omzet met ongeveer 20 procent. Die omzetdaling komt doordat er minder en goedkoper (shag) gerookt wordt en omdat ze veel last zou hebben van illegale handel in sigaretten. Hoe hoger de accijns, hoe meer er wordt gesmokkeld, stelt Philip Morris. Dat de smokkel zou toenemen, zou uit onderzoek van het onderzoeksbureau KPMG blijken, dat in opdracht van Philip Morris het zogenoemde STAR-rapport schreef. Maar dat rapport is onbetrouwbaar gebleken, zie dit artikel op deze site.De onderzoeksgegevens waarop KPMG zich in het STAR-rapport baseert, komen namelijk van de fabrikant zelf en die heeft er een groot belang bij om de smokkelcijfers op te schroeven. Er is echter geen verband tussen de prijs van sigaretten en de grootte van de illegale markt, zo blijkt uit onderzoek dat wél deugt van de onderzoeksgroep van Joossens (Tobacco Control 2012; 0: 1-7). Jammer dat diverse kranten deze leugen van Philip Morris klakkeloos hebben overgenomen.

Knopen geteld

De echte overwegingen van Philip Morris om de fabriek in Bergen op Zoom te sluiten, zullen we wel nooit te weten komen. Maar dat het niets met sigarettensmokkel te maken heeft, zoveel is wel duidelijk.

Waarschijnlijk heeft de directie van Philip Morris gewoon haar knopen geteld en geconstateerd dat het haar economisch gezien het beste uitkomt om de dure fabriek in Bergen op Zoom te sluiten. Die sluiting heeft Philip Morris aangegrepen om een aantal oude paarden van stal te halen die haar politiek gezien goed uitkomen.

In het persbericht valt namelijk het volgende te lezen: "Hoewel de daling voor een deel zijn oorzaak vindt in maatschappelijke en economische factoren heeft PMI consequent zijn zorgen geuit over de negatieve invloed van al te rigoureus fiscaal en regelgevend beleid, dat immers een vruchtbare bodem creëert voor criminele organisaties die zich met illegale sigarettenhandel bezighouden. Helaas doen nieuwe regels voor de industrie, zoals de ondanks aangenomen Europese Tabaksproductenrichtlijn niets om dit groeiende probleem aan te pakken zoals het nogmaals benadrukken van de hoge accijnzen". Philip Morris is een slechte verliezer.

Muisstil

Philip Morris was zo trots op haar sociaal beleid dat niemand minder dan professor Irene Asscher-Vonk tot commissaris werd benoemd op voordracht van de ondernemingsraad. Tegen TabakNee zei ze: "De fabriek van Philip Morris Holland B.V. in Bergen op Zoom biedt werkgelegenheid aan ongeveer 1400 fte's. Mijn inbreng is onder meer het toezien op goede arbeidsverhoudingen en het bijdragen aan goed contact met de ondernemingsraad." Tot nu toe is zij muisstil gebleven.

Voor TabakNee is de sluiting van de fabriek van Philip Morris allerminst aanleiding om de vlag uit te steken. Philip Morris heeft immers niet gezegd dat ze de productie gaat staken omdat ze inziet dat haar product slecht voor de volksgezondheid is. In Duitsland bijvoorbeeld is de Marlborofabrikant alweer begonnen met een geraffineerde campagne om kinderen aan het roken te krijgen. Sluiting van de fabriek in Bergen op Zoom betekent ook niet dat haar rol in Nederland is uitgespeeld, want de marketingafdeling blijft gewoon zitten. Pikant is dat de gifmeng-afdeling waar allerlei smaakstofjes zoals menthol worden onderzocht, ook in Bergen op Zoom blijft.

Groot pretpark

TabakNee is benieuwd wat de invloed is van het verdwijnen van Philip Morris op het lobbycircuit. Ze kan in elk geval niet meer dreigen met het argument dat ze voor werkgelegenheid en inkomsten uit de export zorgt. Misschien laten de ministeries zich nu eindelijk wat minder gelegen liggen aan de tabaksindustrie?

En wat er met de fabriek moet gebeuren? Daar hadden kinderen uit groep 8 in een vooruitziende blik al een idee over. Dat moet een groot pretpark worden, zie dit filmpje van Rookalarm.