Zeker de helft van de 18.000 reacties op een internetconsultatie over de herziening van de Tabaksaccijnsrichtlijn blijkt automatisch gegenereerd te zijn vanuit de tabakslobby. Dat concludeert antilobby consultancy Impact Unfiltered na een analyse van de reacties.

Door de webredactie

Een internetconsultatie van de Europese Commissie over de voorstellen voor herziening van de Tabaksaccijnsrichtlijn (TED) die op 31 oktober sloot, is via ogenschijnlijke inbreng van particulieren overspoeld met argumenten vanuit de nicotinelobby. Dat blijkt uit een analyse van de openbare consultatie door antilobby consultancy Impact Unfiltered, gepubliceerd door Politico Europe. De consultatie leverde 18.480 reacties op, ongeveer negen keer meer dan het gemiddelde aantal reacties op een Europese consultatie.

Bijna achtduizend reacties droegen het vaste argument aan van de tabakslobby dat hogere accijnzen tot meer illegale handel in nicotineproducten zullen leiden. Dat argument is recent opnieuw ontkracht door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). “Als je ziet dat 7.770 mensen in heel Europa spontaan gebruik maken van exact hetzelfde ‘illegale handel’-argument, anoniem ingediend tijdens kantooruren, dan kijk je niet naar organische burgerbetrokkenheid – dan kijk je naar een voor de industrie georganiseerd draaiboek”, reageert Laurent Huber, directeur van Action on Smoking and Health (ASH) USA.

Vaker lobbyacties rond consultaties

Openbare internetconsultaties zijn een geliefd instrument van de nicotinelobby om argumenten tegen nieuwe regelgeving onder de aandacht van overheden te brengen. Niet zelden worden de lobbyberichten gemaskeerd als afkomstig van anonieme particulieren, omdat inbreng van de industrie zelf in de regel terzijde wordt geschoven op grond van artikel 5.3 van het Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging van de WHO.

Soms wordt door belangenclubs die banden hebben met de tabaksindustrie opgeroepen om op consultaties te reageren. In 2022 riep de World Vapers’ Alliance (WVA) mensen bijvoorbeeld op om te protesteren tegen het smaakjesverbod voor e-sigaretten dat Nederland in voorbereiding had. Van de WVA is bekend dat die direct en indirect wordt gesponsord door de tabaksindustrie. De consultatie leverde 1.797 reacties op.

Het verslag van deze consultatie laat zien dat reacties van organisaties die in verband kunnen worden gebracht met de nicotine-industrie inderdaad zijn genegeerd. Toch drongen lobbyargumenten door in het verslag via de inbreng van particulieren, die e-sigaretten aanprezen als stophulpmiddel en de nadelige economische effecten van een verbod benoemden.

Duizenden reacties van bots

Inmiddels is duidelijk dat de industrielobby niet alleen oproepen doet onder leden van ‘consumentenverenigingen’, maar ook internetbots inzet. Vorig jaar onthulde de Britse krant Mirror dat driekwart van de 120.000 reacties op een internetconsultatie over de Tobacco and Vapes Bill gegenereerd was door internetbots. Hetzelfde lijkt nu te zijn gebeurd bij de consultatie over de TED-herziening. “Europarlementariërs moeten begrijpen: dit is geen democratische input, dit is gefabriceerde oppositie”, concludeert Laurent Huber van ASH.

TED stelt hogere accijns voor

Het voorstel van de Europese Commissie, verdedigd door Eurocommissaris Wopke Hoekstra (Belastingzaken), voorziet in hogere minimumaccijns voor tabak en voor het eerst ook in EU-brede accijnstarieven voor alternatieve nicotineproducten. Op 20 november wordt het voorstel besproken in de Commissie Belastingzaken (FISC) van het Europees Parlement. De tabaksindustrie is al maanden bezig om parlementsleden te bewerken, zoals blijkt uit ons overzicht van lobbycontacten in het Europees Parlement.

Zoals uit dat overzicht naar voren komt, is ook bij internetconsultaties de lobby van de gezondheidsorganisaties in de minderheid. Tussen de 18.500 reacties op de consultatie over de TED zijn er slechts 90 van niet-gouvernementele gezondheidsorganisaties, oftewel 0,5 procent.

‘Zo ziet democratische kaping eruit’

Impact Unfiltered, het bureau in Brussel dat de internetconsultatie analyseerde, is opgericht door drie ex-fellows van de School of Moral Ambition (SMA), Alexandre Nedeltchev, Joachim Verheyen en Jeltsje Boersma. Hun missie is om voorvechters van volksgezondheid in Europa te ondersteunen in hun strijd tegen de tabakslobby. In een post op LinkedIn prijst SMA-oprichter Rutger Bregman de ex-fellows en hekelt hij de kaping van de consultatie door de industrie. Hij schrijft: “Dit is hoe democratische kaping eruitziet. Tabakslobbyisten voeren deze ‘consultatieresultaten’ aan tegenover Europese politici als bewijs dat EU-burgers tegen tabaksaccijnzen zijn.”

Maar volgens Bregman heeft het bericht over de frauduleuze bijdragen aan de consultatie in Brussel al geleid tot oproepen aan de FISC-commissie om het gezondheidsbeleid te beschermen tegen de inmenging van de industrie. “Parlementsleden weten nu exact wie er spreekt, en wie niet”, schrijft hij.