Het aantal rokers van sigaretten is in Frankrijk in tien jaar sterk gedaald, resultaat van een samenhangend en consequent gevoerd ontmoedigingsbeleid. Frankrijk telt nu 18 procent dagelijkse rokers. Ondertussen neemt het aantal gebruikers van e-sigaretten wel fors toe.

Door de webredactie

In Frankrijk is het aantal dagelijkse rokers tussen de 18 en 75 jaar in tien jaar tijd met 4 miljoen mensen afgenomen. Het aantal volwassen dagelijkse rokers kwam in 2024 uit op 18 procent, tegen 25 procent in 2021. Dat blijkt uit de Volksgezondheidsbarometer 2024 die vorige week werd gepresenteerd. De Franse overheid spreekt van een historische daling die wordt toegeschreven aan langdurig en consequent ontmoedigingsbeleid. Er blijft wel aanmerkelijke sociale en regionale ongelijkheid in de prevalentiecijfers.

Onder jongeren is ook een sterke daling in tabaksgebruik zichtbaar. Het aantal dagelijkse rokers tussen de 18 en 29 jaar is van 29 procent in 2021 afgenomen tot 18 procent in 2024. Het aantal dagelijks rokende 17-jarigen is gedaald van 25,1 procent in 2017 naar 15,6 procent in 2022. Inmiddels geeft 44 procent van de 18- tot 29-jarigen aan nooit te hebben gerookt, een record.

Vijf keer minder 16-jarige rokers

Terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie net concludeerde dat Europa met 24 procent rokers het continent is met de hoogste rookprevalentie, scoort Frankrijk nu ruim onder dat gemiddelde. Uit cijfers van het laatste European School Survey Project on Alcohol and other Drugs (ESPAD), in Frankrijk in september gepubliceerd, blijkt dat het aantal 16-jarigen dat ooit met tabak heeft geëxperimenteerd in 2024 20 procent was, een van de laagste niveaus van Europa. Tussen 2015 en 2024 is het aantal dagelijks rokende 16-jarigen in Frankrijk vijf keer minder geworden, van 16 procent tien jaar geleden naar 3,1 procent in 2024. Ook het aantal jongeren dat cannabis uitprobeerde is spectaculair gedaald, van 31 procent 16-jarigen in 2015 naar 8,4 procent in 2024. En ook het cannabisgebruik in de afgelopen maand is aanzienlijk afgenomen, van 17 procent in 2015 naar 4,3 procent in 2024.

Consequent overheidsbeleid

De Franse overheid schrijft de spectaculaire daling van tabaksgebruik toe aan stevig overheidsbeleid dat inzet op preventie, regulering en begeleiding bij stoppen met roken. De doelstelling van dat beleid was dat het aantal dagelijks rokers in 2027 20 procent zou zijn, waar men dus inmiddels al ruimschoots onder zit.

Frankrijk voerde neutrale verpakkingen voor sigaretten in, verhoogt met vaste regelmaat de accijnzen en stelde steeds meer rookvrije omgevingen in. Sinds 2016 wordt in november de Maand zonder tabak georganiseerd. Rokers hebben in Frankrijk ook toegang tot nicotinevervangers om van het roken af te komen en er wordt ingezet op de versterking van de psychosociale competenties van jonge kinderen.

Er is nog wel een groot verschil in rookprevalentie tussen praktisch en theoretisch geschoolden, namelijk respectievelijk 25 procent tegen 12 procent. Ook zijn er drie keer zoveel rokers onder mensen met financiële problemen (30 procent) als onder mensen die dat niet hebben (10 procent). Ook zijn er regionale verschillen, met de meeste rokers in het noordoosten en het zuiden van Frankrijk.

Kwart jongeren vapete recent

Een samenhangend en standvastig antitabaksbeleid lijkt in Frankrijk dus zijn vruchten af te werpen. Onvermeld in de berichtgeving van de Franse overheid blijft ondertussen wel hoe het staat met het gebruik van alternatieve nicotineproducten. Het aantal volwassen Fransen dat ooit een elektronische sigaret had geprobeerd was in 2023 vrijwel verdubbeld ten opzichte van negen jaar eerder: 41,8 procent in 2023 tegen 25,7 procent in 2014. In 2023 gebruikte 8,3 procent van de volwassenen e-sigaretten en 6,1 procent deed dat dagelijks. In 2016 was dat laatste percentage nog 2,5 procent.

Maar de cijfers over e-sigaretgebruik onder jongeren laten zien hoe dit zich ook in Franrijk ontwikkelt. Het aantal jongeren tussen 15 en 18 jaar dat ooit een e-sigaret had gebruikt daalde weliswaar tussen 2018 (52 procent) en 2022 (44 procent), maar het recente gebruik lag in 2022 al op 24 procent en dagelijks gebruik op 3,8 procent. Een onderzoek onder 23.000 17-jarigen in 2022 liet zien dat 57 procent ooit een e-sigaret had geprobeerd en dat 6,2 procent dagelijks vapete.

Ook in Vlaanderen nicotineverschuiving

Net als in Frankrijk is ook in België onder jongeren de verschuiving zichtbaar van sigaretten naar e-sigaretten en andere alternatieven. Uit leerlingenonderzoek van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) blijkt dat in 2023-2024 24,9 procent van de jongeren het afgelopen jaar minstens één nicotineproduct had gebruikt. Vooral de e-sigaret was populair, 23,5 procent van alle leerlingen vapete. Van de leerlingen gebruikte 10,3 procent alleen e-sigaretten, 13,2 procent combineerde e-sigaretten met traditionele tabak, en 1,4 procent rookte uitsluitend tabak. 9 procent van de leerlingen vapet minstens wekelijks en 6,1 procent doet dat dagelijks.

Helft dagelijkse rokers wil stoppen

Opvallend gegeven nog uit het Franse onderzoek: een op de twee dagelijkse rokers geeft aan ermee te willen stoppen. In 2024 deed 17,3 procent van de volwassen dagelijkse rokers een stoppoging. Vooral hoger opgeleiden proberen te stoppen. In het persbericht waarmee het onderzoek werd gepresenteerd, wordt aan dat laatste de conclusie verbonden dat preventie en stophulp nog beter moet worden afgestemd op de sociaaleconomisch meest kwetsbare rokers.