In een bericht op LinkedIn is Eurocommissaris Wopke Hoekstra uitgesproken kritisch op de tabakslobby, die de gevaren van alternatieve nicotineproducten bagatelliseert. Hoekstra roept gezondheidsorganisaties op om nationale overheden te overtuigen van de noodzaak van zijn tabaksaccijnsplannen.

Door de webredactie

De tabakslobby bagatelliseert de risico’s van e-sigaretten precies zoals ze in het verleden de risico’s van lichte sigaretten bagatelliseerde. Dat schrijft Eurocommissaris Wopke Hoekstra in een LinkedIn-post na afloop van een overleg dat hij vorige week samen met zijn collega Olivér Várhelyi, Commissaris voor Volksgezondheid, had met verschillende gezondheidsorganisaties.

“Een ding dat me blijft opvallen, is de heimelijke manier waarop de tabakslobby opereert. Ze proberen op verschillende niveaus invloed uit te oefenen. Ze bagatelliseren de risico’s van deze nieuwe producten voor beleidsmakers, precies zoals ze in het verleden de risico’s van lichte sigaretten bagatelliseerden.”

Plan voor accijns op e-sigaretten

Hoekstra, Eurocommissaris voor Klimaat, Netto Nul en Schone Groei, heeft ook belastingzaken in zijn portefeuille. In juli publiceerde hij het voorstel van de Europese Commissie voor de herziening van de Tabaksaccijnsrichtlijn (TED). Behalve dat daarin wordt voorgesteld om het minimumaccijnstarief voor sigaretten te verhogen om de tabaksprijzen in de hele EU dichter bij elkaar te krijgen, wil de Commissie ook accijnsheffingen voorschrijven op alternatieve nicotineproducten als e-sigaretten. De nicotinelobby probeert dat plan onderuit te halen met een beroep op het ‘harm reduction’-narratief, het idee dat e-sigaretten en verhitte tabak minder schadelijk voor de gezondheid zouden zijn en daarom juist gestimuleerd in plaats van bestreden moeten worden.

‘Vapes verleiden jonge kinderen’

Maar Hoekstra laat zich er niet door van de wijs brengen. Hij schrijft: “We kennen allemaal de gevaren van tabak, maar nicotine in nieuwe producten zoals vapes en e-sigaretten is ook uiterst schadelijk. Het beschadigt de bloedvaten, schaadt de vasculaire functie en stimuleert de groei van tumoren. Cruciaal is dat het zeer verslavend is, vooral voor tieners en kinderen, van wie de hersenen nog in ontwikkeling zijn. Vooral vapes verleiden kinderen op jonge leeftijd en vangen ze in de val van een levenslange verslaving. De marketing is zeer verontrustend. Sommige van deze producten zijn verkrijgbaar in Sponge Bob- en Luigi-vorm, aardbei-kiwi colaflessen en retro Gameboys, die duidelijk proberen jonge mensen aan te spreken alsof het een soort speelgoed is.”

‘We kunnen 6 miljard euro besparen’

Hoekstra verzet zich ook tegen economische argumenten die door de lobby worden aangevoerd. Hij schrijft: “Zij stellen ten onrechte dat belastingheffing een inefficiënt instrument is. Ze praten over het verlies van banen. Maar het economische argument gaat hier niet op. Tabaksproducten doden elk jaar 700.000 mensen in de EU. Een op de twee rokers sterft voortijdig. En we zouden jaarlijks 6 miljard euro aan zorgkosten kunnen besparen door het aantal rokers terug te dringen. Dus ik bespreek maar al te graag de economische argumenten voor hogere belastingen op tabaksproducten.”

Ter afsluiting van zijn bericht dankt Hoekstra zijn collega Várhelyi voor zijn “leiderschap in de strijd tegen tabak en kanker”. Várhelyi sprak recent tijdens een panel-bijeenkomst. “Om wat voor reden dan ook wordt [vapen] onder het publiek niet gepresenteerd als gevaar”, citeert Politico de Eurocommissaris. Hij verwees naar het feit dat in zijn thuisland Hongarije al meer dan 25 procent van de jongeren vapet. “De impact op de gezondheid is al daar”, zei hij.

Hoekstra doet ten slotte een beroep op Europese organisaties die voor de volksgezondheid en tegen kanker strijden en op bezorgde burgers om steun te zoeken voor zijn voorstel.

Tegenlobby kan prominenter

Wat dat laatste betreft kunnen de gezondheidsvoorvechters nog wel wat leren van de nicotinelobbyisten, die aanmerkelijk actiever reageren op het bericht van Hoekstra. Waar lobbyisten van de World Vapers’ Alliance, het Consumer Choice Center en verschillende vape-organisaties uitgebreid weerwoord geven, overigens met de argumenten die al veelvuldig zijn weerlegd, beperken vertegenwoordigers van gezondheidsorganisaties zich tot een duimpje of een paar woorden van dank aan het adres van Hoekstra. De lobbyisten betichten hem van het verspreiden van misinformatie, waar ze zelf niet voor terugdeinzen, en domineren door hun aantal en hun uitgebreide reacties de discussie die zich onder de post ontspint.

Hoekstra werkt er nu aan om de EU-lidstaten achter zijn plan te krijgen, wat nog geen gelopen race is. Het is aan gezondheidsorganisaties en de wetenschappelijke wereld om in die lidstaten steeds opnieuw de bewijzen onder de aandacht te brengen die overtuigend de risico’s van alle nicotineproducten blootleggen. De recente inventarisatie van het Tobacco Control Research and Knowledge Management Center in Bangkok waarin de effecten van e-sigaretten op luchtwegen, hart- en vaatstelsel en het neurologische systeem worden beschreven, kan daarbij een leidraad zijn.