UPDATE 31-03-2022
Staatssecretaris Van Ooijen wil de doelen uit het Nationaal Preventieakkoord niet vastleggen in een wet. Dat liet hij vorige week weten tijdens het commissiedebat over preventie. Kamerleden zijn kritisch, want de Rookvrije Generatie 2040 lijkt niet gehaald te worden.

Door de webredactie

“In een tijd van arbeidstekorten in bijna alle sectoren kunnen we het ons niet veroorloven dat er mensen aan de kant staan door vermijdbare aandoeningen”, zei Jochen Mierau, hoogleraar Economie van de volksgezondheid aan de Rijksuniversiteit Groningen, tijdens het rondetafelgesprek voorafgaand aan het debat van de vaste Kamercommissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) over preventie. Ongezondheid is volgens hem een verdienmodel en er moeten duidelijke gezondheidsdoelen worden gesteld waar de overheid verantwoordelijkheid voor moet nemen.

De Partij voor de Dieren (Van Esch) vindt het daarom essentieel om de doelen van het Nationaal Preventieakkoord in de wet te verankeren. Volgens haar zeggen artsen, wetenschappers en gezondheidsorganisaties allemaal dat dat nodig is.

Maatregelen onvoldoende

Staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) wil geen doelen vastleggen in de wet. Deze staan nu wel in het Nationaal Preventieakkoord, maar dat is een convenant, geen wet. Dat betekent dat niemand erop wordt afgerekend als de doelen niet gehaald worden. In het Preventieakkoord is onder meer afgesproken toe te werken naar een rookvrije generatie in 2040. Concreet betekent dit dat in 2040 geen kinderen of zwangere vrouwen meer roken, en maximaal 5 procent van de volwassenen nog wel rookt. Met de huidige maatregelen halen we volgens het RIVM die doelstellingen niet.

Kritiek van de Kamer

De gedeelde kritiek van de Kamer op de voortgang van het Nationaal Preventieakkoord is dan ook dat de maatregelen te vrijblijvend zijn en te langzaam werken. Van Ooijen wil voorkomen dat de overheid alle verantwoordelijkheid op zich neemt voor iets wat deels de individuele keuze van de burger is, denk aan het wel of niet opsteken van een sigaret. “De gedachte om preventiedoelen in de wet vast te leggen lijkt aantrekkelijk, maar ik vraag mij af of het heel effectief is om de doelen te behalen. Het doet geen recht aan de gezamenlijke verantwoordelijkheid van partijen”, aldus Van Ooijen.

Verkoopverbod supermarkten

Om tabaksproducten minder aantrekkelijk te maken voor jongeren, wordt de verkoop ervan in supermarkten in 2024 verboden. Sigaretten mogen dan alleen nog in speciaalzaken verkocht worden. Deze maatregel kan leiden tot het faillissement van ongeveer 500 kleinere supermarkten, blijkt uit eerder onderzoek van SEO Economisch Onderzoek en onderzoeksinstituut IVO.

De Boer Burger Beweging (Van der Plas) maakt zich grote zorgen over de mogelijke gevolgen voor winkels op het platteland. Van der Plas twijfelt ook over de effectiviteit van de maatregel. Sigaretten liggen inmiddels in supermarkten al achter kastdeuren of in lades, de extra stap om de verkoop helemaal te verbieden, vindt ze in kleine winkels te ver gaan. Van der Plas benadrukt dat ze tegen roken is en niet door de tabakslobby wordt gesteund. Ze zegt zelfs als ervaringsdeskundige influencer aan de slag te willen gaan met de boodschap: “Begin niet met roken. Het is ongezond, het kost heel veel geld, en veel mensen gaan dood aan longkanker.”

Inzetten op gezondheid

Andere politici hebben minder problemen met het verbannen van tabak uit de supermarkt. Volgens het CDA (Kuik) horen sigaretten niet in een winkel waar levensmiddelen worden verkocht. Kuik: “Juist in de regio willen we inzetten op betere gezondheid.” Ook de ChristenUnie (Bikker) is van mening dat het aantal tabaksverkooppunten moet verminderen.

De staatssecretaris laat weten goed te kijken hoe hij dreigende faillissementen kan voorkomen. Daarnaast benadrukt hij dat al vaker uit onderzoek is gebleken dat, naast prijsverhoging en een reclameverbod, vermindering van het aantal verkooppunten een van de effectiefste maatregelen is om tabaksgebruik tegen te gaan.

Kankerbestrijding

Van Ooijen komt rond Prinsjesdag met een voorstel voor de besteding van het budget voor een nationaal programma kankerbestrijding. Daarnaast zegt hij nog voor de zomer extra preventiemaatregelen aan te zullen kondigen. Mogelijk is een daarvan een verhoging van de leeftijdsgrens voor het kopen van tabak.

UPDATE 31-03-2022

Naar aanleiding van het debat van de vaste Kamercommissie VWS schreef politiek verslaggever Ariejan Korteweg een column in de Volkskrant waarin hij de lobby van de brancheorganisatie voor de buurtsupers belicht die voorafging aan het debat. Met een reactie van Wanda de Kanter op de sollicitatie van Van der Plas naar het influencerschap.