“Vapes worden opzettelijk op kinderen van 11, 12, 13 jaar gericht. Dat moet stoppen”, zei Eurocommissaris Wopke Hoekstra bij een eerste behandeling van de revisie van de Tabaksaccijnsrichtlijn in de Europese Raad van ministers van Financiën.

Door de webredactie

De reductie van het aantal rokers die de Europese Commissie met haar nieuwe tabaksaccijnsvoorstellen denkt te bereiken zal de EU jaarlijks 6 miljard euro aan zorguitgaven besparen. Dat stelde Eurocommissaris Wopke Hoekstra afgelopen vrijdag in de Europese Raad van ministers van Financiën bij de eerste openbare behandeling van de plannen. In het voorstel voor de revisie van de Tabaksaccijnsrichtlijn (TED) worden de minimumtarieven voor accijns op traditionele tabaksproducten verhoogd en komen er ook Europese accijnstarieven voor alternatieve nicotineproducten (e-sigaretten, verhitte tabak en nicotinezakjes).

Hoekstra hield een vurig pleidooi voor de voorstellen. Hij wees erop dat uit een recent rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie blijkt dat Europa wereldwijd de meeste rokers telt en dat een op de twee rokers sterft als gevolg van een door roken veroorzaakte ziekte. Hij stelde ook dat 40 procent van de daling van het aantal rokers in de afgelopen decennia het gevolg is geweest van accijnsheffingen, maar dat de huidige regelgeving die uit 2010 stamt hopeloos achterloopt bij de ontwikkelingen. Het verschil tussen landen met de hoogste en de laagste accijnstarieven op traditionele rookwaren beloopt inmiddels meer dan 12 euro. Die prijsverschillen leiden tot illegale handelsstromen. “De eenheidsmarkt is een groot goed”, zei Hoekstra, “maar we willen niet dat die leidt tot smokkel van verslavende producten en ondermijning van het lokale belastingbeleid van lidstaten.”

‘Vapen is een groot probleem’

Dat alle lidstaten inmiddels hogere accijnstarieven hanteren dan de voorgeschreven minimumtarieven en 12 lidstaten zelfs tarieven rekenen die 50 procent of meer boven de minimumtarieven uitkomen, geeft aan dat het tijd is om de richtlijn te herzien. En ook de opkomst van de e-sigaret, verhitte tabak en nicotinezakjes noopt daartoe. Hoekstra sprak zich met name zeer stevig uit e-sigaretten. “Vapen in het bijzonder is een groot probleem, omdat dit doelbewust op kinderen van 11, 12, 13 jaar wordt gericht. Het wordt vaak in de markt gezet als iets dat redelijk onschadelijk is en de kinderen worden er opzettelijk mee verleid door de tabakslobby. Het is absoluut verschrikkelijk dat dit gebeurt en het is iets wat we moeten stoppen.” We mogen niet toestaan, voegde hij toe, dat de tabaksindustrie nu weer met hetzelfde nepverhaal aan komt zetten als ooit met de light-sigaretten.

Deens voorzitterschap maakt vaart

Dat het voorstel van de Commissie, dat op 16 juli werd gepresenteerd, zo snel al op de agenda staat is te danken aan het huidige Deense voorzitterschap van de Europese Unie. Minister Stephanie Lose van Denemarken liet in haar inleiding bij het onderwerp blijken hoezeer zij betrokken is bij het onderwerp. In een eerdere functie in de gezondheidszorg had zij van nabij gezien welke schade tabak de gezondheid toebrengt. De nieuwe nicotineproducten, die met smaakjes aantrekkelijk worden gemaakt voor kinderen, zorgen voor een nieuwe golf aan nicotineverslaving, zei zij. “Het komt erop neer dat kinderen nog vroeger aan de nicotine vastzitten en dat al het werk dat we jarenlang hebben gedaan wordt ondermijnd. Ik ben ook een moeder. Nicotine leidt tot verslaving, berooft kinderen van een vrije keuze en schaadt hun hersenen. We zouden geen nieuwe klinieken moeten openen om jonge kinderen te helpen van een nicotineverslaving af te komen. Maar in werkelijkheid zijn we gedwongen om dat nu wel te doen.”

Hoogte tarieven ter discussie

Uit de reacties van de lidstaten bleek vervolgens dat iedereen het eens is dat alternatieve nicotineproducten onder de richtlijn worden gebracht. Alleen Zweden wil dat er een uitzondering wordt gemaakt voor nicotinezakjes en ook Finland twijfelt daar nog over.

Onvoorwaardelijke steun was er van Polen, Duitsland, Nederland, Spanje, Frankrijk, België en Oostenrijk. Andere landen zijn in principe voor de harmonisatievoorstellen, maar noemen de voorgestelde minimumtarieven te hoog. Over het algemeen klonk uit de reacties niettemin de welwillendheid om een constructief debat te voeren over de technische details. Voorzitter Lose beloofde de komende tijd voort te maken met die discussie.

Met opzet was het samenhangede voorstel om een percentage van de nationaal geïnde tabaksaccijns af te staan aan Europa, apart gehouden van de inhoudelijke discussie over de accijnsrichtlijn.