De gemeenten Rotterdam, Utrecht, Den Haag en Breda overtreden de bepalingen van het WHO-Kaderverdrag over tabaksontmoediging (FCTC) door samen te werken met tabaksproducenten bij het bestrijden van sigarettenpeuken op straat. Zoals eerder op stranden langs de kust, gaat het hierbij om acties in samenwerking met NederlandSchoon, ondersteund door de tabaksfirma's Japan Tobacco International (JTI) en British American Tobacco (BAT).
Door de webredactie

De gemeente Rotterdam maakte afgelopen week de resultaten bekend van een proef met speciale afvalbakken voor peuken op de Lijnbaan, een druk winkelgebeid in de Maasstad. In zeven weken tijd waren met de speciaal gemarkeerde asbakken 30.000 peuken verzameld. Bij de presentatie hoorde ook een vrolijk filmpje met oud-voetballer John de Wolf in de hoofdrol.

De proef is georganiseerd in samenwerking met NederlandSchoon en de Rotterdamse tak van het ingenieursbedrijf Bilfinger. Wat er tijdens de presentatie niet bij werd gezegd, is dat ook sigarettenfabrikant British American Tobacco bij de proef betrokken is. Op 10 juni 2015 is de samenwerking wel genoemd in een brief van het college van B&W aan de gemeenteraad. BAT deed vorig jaar ook al mee aan een vergelijkbare pilot op 't Wed in Utrecht. Het succes van die proef heeft er toe geleid dat Utrecht sinds juni dit jaar 31 'peukenzuilen' in gebruik heeft genomen die door NederlandSchoon ter beschikking zijn gesteld. In het persbericht daarover wordt BAT ook weer genoemd.

Onlangs besteedden we op deze website al aandacht aan de campagne 'Laat je peuk niet alleen' waarvoor verschillende kustgemeenten bleken samen te werken met Japan Tobacco International. Net als Rotterdam, Utrecht, Den Haag en Breda, overtreden die gemeenten de bepalingen van het WHO-Kaderverdrag over tabaksontmoediging waarin staat dat overheden niet moeten meedoen aan activiteiten die tabaksbedrijven uitvoeren in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Achterliggende gedachte is dat zulke activiteiten het imago van tabaksbedrijven helpen verbeteren en roken acceptabel maken. Het tegengaan van sigarettenafval geeft immers de boodschap af dat het prima is om te roken als de roker zijn peuken maar netjes opruimt.

Meer projecten

NederlandSchoon, een stichting die in 1991 door het bedrijfsleven, de ANWB en de NVRD (Vereniging voor afval- en reinigingsmanagement) is opgericht om zwerfafval tegen te gaan, blijkt op meer fronten de zwerfpeuken tegen te gaan. Uit een aparte pagina op de website van de stichting blijkt dat NederlandSchoon in samenwerking met tabaksbedrijven en horecaondernemers vorig jaar ook al proefprojecten uitvoerde in de stadscentra van Groningen en Rotterdam. De wethouder van Rotterdam, Eerdmans, deelde TabakNee mee dat hij daar het volste recht toe had (zie bijlage).

Vorig jaar is in samenwerking met de Gemeente Den Haag en vervoersbedrijf HTM ook een pilot uitgevoerd op station Leidschenveen - Den Haag om te zien hoe met plaatsing van speciale afvalbakken en gedragsbeïnvloeding het peukenafval kon worden tegengegaan. Dit jaar wordt die proef voortgezet rondom bushaltes.

Met de NS wordt samengewerkt op stations in Vleuten en Terwijde en met de gemeente Breda, NS en 'andere stakeholders' wordt gewerkt aan het peukenvrij maken van het Centraal Station van Breda.

ROC's

Tenslotte richt NederlandSchoon zich ook op ROC's. In de afgelopen jaren zijn in opdracht van NederlandSchoon onderzoeken verricht naar de meest effectieve methodes om zwerfafval en -peuken rondom ROC's tegen te gaan in Den Bosch, Friesland en Zeeland. Roken op school wordt in de onderzoeken (zoals dit onderzoek over ROC Zeeland) als een gegeven beschouwd en het overheidsbeleid om rookvrije scholen te stimuleren wordt nergens genoemd.

NederlandSchoon

Uit alles blijkt dat NederlandSchoon een verlengstuk is van de tabaksindustrie. Eerder zei directeur Helene van Zutphen daarover tegen TabakNee: "Zwerfafvalgedrag veranderen is zeer complex. Om iets aan zwerfafvalgedrag te kunnen doen is samenwerking de beste oplossing. Dat betekent dat we samenwerken met allerlei commerciële en non-commerciële partijen. Het grootste zwerfafvalprobleem is kauwgom en peuken. Vooral peuken, omdat peuken lastig op te ruimen zijn en toxische stoffen in de grond achterlaten. Daarbij werken wij samen met alle sigarettenfabrikanten. Vanuit het oogpunt dat hun product een groot zwerfafvalprobleem veroorzaakt."

Van Zutphen zei het FCTC-verdrag te kennen, maar daarin geen beletsel voor gemeentelijke overheden te zien om samen te werken met de tabaksindustrie.