Vijf mensen, variërend van een tiener tot een veertiger, zijn de afgelopen tijd op het randje van de dood geweest door gebruik van e-sigaretten. Vier moesten in een kunstmatig coma worden gebracht om te overleven. De VWS-campagne ‘Nee tegen vapen’ spoort ouders aan kinderen te doordringen van de gevaren.

Door de webredactie

Zeker vijf mensen zijn in de afgelopen tijd bijna overleden als gevolg van het gebruik van e-sigaretten. Het gaat om een tienermeisje, een jongen van 17 en mannen van 19, 28 en in de veertig. Vier van hen moesten enige tijd in een kunstmatig coma worden gebracht om hun ernstige longaandoeningen te kunnen overleven. Dat ontdekte RTL Nieuws na een ronde langs ziekenhuizen in Nederland. De patiënten zijn volgens hun artsen ‘door het oog van de naald gekropen’. In deze vijf gevallen konden de artsen geen andere mogelijke oorzaak aanwijzen voor de spoedopname dan het e-sigaretgebruik.

In december kwam RTL Nieuws al met het nieuws dat in het voorgaande jaar ten minste 14 kinderen tussen de 14 en 17 jaar in het ziekenhuis waren beland als gevolg van vapen. Kinderen belandden op de eerste hulp met onder meer een klaplong, longbloedingen en sterk verminderde longfunctie.

In het nieuwe onderzoek beschrijft RTL een tienermeisje dat wekenlang op de intensive care in een kunstmatig coma heeft gelegen en daarvan twee weken aan een hart-longmachine. Een 17-jarige jongen lag ook een week lang aan een longmachine nadat hij het ziekenhuis was binnengebracht met ernstige ademhalingsproblemen. De familie van een 28-jarige man was al naar het ziekenhuis gesneld om afscheid van hem te nemen, maar artsen wisten hem uiteindelijk toch te redden.

‘Vapen is Russische roulette’

Frank Borm, longarts in het Antoni van Leeuwenhoek en medeoprichter van het lespakket ‘Vapen #jouwkeuze’, zei tegen RTL: “We kennen dergelijke verhalen uit bijvoorbeeld de Verenigde Staten, maar dat we dit soort situaties nu ook hier hebben is nieuw, heel zorgelijk en heftig om te horen.”

De beschreven gevallen zijn veroorzaakt door verschillende merken vapes met verschillende smaakjes, die allemaal sinds begin 2024 illegaal zijn in Nederland. De Nederlandse Vereniging van Kinderartsen, die vorig jaar een meldpunt instelde op basis waarvan RTL in december berichtte, kon ook toen geen enkele overeenkomst vinden in de gebruikte vapes, of de medische geschiedenis van de kinderen. Borm vergelijkt vapen dan ook met Russische roulette.

Ook Esther Croes, arts-epidemioloog bij het Trimbos-instituut, schrikt van de verhalen. “Dit zijn hartstikke jonge mensen, die horen dit soort longziektes niet te krijgen en horen niet bijna dood te gaan door een vape. Het is voor het eerst dat we dit nu zo omvangrijk horen. Dat is relevant, voor alle ouders en jongeren in Nederland. Maar ook voor de medische wereld, die bij dit soort beelden nu gerichter aan de vape als mogelijke oorzaak kan denken.”

‘Veel gezondheidsschade op komst’

De beschreven gevallen vormen slechts het ‘topje van de ijsberg’, stelde voorzitter Henk Kramer van longartsenvereniging NVALT en longarts in het Martini Ziekenhuis in Groningen bij Welingelichte Kringen. “Dit is heel herkenbaar, ook wij hebben diverse mensen gezien. Eén patiënt kwam zelfs tot twee keer toe op de intensive care terecht met een acute longontsteking die de artsen aan het vapen toeschreven. Dit vinden wij als NVALT heel zorgwekkend. Vooral jongeren gebruiken veel vapes, het is een epidemie. Dat zal nog tot veel gezondheidsschade leiden.” Om die reden pleit NVALT voor een totaalverbod op vapes en strenge aanpak van de illegale handel.

Campagne ‘Nee tegen vapen’

Juist vandaag komt het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) met een nieuwe campagne ‘Nee tegen vapen’, gericht op ouders van kinderen tussen de 12 en 16 jaar om ze te informeren over de schadelijkheid van vapen. De campagne is onderdeel van het anti-vape-actieplan van staatssecretaris Karremans (Jeugd, Preventie en Sport, VVD). Tot 8 juni en in het najaar opnieuw wordt in een mediacampagne aangedrongen om met kinderen in gesprek te gaan over de gevaren van vapen. Vapen is giftig, het verstoort de hersenontwikkeling en is supersnel verslavend. De vapes die illegaal worden verhandeld bevatten vaak extreme hoeveelheden nicotine, vergelijkbaar met 10 of 20 pakjes sigaretten en soms zelfs meer.

De campagne verwijst naar de website neetegenvapen.nl, waar ouders tips en informatie kunnen vinden over hoe zij het gesprek kunnen voeren met hun kind. Eind september organiseert VWS in samenwerking met het Trimbos-instituut ook een nationale online ouderavond en er volgt ook een ‘activatie’ gericht op jongeren om henzelf aan te moedigen niet met vapen te beginnen dan wel ermee te stoppen.