Per 20 mei 2016 moet de Tabakswet zijn aangepast aan nieuwe Brusselse regelgeving. Wat gaat er wel, maar vooral ook niet in ons land gebeuren? Dat liet staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) doorschemeren in recente Kamerstukken. In een serie van acht delen neemt TabakNee zijn plannen onder de loep. Dit is deel één: Er komt geen flinke accijnsverhoging op tabak.

Door de webredactie

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een flinke accijnsverhoging op tabaksproducten zal voorkómen dat kinderen gaan roken (en ook het aantal rokers drastisch omlaag zal brengen). Eerder vroegen Kamerleden Bruins-Slot (CDA) en Pia Dijkstra (D66) de staatssecretaris al naar mogelijkheden voor zo'n accijnsverhoging. Onlangs kwam ook de PvdA-fractie met deze vraag.

In zijn nota over de wijziging van de Tabakswet gaat van Rijn daarop in. Hij schaart accijnsverhoging onder 'aanvullende maatregelen' en zegt er nog niet voor te voelen. Hij heeft gemerkt "dat het draagvlak in de samenleving nog tekortschiet". Waar de staatssecretaris dat ontbrekende draagvlak op baseert, is onduidelijk. Wel leidt hij het ontbreken van een draagvlak gedeeltelijk af uit het feit dat "mensen nog relatief weinig weten over de schadelijkheid van roken en meeroken". Ook hier verwijst hij niet door naar een onderzoek waar dat uit blijkt. Dat doet hij wel in een aanvullende Kamerbrief van 23 december 2015 over de voortgang van de tabaksontmoediging. Hier haalt Van Rijn wederom aan dat "Nederlanders" weinig weten over de schadelijkheid van roken en hij baseert zich daarbij op een onderzoek van ITC, het International Control Policy Evaluation Project.

Draagvlak?

Maar wie dat rapport goed leest, ontdekt dat het onderzoek is uitgevoerd onder 2000 rokers. Het zegt dus vooral iets over de houding van Nederlandse rokers ten opzichte van tabak en zij staan niet model voor de hele Nederlandse samenleving. Er staat wel in het rapport dat relatief weinig Nederlandse rokers de prijs van tabaksproducten noemen om te stoppen met roken. Maar daarbij gaat het niet over hun houding als er ineens een flinke accijnsverhoging zou plaatsvinden. Het gaat ook niet over de ontmoedigende werking die peperdure tabaksproducten zouden hebben op jongeren die met roken willen beginnen. Het woord 'draagvlak' komt in het rapport niet voor.

In juni 2015 refereerde de staatssecretaris ook al aan een tekort aan draagvlak. Op vragen van TabakNee laat de woordvoerder van Van Rijn nu per email weten dat de staatssecretaris destijds sprak "over hoe essentieel draagvlak is voor zijn beleid en dat hij aan draagvlak wil werken door middel van een communicatietraject. Het vergroten van kennis is daar onderdeel van."

Maar in dezelfde mail zegt de woordvoerder dat er nu geen onderzoek naar draagvlak loopt. Hoe de staatssecretaris er ooit achter kan komen dat zijn beleid heeft gewerkt, is een raadsel. Blijkbaar beschikt de staatsecretaris als het hem uitkomt over een feilloos fingerspitzengefühl als er nieuwe wetgeving gemaakt kan worden, terwijl het bij andere beleidsmaatregelen wachten is op onderzoeksresultaten.

10 euro

Als het om accijns gaat, draait de staatssecretaris overduidelijk om de hete brei heen. En dat kan hij zolang hem vanuit andere politieke partijen geen haarbreed in de weg wordt gelegd. Uit een inventarisatie van TabakNee in maart 2015 bleek dat vooral de ChristenUnie een flinke accijnsverhoging wel zag zitten. Marith Rebel (PvdA) vond een verhoging naar 10 euro voor een pakje sigaretten toen nog te ver gaan. En de andere partijen hadden vooral hun zinnen op andere maatregelen gezet.

Dat is koren op de molen van de tabakslobby die al tijden bij het ministerie aandringt de accijnzen met rust te laten. De branchevereniging voor tabaksdetailhandelaren kwam met een website waarbij dagelijks werd bijgehouden hoeveel accijns de overheid misliep door accijnsverhoging. Dit was een actie die gedeeltelijk gesponsord werd door de tabaksindustrie en waarbij cijfers van de industrie werden gebruikt. Zij zeggen dat een accijnsverhoging ervoor zorgt dat er massaal over de grens tabak ingekocht zal gaan worden. Maar een flinke accijnsverhoging leidt er vooral toe dat het aantal mensen dat met roken begint, afneemt. Het is de grootste ramp voor de tabaksindustrie en daardoor de grootste winst voor de volksgezondheid.

De volgende delen lezen?

Klik hier voor deel 2: "Naleving leeftijdsgrens? Laat maar zitten"
Hier deel 3: "Waardeloze leeftijdscontrolesystemen? Waarom niet?"
Klik hier voor deel 4: "Standaardverpakkingen en uitstalverbod op de lange baan"
Hier deel 5: Valt rattengif onder het bedrijfsgeheim van onze tabaksfirma's?
Deel 6: Een wirwar aan systemen? So what?
Hier deel 7: Preventie? Zonde van het geld
Hier deel 8: 0,1 procent van de tabaksaccijnzen wordt besteed aan preventie

Op de hoogte blijven van al het nieuws op TabakNee? Abonneer je op onze nieuwsbrief via onze homepage.