OPINIE
Philip Morris International presenteerde vorige week aan investeerders een nieuw product: heatsticks waar geen tabak in zit. Bedoeld om smaakverboden en accijnsregels te omzeilen, zo geeft PMI CEO Olczak openlijk toe. En om nicotineverslavingen in stand te houden en aan te wakkeren.

Door Bas van Lier

En weer laat Philip Morris International (PMI) zijn verdorven inborst zien, door een nieuw product te lanceren waarmee het denkt de geldende tabaks- en accijnswetten te kunnen omzeilen. Dit keer gaat het om een heatstick zonder tabak voor zijn tabaksverwarmingsapparaat IQOS. De nieuwe opwarm- of smeltsigaretten bevatten een substraat dat geen tabak bevat, maar wel nicotine. Ze worden onder meer aangeboden in de smaken tabak, menthol-bosbessen en pepermunt, zo meldt Reuters.

Het persbureau citeert PMI’s CEO Jacek Olczak, die tijdens een presentatie aan investeerders het nieuwe rookalternatief aanprees als een product dat “in sommige jurisdicties niet onderhavig zou kunnen zijn aan restricties op smaakjes” en “niet past” in bestaande fiscale categorieën. Om daaraan toe te voegen dat PMI in sommige doelmarkten in gesprek is met regelgevers over de vraag hoe ze het nieuwe product beoordelen.

Eerder voorbeeld: snus zonder tabak

Eerder wist de nicotine-industrie op een vergelijkbare manier Europese regelgeving te omzeilen die het Zweedse snus verbiedt. Door een variant op de markt te brengen die geen tabak bevat, vielen de nicotinezakjes niet onder de Europese Tabaksproductenrichtlijn. In Nederland waren de nicotinezakjes ook ongereguleerd, totdat de overheid ingreep en zakjes met meer dan 0,035 milligram via de Warenwet verbood.

Omdat de zakjes nog niet onder de Tabaks- en rookwarenwet vallen, deed zich eind augustus het merkwaardige fenomeen voor dat British American Tobacco tijdens de Formule 1-races op Zandvoort wel reclame kon maken voor zijn merk nicotinezakjes, ondanks het verkoopverbod. Immers, het reclameverbod voor tabaksproducten en alternatieven wordt in de Tabakswet geregeld, niet in de Warenwet. Uiteindelijk stond op de auto’s van McLaren een anagram van het BAT-merk: Love.

Nederland reguleert nicotineproducten zonder tabak

Inmiddels heeft het kabinet wetgeving naar de Kamer gestuurd die alle nicotineproducten zonder tabak onder de Tabakswet brengt. Daarmee gaat voor deze alternatieve rookwaren ook het reclameverbod gelden. Bij de aankondiging van de wet zei staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, CU): “De tabaksindustrie lanceert voortdurend nieuwe tabaksproducten en nicotineproducten zonder tabak waardoor jongeren makkelijker in aanraking komen met nicotine. Dat is een slechte zaak, want nicotine is verslavend en schadelijk. Het is dan ook logisch om producten die als alternatief voor tabaksproducten gebruikt kunnen worden onder dezelfde wet te behandelen.”

Reactie op wetgeving

We kunnen het verhaal van PMI over zijn nieuwste product al uittekenen: het zal worden gepresenteerd als (nog) ‘minder schadelijk’ alternatief voor tabakssigaretten, waarmee de tabaksfabrikant de weg zou effenen naar een ‘rookvrije generatie’. In werkelijkheid is het natuurlijk een geslepen reactie op nieuwe regelgeving die zich aandient.

In Europa is op 23 november 2022 de Delegated Directive (gedelegeerde richtlijn) van kracht geworden waarmee de uitzondering voor verhitte tabak op het smaakverbod in tabaksproducten is opgeheven. Heatsticks met menthol of andere smaken mogen in de EU niet meer worden verkocht. Maar hé, als er helemaal geen tabak in die heatsticks zit, dan zijn de rooklollies toch weer mogelijk.

Op steeds meer plekken in de wereld worden ook de smaakjes in e-sigaretten aan banden gelegd. In Nederland zijn vanaf 1 januari 2024 alleen nog e-sigaretten met tabakssmaak toegestaan. De kans bestaat dat PMI, zolang de wet die nicotineproducten zonder tabak onder de Tabakswet brengt nog niet van kracht is, de nieuwe heatsticks zonder tabak maar met smaken hier zal gaan promoten. Kinderen en jongeren die inmiddels aan het roken met een smaakje gewend zijn geraakt door de e-sigaret, kunnen in de tabakloze smeltsigaret dan wellicht een (tijdelijk) alternatief zien. Alle reden dus voor het parlement om niet te talmen met de behandeling van de nieuwe wetgeving.

Interesse van jongeren en niet-rokers

Heatsticks zonder tabak zijn weer een nieuwe manier van de industrie om nicotineverslavingen in stand te houden of aan te wakkeren. Het Trimbos-instituut citeert op haar website onderzoek uit 2021 waaruit blijkt dat jongeren en niet-rokers geïnteresseerd zijn in verhitte tabak. “Deze interesse zou kunnen resulteren in het beginnen met roken door gebruik van verhitte tabak. De kans op verslaving is aanzienlijk, aangezien de nicotineconcentratie in verhitte tabak vergelijkbaar is met die van tabakssigaretten.” Dit zal voor producten zonder tabak niet anders zijn.

De nicotine-industrie heeft geen bestaansrecht zonder aanwas van nieuwe verslaafden. Fabrikanten beweren altijd dat zij zich keurig aan de geldende wet- en regelgeving houden, maar keer op keer blijkt dat zij vooral naar de mazen in de wet zoeken om die nieuwe verslaafden te vinden.