De markt voor heat-not-burn-producten, die volgens tabaksfabrikanten minder schadelijk voor de gezondheid zouden zijn, is groeiende. De Wereldgezondheidsorganisatie bundelde de wetenschappelijke kennis en aanbevelingen voor beleidsmakers in een rapport.

Door de webredactie

In 2024 zal de markt voor heat-not-burn-producten (HnB’s), apparaatjes waarin speciale sigaretten worden verhit en niet verbrand, volgens Euromonitor International doorgegroeid zijn naar 22 miljard dollar. Dat is een ruime verdrievoudiging ten opzichte van 2018. In hoeverre die cijfers betrouwbaar zijn is onzeker, Euromonitor International werkt in opdracht van de tabaksindustrie. Tabaksfabrikanten zetten wel flink in op de marketing van deze producten en claimen dat ze minder schadelijk voor de gezondheid zijn dan traditionele sigaretten. De sigaretten die in HnB’s gaan, bevatten echter net als traditionele sigaretten, tabak en nicotine.

Wat klopt er van de claims van de tabaksindustrie en hoe ver staat het met het wetenschappelijk onderzoek naar HnB’s? Om antwoord op die vragen te geven heeft de Wereldgezondheidsorganisatie WHO een rapport opgesteld. Daarin worden alle aspecten van deze alternatieve tabaksproducten belicht. Ook zet de WHO op een rijtje wat er nog niet duidelijk is over deze producten en welke wet- en regelgeving erop van toepassing is.

HnB’s zijn ook schadelijk

Een van de belangrijkste conclusies van de WHO is dat uit het bestaande wetenschappelijke bewijs blijkt dat gebruik van HnB’s voor rokers die volledig overstappen van traditionele sigaretten naar HnB’s mogelijk betekent dat ze aan minder schadelijke stoffen blootstaan, maar ook dat ze nog steeds wel schadelijke stoffen binnenkrijgen (zie ook het RIVM-onderzoek daarover). Dat geldt ook voor meerokende omstanders.

Daarnaast is nog niet duidelijk of rokers die volledig overstappen naar HnB’s minder ziek worden van tabak-gerelateerde ziekten dan rokers van traditionele sigaretten. Wie dus de mogelijk minder schadelijke HnB’s gebruikt, kan nog altijd longkanker krijgen. Ook is niet duidelijk of HnB’s daadwerkelijk helpen om volledig of gedeeltelijk te stoppen met het gebruik van traditionele sigaretten.

Luister niet naar praatjes tabaksfirma’s

Dat betekent dat het rooskleurige plaatje dat de tabaksfabrikanten proberen te schetsen door te stellen dat HnB’s het antwoord zijn op de rookepidemie, niet kan worden vertrouwd. Of zoals de WHO schrijft: “Beleidsmakers moeten zichzelf niet toestaan afgeleid te raken door de tactieken van de tabaks- en aanverwante industrie of door de agressieve promotie van deze producten.”

Hoe verschillende landen met HnB’s omgaan, hangt af van hoe ze geclassificeerd worden. In Nederland vallen deze producten onder ‘rookloze tabak’, waardoor de regels die daarvoor gelden van toepassing zijn. Op die classificatie valt overigens van alles af te dingen, omdat al is gebleken dat wat er bij gebruik van HnB’s vrijkomt, nog altijd ‘rook’ is.

Handvatten voor beleidsmakers over omgang met HnB’s

De WHO stelt dat het FCTC-verdrag, het internationale kaderverdrag inzake tabaksontmoediging dat door 180 landen waaronder Nederland en de EU is ondertekend, handvatten geeft om met HnB’s om te gaan tot er meer duidelijkheid is over de daadwerkelijke schadelijkheid van HnB’s (ook op de lange termijn) en doet de volgende aanbevelingen:

• Op HnB’s zou dezelfde accijns van toepassing moeten zijn als op traditionele sigaretten.

• Het gebruik van HnB’s zou op plekken waar rookverboden gelden, ook verboden moeten worden, zodat deze plekken rookvrij blijven. In Nederland is dit al het geval.

• Er zou toezicht moeten zijn op wat er (aan ingrediënten) in de HnB’s zit. Schadelijke stoffen als nicotine, aldehyde en koolmonoxide moeten teruggebracht worden tot legale gehaltes. Verschillende HnB-producten blijken veel meer nicotine te bevatten dan de fabrikant aangeeft. Ook zouden zoete smaakjes in HnB’s die aantrekkelijk zijn voor minderjarigen verboden moeten worden. De Europese Commissie publiceerde vorig jaar hiervoor een voorstel.

• Maak het verplicht om gezondheidswaarschuwingen te plaatsen op verpakkingen van zowel de apparaten als de speciale sigaretten die erin gaan en die te standaardiseren (plain packaging).

• Zorg ervoor dat de consumenten op de hoogte zijn van de risico’s van het gebruik van HnB’s, net als van de risico’s van duaal gebruik (zowel HnB’s als traditionele sigaretten naast elkaar blijven roken) en maak daarbij duidelijk dat het gebruik van mogelijk minder schadelijke stoffen niet betekent dat die ook minder schade aan de gezondheid zullen aanrichten.

• Laat reclameverboden voor tabaksproducten ook voor alternatieve producten als HnB’s gelden, zowel voor de speciale sigaretten als voor de apparaten. Dit is in Nederland al het geval.

• Bij rookstophulp moeten HnB’s als tabaksproducten aangemerkt worden. Wie HnB’s gebruikt is dus niet helemaal gestopt met tabak.

• Verbied de verkoop van HnB’s aan minderjarigen. Dit is in Nederland al zo.

• Versterk het monitoren van de trends en de promotie van HnB-gebruik, de verkoop en de marketing, met speciale aandacht voor sociale media.