Een simpele maar alleszeggende tabel laat zien welke tol het roken eist bij elk jaar dat de Belgische en Nederlandse regeringen verzuimen effectieve maatregelen te nemen die het roken tegengaan. De Belgische kankerspecialist Filip Lardon toont met de tabel de wrange consequenties van talmend overheidsbeleid.

Door de webredactie

Ieder jaar dat afdoende maatregelen om het roken terug te dringen uitblijven, komen er weer vele duizenden rokers bij, van wie tweederde jaren later voortijdig zal sterven aan de gevolgen van het roken. Zolang tabak en andere nicotineproducten te makkelijk verkrijgbaar blijven en de prijs ervan niet substantieel wordt opgeschroefd via accijnsverhogingen, zullen kinderen ten prooi blijven vallen aan nicotineverslaving. Nog steeds beginnen volgens de overheid 75 kinderen per dag met dagelijks roken, dat zijn 27.500 nieuwe rokers per jaar.

Het Trimbos-instituut stelde dat cijfer in 2019 weliswaar bij naar 40 kinderen per dag, maar in de recente coronajaren is het aantal dagelijks rokende kinderen weer fors toegenomen, zo berekende Independer vorig jaar. De populariteit van de wegwerp-e-sigaret maakt het er allemaal niet beter op, met name omdat een daarmee ontwikkelde nicotineverslaving de overstap naar tabakssigaretten vergemakkelijkt. Nederlands onderzoek uit 2021 onder 2.800 scholieren vond overtuigend bewijs voor dat gateway-effect.

Uitstelgedrag leidt tot nieuwe rokers

De Belgische hoogleraar Filip Lardon, als kankerspecialist verbonden aan de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen van de Universiteit Antwerpen en het Universitair Ziekenhuis Antwerpen, bracht zijn ergernis over de trage antitabakswetgeving in België en Nederland via Twitter tot uiting in een alleszeggend grafiekje. In België lanceerde de federale regering onlangs een uitgebreid gezondheidsplan, waarin maatregelen om het roken tegen te gaan over een aantal jaren worden uitgesmeerd. De Nederlandse regering besloot in december om tabaksverkoop via tankstations nog tot 2030 toe te staan en via tabaks- en gemakszaken zelfs tot 2032.

Meer dan 100.000 onnodige sterfgevallen

De tabel van Lardon laat zien hoe door zulk uitstelgedrag in een paar jaar tijd het aantal nieuwe rokers ruim de 100.000 passeert, wat in de decennia daarna in vele tienduizenden voortijdige, onnodige sterfgevallen zal resulteren. Voor zijn berekening voor Nederland ging Lardon uit van het getal van 19.000 tabaksgerelateerde doden per jaar, waarover consensus bestaat. In 2020 beschreef TabakNee al eens dat dat getal mogelijk een zware onderschatting is en dat roken in werkelijkheid tussen de 23.000 en 30.000 doden per jaar veroorzaakt.

Dweilen met de kraan open

In reactie op de Belgische regeringsplannen zei Lardon in oktober vorig jaar al: “Het is een harde dobber dat wij als kankeronderzoekers alles in het werk stellen om (long)kanker beter te kunnen genezen, maar dat we door de gemakkelijke en laagdrempelige beschikbaarheid van tabak dweilen met de kraan open.” Net als longarts Wanda de Kanter in Nederland, hamert Lardon in België op betere primaire preventie: het voorkomen dat kinderen met roken beginnen. Zo ontwikkelde hij in 2015 een interactief antirookpakket voor scholen en jongeren onder de titel ‘Een teer onderwerp... voor nicotieners’.