Het Europees Parlement pleit voor herziening van de meetmethoden voor teer, nicotine en koolmonoxide in tabak, iets waar Rookpreventie Jeugd al jaren voor strijdt. In een resolutie over de bestrijding van kanker in de EU bepleit het parlement ook tussentijdse doelstellingen op de weg naar een tabaksvrije generatie.

Door de webredactie

Het Europees Parlement pleit voor een herziening van de meetmethoden voor teer, nicotine en koolmonoxide in tabak. Dat staat te lezen in een resolutie over versterking van Europa in de strijd tegen kanker die het Parlement vorige week heeft aangenomen. Vandaag wordt een uitspraak van het Europees Hof van Justitie verwacht over precies hetzelfde onderwerp in een zaak die werd aangespannen door Rookpreventie Jeugd.

De expliciete oproep om de meetmethoden voor teer, nicotine en koolmonoxide in tabak te herzien, is opmerkelijk. Het Parlement “pleit voor de evaluatie en herziening van meetmethoden die momenteel worden gebruikt voor teer, nicotine en koolstofmonoxide in tabak en hieraan gerelateerde producten, op basis van onafhankelijk en recent wetenschappelijk onderzoek.”

De Europese Commissie deed hier vooralsnog geen uitspraak over, ondanks het feit dat al veel eerder is komen vast te staan dat de nu wettelijk voorgeschreven meetmethode een grove onderschatting geeft van wat rokers in werkelijkheid binnenkrijgen. In 2018 constateerde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu dat de werkelijke emissies aan giftige stoffen van sigaretten 2 tot 26 keer hoger uitvallen dan bij de huidige ISO-methode wordt gemeten. De Europese Commissie zal nu met de aanbevelingen en verzoeken van het Europees Parlement aan de slag moeten.

Meetmethode van tabaksindustrie zelf

In 2017 onthulde TabakNee dat de tabaksindustrie zelf de ontwerper was van de ISO-methode, die zij manipuleert door minuscule gaatjes in de sigarettenfilters aan te brengen. Via die gaatjes zuigen de rookmachines die volgens de ISO-methode moeten worden gebruikt schone lucht aan die zich mengt met de tabaksrook. De gemeten waarden vallen daardoor lager uit dan wat rokers inhaleren, omdat die de gaatjes in de filters met hun vingers en lippen afsluiten.

De ‘sjoemelsigaret’ bleek in 2018 geen aanleiding voor justitie om de tabaksindustrie strafrechtelijk te vervolgen, maar werd daarna de inzet van een nieuwe gerechtelijke procedure waarin Rookpreventie Jeugd de rechtmatigheid van de meetmethode en de filtersigaret met ventilatiegaatjes aanvecht. Vandaag doet het Europees Hof van Justitie in Luxemburg uitspraak in deze zaak.

Europe’s Beating Cancer Plan

De resolutie van het Europees Parlement is een reactie op het plan dat de Europese Commissie in februari vorig jaar lanceerde, Europe’s Beating Cancer Plan, om kanker in Europa effectiever te bestrijden en waarvoor zij 4 miljard euro heeft vrijgemaakt. In dat plan worden ook al ambitieuze antirookmaatregelen genoemd. Zo wil de Commissie toewerken naar een rookvrije generatie in Europa in 2040. Accijnsverhogingen, prijsharmonisatie binnen de EU, standaardverpakkingen voor sigaretten in heel Europa en een verbod op smaakjes in rookwaren zijn maatregelen om die rookvrije generatie te bereiken.

Tabaksvrije generatie

Het Europees Parlement steunt de Commissie hierin, maar wil op sommige punten nog veel verder gaan, zo blijkt uit de aangenomen resolutie. De rapportage is opgesteld onder leiding van de Franse oncoloog en politica voor La République en marche, Véronique Trillet-Lenoir, die sinds 2019 lid van het Europees Parlement is. Het rapport “erkent dat tabaksconsumptie in de EU verreweg de belangrijkste oorzaak van kanker is die kan worden voorkomen” en dat preventie “de meest kosteneffectieve strategie voor het beheersen van kanker op de lange termijn is.”

Het Parlement onderschrijft daarom de ambitie om een ‘tabaksvrije generatie’ te bereiken, “waarin tegen 2040 minder dan 5% van de bevolking tabak consumeert, een percentage dat momenteel 25% bedraagt.” In dat verband dringt het Parlement “er bij de Commissie op aan tussentijdse doelstellingen vast te stellen die voortdurend moeten worden gemonitord en bevorderd, ook op nationaal niveau.”

In Nederland pleit Rookpreventie Jeugd er met hetzelfde doel voor om de rookvrije generatie vast te leggen in een wet, zoals in Nieuw-Zeeland inmiddels is gebeurd.

Harmonisatie tabaksaccijnzen binnen EU

Inzake accijnzen pleit het Parlement voor “een verhoging en onderlinge gelijktrekking naar boven toe van de minimumtarieven van de accijns op alle tabaksproducten en hun uiteindelijke marktprijs.” Ook wordt voorgesteld in alle lidstaten standaardverpakkingen (plain packaging) voor tabak voor te schrijven en het verbod op smaakjes in tabaksproducten strikt te handhaven.

Strikte navolging artikel 5.3 FCTC

Een opmerkelijk pleidooi betreft verder de strikte navolging van artikel 5.3 van het WHO-FCTC-verdrag, dat voorschrijft dat bij het maken van tabaksbeleid de lobby van de tabaksindustrie moet worden geweerd. Het Parlement “pleit voor een snelle en volledige uitvoering van het WHO-Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging (FCTC) en het WHO-Protocol tot uitbanning van illegale handel in tabaksproducten, waarbij bijzondere aandacht moet worden besteed aan artikel 5, lid 3, van het FCTC en de richtsnoeren daarin voor de bescherming van het volksgezondheidsbeleid tegen de gevestigde belangen van de tabaksindustrie; dringt er bij de Commissie op aan om specifieke gedragsregels te hanteren voor al haar ambtenaren en andere personeelsleden bij contact met de tabaksindustrie, conform het besluit van de Europese Ombudsman in zaak 852/2014/LP.”

Wat hierbij nog opvalt is dat het Europees Parlement zichzelf hier buiten beschouwing laat, terwijl het Kaderverdrag voor parlementariërs op dit punt geen uitzondering maakt.

Verbod op smaakjes

Het Parlement dringt verder aan op volledige tenuitvoerlegging door de lidstaten van de Single Use Plastic Directive (Richtlijn 2019/904), die voorschrijft dat tabaksfabrikanten moeten meebetalen aan het opruimen van plastic sigarettenfilters in zwerfafval. Over elektronische sigaretten, verhitte-tabaksproducten en nieuwsoortige tabaksproducten zegt het Parlement dat gevolg moet worden gegeven aan wetenschappelijke evaluaties van de gezondheidsrisico’s ervan en dat er een verbod moet komen op kenmerkende aroma’s in deze producten die ze aantrekkelijk maken voor minderjarigen en niet-rokers.

Amendementen zonder resultaat

De resolutie werd in december in de Bijzondere Commissie Kankerbestrijding van het Europees Parlement vastgesteld met 29 voorstemmen, 1 tegenstem en 4 onthoudingen. Uit de stemmingsuitslag en de lijst van ingediende amendementen blijkt dat de rechts-populistische fractie Identiteit en Democratie (ID), waar de PVV deel van uitmaakt, en de conservatieve ECR-fractie (Europese Conservatieven en Hervormers) waar SGP, FvD en JA21 toe behoren, tevergeefs gepoogd hebben het rapport af te zwakken. ID wilde van de passage over accijnsverhoging en -harmonisatie af. ECR probeerde ook het woord ‘verhoging’ uit de passage over accijnzen te schrappen en hoopte het verbod op smaakjes in verhitte andere nieuwsoortige tabaksproducten te voorkomen. De onthoudingen en de tegenstem kwamen uit deze hoek. Vorige week is de resolutie in de plenaire vergadering aangenomen.