UPDATE 22-04-2022
Verschillende gezondheids- en antirookorganisaties pleiten in een brief aan de staatssecretarissen van I&W en VWS voor een algeheel verbod op sigarettenfilters, die roken niet minder schadelijk maken maar wel ernstige milieuvervuiling veroorzaken.

Door de webredactie

In een gezamenlijke brief bepleiten gezondheids- en antirookorganisaties vandaag bij de staatssecretarissen van Infrastructuur en Waterstaat en Volksgezondheid een algeheel verbod op sigarettenfilters. “Argumenten hiervoor zijn onder meer dat sigarettenfilters de valse suggestie wekken dat roken minder schadelijk is en daarmee de motivatie van rokers om te stoppen kunnen ondermijnen. Daarnaast belasten plastic sigarettenfilters het milieu en is het filter het meest gevonden plastic in zwerfafval”, aldus de brief.

De brief aan Vivianne Heijnen, staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, en Maarten van Ooijen, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is ondertekend door Anton van Balkom, aanjager rookvrije zorg voor GGz Nederland en Verslavingskunde Nederland, Dewi Segaar, directeur Gezondheidsfondsen voor Rookvrij, Wanda de Kanter, longarts en voorzitter Rookpreventie Jeugd, Tom Voeten, voorzitter van Clean Air Nederland, en Leon van den Toorn, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT).

Met hun brief reageren zij op de motie voor een landelijk verbod op plastic sigarettenfilters van de Partij voor de Dieren. De partij besloot de motie aan te houden nadat staatssecretaris Heijnen in een debat op 8 februari jl. had aangegeven over dit voorstel in gesprek te gaan met haar collega van Volksgezondheid. Heijnen beloofde toen voor het meireces (22 april t/m 9 mei) met een reactie aan de Kamer te komen.

De briefschrijvers noemen verschillende goede redenen om het sigarettenfilter in de ban te doen:

• • sigarettenfilters beschermen niet tegen de schadelijke effecten van roken
• • een verbod helpt roken te denormaliseren
• • een verbod voorkomt dat tabaksfirma’s met opruimacties hun imago kunnen oppoetsen
• • weggegooide filters lekken schadelijke stoffen in het milieu
• • in Nederland belanden naar schatting jaarlijks 6 miljard peuken in het milieu
• • vrijwel alle filters zijn van celluloseacetaat, een moeilijk afbreekbaar plastic
• • het toelaten van eventuele alternatieve, biologisch afbreekbare filters kan de tabaksindustrie ook weer kansen bieden het imago te verbeteren en tegelijk mensen het idee geven dat zulke filters minder schadelijk zijn voor de gezondheid.

Ook milieuorganisaties maken zich sterk voor een verbod op (plastic) filters. In februari van dit jaar publiceerden zij een Factsheet plastic sigarettenfilters.
Luister ook naar de podcast ‘Achter het rookgordijn’ van TabakNee in gesprek met Karl Beerenfenger van het Plastic Peuken Collectief.

Lees hieronder de integrale brief aan de staatssecretarissen:

Aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, mevrouw Vivianne Heijnen
en de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de heer Maarten van Ooijen

20 april 2022

Geachte mevrouw Heijnen en heer Van Ooijen,

Op dinsdag 8 februari jl. heeft de Tweede Kamer een motie over het monitoren op de omvang en opruimkosten van sigarettenfilters in het zwerfafval van GroenLinks aangenomen en een motie voor een landelijk verbod op de plastic sigarettenfilter van de Partij voor de Dieren aangehouden. Mevrouw Heijnen heeft toegezegd dat u, naar aanleiding van deze laatste motie, met elkaar in overleg gaat over het (plastic) sigarettenfilter en dat mevrouw Heijnen vóór het meireces de Kamer daarover zal informeren.

Zowel milieu- als gezondheidsorganisaties maken zich ernstige zorgen over de gevolgen van de (plastic) sigarettenfilters voor mens, dier en planeet. Graag ondersteunen wij u beiden middels deze brief om een goed geïnformeerd besluit te kunnen nemen omtrent de motie van de Partij voor de Dieren.

Jaarlijks overlijden 20.000 mensen door roken. Roken is daarmee de belangrijkste leefstijlgebonden oorzaak van vroegtijdige sterfte. Daarom streven de leden aangesloten bij het netwerk Nederland Rookvrij naar een Rookvrije Generatie. Om een Rookvrije Generatie te bereiken wordt al langer gepleit voor een breed pakket aan tabaksontmoedigingsmaatregelen, zoals het verhogen van de prijs, het beperken van het aantal verkooppunten en het denormaliseren van tabaksgebruik. Een maatregel die zowel op het gebied van milieu als gezondheid een gunstige impact heeft is het verbieden van sigarettenfilters. Argumenten hiervoor zijn onder meer dat sigarettenfilters de valse suggestie wekken dat roken minder schadelijk is en daarmee de motivatie van rokers om te stoppen kunnen ondermijnen. Daarnaast belasten plastic sigarettenfilters het milieu en is het filter het meest gevonden plastic in zwerfafval. Wij pleiten er daarom voor om verder te gaan dan de motie van Partij voor de Dieren en om vanuit gezondheids- en milieuoogpunt een totaalverbod op sigarettenfilters te overwegen. Hieronder leggen wij uit waarom wij hiervoor pleiten.

Wij vragen uw aandacht voor de volgende punten:

Sigarettenfilters beschermen niet tegen de schadelijke effecten van het roken van tabak, hoewel ze onder dit mom wel werden geïntroduceerd. Er gaat een denormaliserend effect uit van een filterverbod, omdat het naar voren brengt dat filters een frauduleuze uitvinding zijn van de tabaksindustrie. De tabaksindustrie gebruikt greenwashing, zoals opruimacties, als marketinginstrument en heeft die mogelijkheid niet meer als sigarettenfilters worden verboden. De filters die in het milieu belanden bevatten voor mens, dier en milieu schadelijke stoffen uit de tabaksrook die weglekken in de natuur. In 2020 werden in Nederland 9,5 miljard sigaretten verkocht. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) belandt wereldwijd tot tweederde van de gerookte sigaretten op de grond. Bijna alle verkochte sigaretten bevatten een celluloseacetaat filter, een vorm van plastic dat mogelijk niet meer volledig afbreekt in het milieu. Plastic sigarettenfilters zijn het meest gevonden plastic in zwerfafval en staan in de top 5 van bijdragen aan de plastic soep in de oceanen in de wereld. Het ontwikkelen van een alternatief, biologisch afbreekbaar, filter biedt geen oplossing en brengt zelfs het risico met zich mee dat tabaksfabrikanten deze nieuwe, milieuvriendelijkere filters gebruiken om hun imago te verbeteren. Bovendien zouden consumenten kunnen denken dat sigaretten met biologisch afbreekbare filters minder schadelijk zijn voor de gezondheid dan sigaretten met plastic filter.

Sigarettenfilters beschermen niet tegen de schadelijke effecten van tabaksgebruik

Het sigarettenfilter is in de jaren vijftig door de tabaksindustrie geïntroduceerd omdat bekend werd dat roken longkanker veroorzaakt. Wrang is daarom de conclusie 1) dat het filter juist leidt tot een toename van de kankerverwekkende tabaksspecifieke nitrosamines in de rook, 2) dat rokers vanwege het filter dieper gaan inhaleren en 3) dat er sinds de jaren vijftig een stijging van een type longkanker wordt gevonden dat in verband wordt gebracht met het gebruik van filtersigaretten. Sigarettenfilters geven een gevoel van schijnveiligheid, dat misleidend is.

Filters zijn een frauduleuze uitvinding van de tabaksindustrie

De gaatjes in sigarettenfilters zorgen ervoor dat bij de huidige meetmethode om ongezonde stoffen in sigaretten te meten schone lucht wordt aangezogen zodat de waardes lager uitvallen. Terwijl tijdens het roken deze gaatjes door de vingers of lippen van de roker worden afgeknepen. Het Hof van Justitie van de Europese Unie  heeft in februari 2022 geconcludeerd dat de huidige meetmethode onvoldoende transparant is voor de burger in de EU. Het Hof vindt dan ook dat er vanuit het oogpunt van gezondheidsbescherming opnieuw gekeken moet worden naar welke meetmethode het rookgedrag optimaal nabootst.

Tabaksindustrie gebruikt greenwashing als marketinginstrument

De tabaksindustrie wordt met ingang van 1 januari 2023 verplicht door de Europese Single-use plastic richtlijn (SUP-richtlijn) te gaan betalen voor de opruimkosten van hun producten en een bijdrage te leveren aan consumentenbewustwording van de milieuvervuiling door hun producten. De tabaksindustrie heeft geprobeerd om de gevolgen van sigarettenafval te beperken door opruimacties te initiëren en heeft daarin gefaald. Het organiseren van dergelijke opruimacties gebruikt de tabaksindustrie om haar imago te verbeteren en dit is zeer onwenselijk.

Sigarettenfilters bevatten schadelijke stoffen

Jaarlijks gaan er wereldwijd 6 biljoen sigaretten over de toonbank waarvan 90% een filter met plastic heeft. In gebruikte sigarettenfilters zit niet alleen plastic, maar ook een cocktail van giftige stoffen: arseen (rattengif), lood, nicotine en pesticiden. Als het weggegooide filter uiteenvalt in het milieu, lekken die chemicaliën de grond of het water in met vernietigende gevolgen voor bodem en waterleven.

Sigarettenfilters zijn het meest gevonden plastic in zwerfafval

Sigarettenfilters zijn op dit moment de in aantal grootste vorm van plastic vervuiling in Nederland en wereldwijd. Bovendien zijn sigarettenfilters vaak lastig op te ruimen. Bewustwordingscampagnes lossen dit enorme milieuprobleem niet effectief op. Daarom willen milieuorganisaties een verbod op de plastic sigarettenfilter. In dit streven worden zij ondersteund door een snelgroeiende groep burgers door het hele land. Ook de WHO erkent de problematiek rondom tabak en milieu; WHO Wereld Niet Roken Dag op 31 mei staat dit jaar in het teken van milieu en klimaatverandering (Protect the environment, World no tobacco day 2022 will give you one more reason to quit).

Biologisch afbreekbare filters zijn geen goed idee

De tabaksindustrie kan na een verbod op het plastic sigarettenfilter komen met alternatieve filters die biologisch afbreekbaar zijn. Biologisch afbreekbare filters hebben echter nog steeds een negatieve impact op het milieu (de eerdergenoemde cocktail van giftige stoffen blijft immers ook in dit type filters achter, afgezien nog van de milieu-impact door de productie van dit onnodige product) en zijn evenmin gezond voor de roker. Tabaksfabrikanten kunnen nieuwe, milieuvriendelijkere filters bovendien gebruiken om hun imago te verbeteren en consumenten zouden kunnen denken dat sigaretten met biologisch afbreekbare filters minder schadelijk zijn voor de gezondheid dan sigaretten met plastic filter.

Wij bepleiten derhalve om, zowel vanuit milieu- als gezondheidsoogpunt, een algeheel verbod op alle sigarettenfilters te overwegen.

Met vriendelijke groet,

namens
Anton van Balkom
Aanjager Rookvrije zorg voor de Nederlandse GGz en Verslavingskunde Nederland

Gezondheidsfondsen voor Rookvrij
Dewi Segaar

Stichting Rookpreventie Jeugd,
Wanda de Kanter

NVALT (Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose),
dr. L.M. van den Toorn, voorzitter

Clean Air Nederland,
Tom Voeten

UPDATE 22-04-2022

Het kabinet gaat onderzoek doen naar de mogelijkheden om plastic sigarettenfilters te verbieden. Dat schrijft Vivianne Heijnen, staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, in een brief aan de Tweede Kamer. Na overleg met haar collega Maarten van Ooijen van VWS is besloten een onderzoek te doen naar de haalbaarheid van 70% minder sigarettenpeuken in het milieu, waarvoor de Kamer met aanname van de motie van GroenLinks-Kamerlid Bouchallikht zich heeft uitgesproken. “In het onderzoek worden beleidsopties, hun verwachte effectiviteit en de haalbaarheid in kaart gebracht”, aldus de brief.

Over de voorlopig aangehouden motie Van Esch (Partij voor de Dieren) over een verbod op plastic filters, schrijft Heijnen dat “een dergelijk verbod om een goede inhoudelijke en juridische onderbouwing [vraagt]. Daarom wordt een nationaal verbod op sigarettenfilters meegenomen in het eerdergenoemde onderzoek naar de beleidsopties voor een reductie van filters in het zwerfafval.”

De uitkomsten van het onderzoek worden voor het eind van dit jaar verwacht.

tags:  filterverbod | milieuvervuiling | sigarettenfilters | sjoemelsigaret | politiek | longkanker | staatssecretaris