line
pmi in greece-1

Philip Morris bespeelt Griekse overheid onder het mom van MVO

dinsdag 08 februari 2022

Met acties die als maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) worden gepresenteerd, weet tabaksfabrikant Philip Morris toegang te krijgen tot de hoogste regionen van de Griekse overheid. En daarmee ook tot besluitvorming in de Europese Unie. 

Door de webredactie

De WHO waarschuwt al langer dat regeringen beducht moeten zijn voor MVO-strategieën van de tabaksindustrie, die zij als middel gebruikt om in contact te komen met beleidsmakers en regeringsleiders. In Griekenland lijken ze doof voor deze waarschuwing, zo blijkt uit een Britse studie, gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Tobacco Control. Papastratos, het dochterbedrijf van Philip Morris International (PMI) in Griekenland, toont zich begaan met zijn medemensen in coronatijd. Het bedrijf doneerde maar liefst 10 miljoen euro om de kleine detailhandel in Griekenland door de coronacrisis heen te loodsen. De Griekse minister van Ontwikkeling en Investering, Adonis Georgiadis, prees Papastratos in een gezamenlijke persconferentie om dit ‘voorbeeldgedrag van maatschappelijk verantwoord ondernemen’, waarbij hij andere bedrijven opriep hetzelfde te doen.

Papastratos doneerde ook vijftig beademingsmachines en meer dan 250.000 mondmaskers aan openbare ziekenhuizen, een aanpak die inmiddels lijkt te horen bij een bredere strategie van de tabaksindustrie in meerdere landen om geld en medische apparatuur te doneren. De industrie hoopt daarmee het eigen imago op te poetsen. Deze donaties kregen wereldwijde media-aandacht, inclusief kritische artikelen die de donaties labelden als ‘publiciteitsstunt’. Maar de nobele campagnes zijn dus ook een manier om in contact te komen met overheden. Dat gaat in tegen het bekende artikel 5.3 van het internationale FCTC-verdrag op basis waarvan overheden alleen contact met de tabaksindustrie kunnen hebben over de praktische uitvoering van vastgesteld beleid.

‘Wolf in schaapskleren’

Denktank ImagineLaw bestempelde in mei vorig jaar alle donaties van de tabaksindustrie in de Filipijnen in verband met het coronavirus als ‘wolf in schaapskleren’-gedrag. Volgens de denktank gebruikt de industrie de donaties om een voet tussen de deur te krijgen bij de Filipijnse overheid en zo antirookmaatregelen te beïnvloeden. TakeAPart, onderdeel van de Campaign for Tobacco-Free Kids, stelde ook dat de tabaksindustrie de coronacrisis exploiteert. Bijvoorbeeld door er in haar marketing op in te haken en op social media hashtags als #covid19 en #quarantaine te gebruiken. Ook los van de coronapandemie maakt Philip Morris goede sier met bijvoorbeeld ruime giften aan het Rode Kruis en het financieren van peukenopruimacties.

Premier dankbaar

Aan het begin van de Covid-pandemie kondigde Papastratos in Griekenland aan dat 237 van zijn medewerkers zich vrijwillig hadden aangemeld voor een programma van de lokale overheid om hulp te bieden aan mensen die in quarantaine zaten. Het bedrijf werd daarom publiekelijk gelauwerd door kopstukken als de minister van Gezondheid en de voorzitter van de vereniging van Griekse gemeenten. De Britse onderzoekers zien dat Papastratos met dit soort publieke optredens gunstigere regelgeving voor zijn producten hoopt te bewerkstelligen.

Het bedrijf investeert in Griekenland ook in brandweerauto’s en doneerde geld aan de Griekse kustbewaking, in naam ‘om de handel in illegale sigaretten’ tegen te gaan. De huidige premier, Kyriakos Mitsotakis, toonde zich enorm dankbaar aan de gulle gever. Tussen de Griekse regering en Philip Morris bestaan al langer warme banden. Toen Papastratos zijn fabriek in 2013 in West-Griekenland uitbreidde, werd de CEO bij de toenmalige premier Antonis Samaris thuis gefêteerd als dank voor de steun aan de Griekse economie. In 2018 bezocht de volgende premier, Alexis Tsipras, de pas gerenoveerde fabriek van Papastratos, waar hij het bedrijf prees om zijn investering van 300 miljoen euro in de herstellende Griekse economie.

Niet genoeg vooruitgang

De Britse onderzoekers stellen vast dat Philip Morris een directe communicatielijn lijkt te onderhouden met regeringsfunctionarissen op het hoogste niveau. Hoewel er geen bewijs is dat dit directe invloed heeft gehad op het overheidsbeleid, is het wel duidelijk dat Griekenland niet genoeg vooruitgang heeft geboekt in het implementeren van tabaksontmoedigingsbeleid. Ondanks de retoriek over een ‘rookvrije wereld’ verkoopt PMI nog steeds jaarlijks 3,6 miljard sigaretten in Griekenland, waarmee het ongeveer een derde van de lokale tabaksmarkt beheerst. Tabak kost naar schatting jaarlijks aan meer dan 26.000 Grieken het leven (het land telt zo’n 10 miljoen inwoners).

EU-regelgeving verstoord en vertraagd

De invloed van tabaksfabrikanten op de Griekse politiek werkt door op Europees niveau. In 2020 concludeerde TabakNee op basis van eigen onderzoek dat acht lidstaten van de Europese Unie zich sinds 2014 stelselmatig verzetten tegen de invoering van standaardverpakkingen voor tabak in andere Europese landen. Gebruikmakend van Europese regels wisten zij de invoering van generieke verpakkingen van tabak te verstoren en vertragen. Daarbij gebruikten ze dezelfde argumenten die ook de tabaksindustrie steeds naar voren brengt tegen plain packaging. In Nederland werd de invoering van de standaardverpakkingen zo met drie maanden vertraagd.

Griekenland was een van de acht landen die op deze manier blijk gaven strak aan de leiband van de tabaksindustrie lopen. Nobele giften dienden ook hier een hoger doel: het frustreren van tabaksontmoediging op internationale schaal.

tags:  greenwashing | FCTC-verdrag | tabaksregelgeving | PMI | tabakslobby | EU