Het is “helemaal niet voor jongeren”, aldus Philip Morris, maar het uiterlijk van de nieuwe heat-not-burn-sigaretten is zo gelikt dat de tabaksproducent een nieuwe jonge doelgroep dreigt binnen te hengelen. Met alle gevolgen van dien. In de VS slaan gezondheids-ngo’s en wetenschappers alarm.

Door de webredactie

In het afgelopen decennium is de populariteit van traditionele sigaretten in de VS – vooral onder tieners – enorm afgenomen, terwijl het gebruik van elektronische sigaretten er juist is toegenomen. Maar nu krijgt ook het nieuwste ‘rookvrije’ alternatief van verhitte tabak langzaam voet aan de grond op de Amerikaanse markt, zo meldt de Amerikaanse zender ABC News. Ze staan bekend als heat-not-burn (HNB)-tabaksproducten, waarbij de sigaretten in een speciaal apparaatje worden verwarmd in plaats van verbrand. De verhitte sigaret produceert een aerosol dat zowel de nicotine als andere chemicaliën en additieven bevat.

Wit, helder, schoon

Tabaksbedrijven proberen deze producten zo aantrekkelijk mogelijk te maken, vertellen experts aan ABC News. “Ze proberen de verpakking en de marketing er wit, helder, schoon en zeer modern uit te laten zien”, zegt Erika Sward van de American Lung Association. “Maar we kunnen het ons niet veroorloven om opnieuw voor de gek gehouden te worden met weer een ander tabaksproduct.”

Maria Rahmandar, medisch directeur van het Substance Use and Prevention Program in het Lurie Children’s Hospital in Chicago, reageert: “De tabaksindustrie is altijd op zoek naar nieuwe manieren om nieuwe mensen ertoe aan te zetten om te roken en nicotineproducten te gebruiken en voor het leven verslaafd te maken.”

‘Niet voor jongeren’

Hoewel Philip Morris, een van de aanbieders van HNB-producten, beweert dat zij daar helemaal geen jongeren mee willen bereiken, maar alleen bestaande rokers een minder schadelijk alternatief willen bieden, wijst de praktijk dus anders uit. Terwijl verhitte tabaksproducten pas in 2019 legaal werden in de Verenigde Staten, beginnen de apparaatjes al de aandacht van middelbare scholieren te trekken, zo blijkt uit een studie gepubliceerd in Pediatrics, het officiële tijdschrift van de Amerikaanse Academie voor Kindergeneeskunde. Hoewel uit het onderzoek bleek dat minder dan 1 procent van de Californische tieners daadwerkelijk verhitte tabaksproducten heeft gebruikt, maken de onderzoekers zich zorgen.

“Onze zorg is dat dit een nieuw product is en dat het ontwerp nogal gelikt is”, zegt de coauteur van het onderzoek, dr. Shu-Hong Zhu, die ook directeur is van het Centrum voor Onderzoek en Interventie in Tabaksontmoediging aan de universiteit in Californië, San Diego. “Ons doel was om alarm te slaan. We zijn bang dat dit net zoiets zal worden als de nieuwe e-sigaretten.” Bijna een op de vijf ondervraagde studenten zei dat ze verhitte tabaksproducten zouden proberen als ze door een vriend zouden worden aangeboden. Dit aantal verdubbelde volgens de studie voor studenten die al e-sigaretten of vape-apparaten hebben gebruikt.

Aerosolen en chemicaliën

Ook de American Academy of Pediatrics waarschuwt dat verhitte tabak ongeveer dezelfde hoeveelheid nicotine bevat als traditionele sigaretten en uitgeademde aerosolen afgeven die onveilig zijn voor de omgeving. “Als iemand geïnteresseerd is om te stoppen met roken, zijn er manieren die veilig en effectief zijn”, zei Sward. “Dit is een product dat gericht is op het voortzetten van iemands verslaving.” Bovendien bevatten de apparaten chemicaliën zoals koolmonoxide, aceton (het actieve ingrediënt in nagellakremover), ammoniak (vaak gebruikt in huishoudelijke schoonmaakmiddelen) en benzeen (een bestanddeel van benzine).

Gezondheid in gevaar

“Elke keer dat ouders of hun kinderen dit soort of andere chemicaliën in hun longen inademen, brengen ze hun gezondheid in gevaar”, waarschuwt Sward. Nu tieners dit najaar weer naar school gaan, dringen experts er bij gezinnen op aan om op de hoogte te zijn van deze nieuwe, gevaarlijke producten. “Nicotine is gewoon zo krachtig”, zegt Rahmandar. “Er is geen veilig tabaksproduct. Er is geen veilig nicotineproduct. Deze producten zijn zeker niet veilig en onschadelijk ­­– vooral niet voor de zich ontwikkelende hersenen.”

Neutraal uiterlijk

De Tweede Kamer heeft recent ook de apparaatjes die bij deze verhitte tabak horen onder de Tabakswet gebracht. Daarbij heeft Kamerlid Mirjam Bikker (ChristenUnie) een amendement ingediend dat de mogelijkheid biedt om ook voor dit soort producten neutrale verpakkingen verplicht te stellen. Haar toelichting: “Om te voorkomen dat nieuwe rokers starten met roken, is uit onderzoek gebleken dat een alomvattend verbod op reclame en promotie van tabak de tabaksconsumptie substantieel kan doen verlagen, namelijk met 7,4 procent. Een rook- en tabaksvrije samenleving wordt mede gerealiseerd door tabaksproducten met een neutraal uiterlijk te verkopen. (…) Een neutraal uiterlijk voorkomt dat marketinguitingen zich verplaatsen naar de sigaret zelf. Naast sigaretten zou dit wat de indiener betreft ook moeten kunnen gelden voor andere tabaksproducten en aanverwante producten.”

Het amendement is onlangs tegelijk met de wetswijziging aangenomen. Staatssecretaris Blokhuis staat niets in de weg om zo snel mogelijk ook voor alternatieve rookwaren neutrale verpakkingen voor te schrijven. Dat is gezien de agressieve marketing waarmee Philip Morris zijn IQOS in Nederland in de markt aan het zetten is, geen overdaad. Ook Nederlandse jongeren moeten beschermd worden tegen de verleidingen van dit nieuwe nicotineproduct.