Door Bas van Lier

De Tweede Kamer heeft als verwacht ingestemd met het wetsvoorstel van staatsecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) om de leeftijdsgrens voor jongeren om tabak te mogen kopen te verhogen van 16 naar 18 jaar. Geen van de door de oppositie ingebrachte moties haalde een meerderheid.

Op PVV en D66 na stemden alle partijen voor het wetsvoorstel, inclusief het amendement van VVD-Kamerlid Arno Rutte om winkeliers die zich drie keer niet aan de wet houden een tijdelijk verkoopverbod op te leggen. Moties die vroegen om beperking van het aantal verkooppunten inclusief sigarettenautomaten en een verbod op het zichtbaar uitstallen van tabaksproducten in winkels kregen geen meerderheid.

Goed nieuws voor tabaksindustrie

Deze uitslag is goed nieuws voor de tabaksindustrie, die naar buiten toe goede sier kan maken met haar steun aan deze leeftijdsverhoging, maar ondertussen weet dat de nieuwe regel nauwelijks gehandhaafd kan worden. Weliswaar gaat de invoering van de wet gepaard met een uitbreiding van de controlecapaciteit van de Voedsel- en Warenautoriteit, maar die blijft volstrekt ontoereikend om de naar schatting 60.000 verkooppunten te controleren.

Zeker gezien het feit dat de hele Kamer het eens is over de schadelijkheid van roken in het algemeen en voor jongeren in het bijzonder, is het resultaat van de beraadslagingen teleurstellend te noemen.

Eerder zei longarts Wanda de Kanter, voorzitter van de Stichting Rookpreventie Jeugd, op de website TabakNee over de debatten: "Het zijn beslissende dagen voor de toekomst van onze kinderen en daarmee voor een gezonde bevolking van morgen." Zij zei te hopen dat de Kamer het belang zou inzien van een 'totaalpakket' waarbij de leeftijdsverhoging gepaard gaat met beperking van de verkoop van tabak tot speciaalzaken en, tot het zover is, een sluitend systeem van leeftijdscontrole.

Politiek economische belangen

Uit het gehele debat over de wet werd duidelijk dat de politiek economische belangen op dit dossier zeer zwaar laat meewegen. Staatsecretaris Van Rijn zei het met zoveel woorden: "Voor alle maatregelen die we in dit verband nemen, moeten we niet alleen de gezondheidsaspecten in kaart brengen, maar ook de economische gevolgen, de gevolgen voor de werkgelegenheid, de gevolgen voor opbrengsten, om dan tot een goede afweging te komen, die dan ook duurzaam is en een optimale combinatie [van maatregelen] oplevert."

Keer op keer had de staatssecretaris het er bovendien over dat er draagvlak moet zijn voor maatregelen die het gebruik van tabak tegengaan. Volgens hem is het niet zozeer zaak zoveel mogelijk maatregelen tegelijk te nemen – "Veel doen is de vijand van het goede", zei hij –, als wel dat maatregelen een consistent beleid opleveren, dat draagvlak heeft en effectief is. Hij kondigde aan dat er meer maatregelen zullen volgen – "Dit zal niet het laatste voorstel zijn" –, maar gaf bij vrijwel alle voorstellen vanuit de Kamer aan dat er meer onderzoek nodig is.

In het debat namen de verschillende partijen verder geen verrassende standpunten in.