UPDATE 26-06-2019
Weet D66 dat haar bestuurder Frans van Drimmelen voor tabak lobbyt?

Door Stella Braam

Precies een week geleden, maandag 30 september aan het begin van de avond, kregen sommige parlementariërs post van het 'Platform verkooppunten tabak', een lobbyorganisatie van tabaksverkopers. De e-mail is ondertekend met "Hartelijke groet, namens het Platform Verkooppunten Tabaksproducten, Frans van Drimmelen". Hé, dacht een oplettende parlementariër, is dat niet die bestuurder van D66?

Van Drimmelen stuurt de e-mail vanwege het debat dat de volgende dag en de middag erop zal plaatsvinden. Thema is het verhogen van de minimumleeftijd waarop je tabak mag kopen van 16 naar 18 jaar. Ook staan twee door de SP en ChristenUnie ingediende amendementen op de agenda: het beperken van de verkooppunten door tabak alleen in tabaksspeciaalzaken te laten verkopen, en tot het zo ver is worden effectieve leeftijdscontrolesystemen in alle verkooppunten van tabak verplicht.

"Buiten alle proporties"

In de e-mail van het Platform staat onder meer dat een leeftijdscontrolesysteem "ontijdig" is en zal leiden tot "forse, niet ingecalculeerde, investeringen voor duizenden ondernemers. Wij verzoeken u dan ook dit amendement nu niet aan te nemen." Ook het amendement om het aantal verkooppunten te beperken tot de tabaksspeciaalzaken, wordt ontraden in een bijgesloten brief. De beperking van het aantal verkooppunten heet "buiten alle proporties en ontijdig".

Loopbaan in D66

Frans van Drimmelen die de e-mail heeft ondertekend, werd in mei dit jaar landelijk bestuurslid a.i. Fondsenwerving en ledenwerving van D66. Hij begon zijn politieke loopbaan in deze partij vanaf 1990 als bestuurslid in Amsterdam, een functie die hij combineerde met activiteiten voor werkgeversorganisatie VNO-NCW, waar hij begon als bestuurssecretaris en daarna algemeen Secretaris werd van Jong Management (tot 1997). Vanaf 1993 tot december 2009 was hij lid van Jong Management VNO-NCW kring Den Haag.

Al eerder was Van Drimmelen lid van het landelijk bestuur van D66 als penningmeester, van maart 2000 tot november 2004. Ook was hij tweemaal landelijk campagneleider en in 2006 probeerde hij in de Tweede Kamer te komen als nummer 11 op de kandidatenlijst.  Maar D66 behaalde onvoldoende stemmen voor een plek in de Tweede Kamer. Behalve zijn ad interim bestuurswerk is hij bestuurslid van D66 in Kaag en Braasem en bestuurslid van de tamelijk onbekende Stichting Beheer Huisvestingsvermogen D66.

Voorzitter Platform Verkooppunten Tabak

Het Platform Verkooppunten Tabak is een klant van Dröge & Van Drimmelen, zoals het adviesbureau van Frans van Drimmelen heet voor corporate communication en public affairs, gevestigd in Den Haag met filialen in Amsterdam en Brussel.

Als voorzitter van het Platform Verkooppunten Tabak stuurt Van Drimmelen de meeste e-mails dan ook vanuit zijn adviesbureau, al is het platform op briefpapier gehuisvest op de Overgoo 15, Postbus 262, te Leidschendam. Daar zit een keur aan bedrijfjes, waaronder NSO, de brancheorganisatie voor de tabaksdetailhandel die de belangen van de tabaks- en gemakswinkels vertegenwoordigt en de belangrijkste speler in het platform heet te zijn. Verder doen mee het Centraal bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de koepel van de supermarkten; BETA (Belangenvereniging van de zelfstandige tankstationondernemers); BOVAG (mobiliteit); de groothandel TZN (de Stichting Tabaks- en Zoetwarengroothandel Nederland); VNPI (Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie) en soms duikt ook de NOVE (Nederlandse Organisatie Voor de Energiebranche) op. Dat blijkt uit interne documenten van het ministerie van Volksgezondheid die dankzij de Wet openbaarheid van bestuur inzichtelijk zijn.

VVD, CDA, D66

Eerder gebeurde de coördinatie van het Platform door andere politici. In 2003 en 2004 deed Mark Harbers de coördinatie en woordvoering. Harbers, Tweede Kamerlid van de VVD, werkte destijds bij Dröge & Van Drimmelen. Na hem kwam Eiko Smid, huidig medewerker van Dröge & Van Drimmelen en sinds 2006 gemeenteraadslid voor het CDA in Utrecht. In die tijd (2007 en 2008) stuurde het gemeenteraadslid de brieven naar het ministerie. Nu is D66 kennelijk aan de beurt, want sinds 2010 worden de brieven aan het ministerie ondertekend door Frans van Drimmelen.

Belangen tabaksindustrie

Maar worden de belangen van alle verkooppunten wel behartigd? De documenten verschaffen het beeld dat dit platform vooral namens de tabaksindustrie spreekt (en namens de supermarkten, waarover later meer). Een voorbeeld: Van Drimmelen stuurt 22 juli 2010 een e-mail aan Directeur-Generaal van VWS Paul Huijts waarin het platform zich zorgen blijkt te maken over "de regulering van ingrediënten, display ban en generieke verpakkingen". Die ontwikkelingen "zijn in volle gang. Deze hebben verstrekkende gevolgen voor de tabaksdetailhandel in Nederland." De DG bleek overigens geen tijd voor een gesprek te hebben, maar een beleidsmedewerker (naam weggelakt) berichtte per e-mail de heer Van Drimmelen graag te woord te willen staan.

Gebroederlijk

Het Platform trekt gebroederlijk op met de tabaksindustrie, zoals blijkt uit een brief van onder andere Philip Morris aan het ministerie over het reguleren van ingrediënten, dat een "wetenschappelijke basis" moet hebben. Ook recent, bij de voorstellen in Brussel over de Tabaksproductenrichtlijn, werkt het Platform onder leiding van Van Drimmelen eensgezind met de tabaksindustrie samen. Ze zijn bijvoorbeeld tegen het voorgestelde verbod op lekkere smaakjes en tegen het plaatsen van grote waarschuwingen met afschrikwekkende foto's op de verpakkingen.

Schriftelijke inbreng

Het Platform Verkooppunten Tabak mocht, net als de tabaksindustrie, schriftelijke inbreng leveren over de nieuwe richtlijnen voor tabak in Brussel (herziening EU-tabaksproductenrichtlijn), zo blijkt uit een bedankje van Volksgezondheid van 15 januari dit jaar dat ook aan Platform Verkooppunten Tabak is gericht. Op 3 januari dit jaar stuurt Van Drimmelen de reactie van het Platform met de bekende argumenten van de industrie: géén grotere waarschuwingsteksten s.v.p., géén verbod op bepaalde kenmerkende aroma's en de accijnzen níét omhoog, want dat is slecht voor pompstations en tabakswinkels aan de grens en zou tot smokkel leiden.

Bijeenkomst 30 januari

Ook is het Platform samen met de industrie present op de bijeenkomst van 30 januari dit jaar met DG Paul Huijts om over de inbreng van Nederland in de Brusselse plannen te spreken. Weliswaar in een kleinere afvaardiging dan gedroomd, zie deze e-mailwisseling met Van Drimmelen.

Daarnaast mocht het Platform Verkooppunten Tabak, vermoedelijk Frans van Drimmelen zelf maar de naam is weggelakt, overleggen met het ministerie van Volksgezondheid over de voorgenomen verhoging van de leeftijdsgrens van tabak van 16 naar 18 jaar. Volgens de notulen zei de afgevaardigde van het Platform onder meer dat hij het voornemen van de staatssecretaris wel steunt (anders dan hij eerder in de krant Metro beweerde) maar dat hij zich zorgen maakt over het ontbrekende draagvlak onder jongeren en ouders. Met geen woord repte de woordvoerder over het ontbrekende draagvlak bij retailers en over het feit dat de handhaving bij de verkoop van tabak aan 16-jarigen een blamage is.

Woedend

Terug naar de e-mail van Frans van Drimmelen aan parlementariërs vorige week waarin hij pleitte om tabak in de supermarkten te houden. Als tabakswinkelier Frank Evers deze e-mail onder ogen krijgt wordt hij woedend op de D66-bestuurder. "Hij heeft de Tweede Kamerleden zogenaamd ook namens mij en mijn collega's aangeschreven. Maar hij heeft met zijn brief alleen de belangen van de supermarkten behartigd." Evers die al zo'n twintig jaar een tabaksspeciaalzaak in Hillegom runt en lid is van NSO, kwam voorjaar 2011 landelijk in het nieuws met zijn website We-zijn-de-BAT-zat waarin hij zich verzette tegen de steeds lagere winstmarges van de tabaksindustrie. Ook uitte hij kritiek op de NSO in het artikel "De industrie en de Underdog" van 10 augustus in Vrij Nederland over het feit dat zijn organisatie zich door de tabaksindustrie laat betalen om op te komen voor de belangen van de industrie.

Integriteit

Tabakswinkelier Evers: "Meneer Van Drimmelen laat zich voor het karretje van de supermarkten en de industrie spannen. Dat vind ik prima, maar laat hij niet de indruk wekken ook voor de belangen van de tabaksspeciaalzaken op te komen. Hij moet weten dat de NSO zich al jaren aan het vervreemden is van haar achterban, waardoor ook de politieke discussie wordt bemoeilijkt. Immers, had NSO zich krachtig uitgelaten over het voorstel van de SP om de verkoop van tabak uitsluitend door ons te laten doen, dan was er wellicht meer draagvlak voor gekomen." Evers die zelf gemeenteraadslid is voor Bevolkings Belangen Hillegom vraagt zich ook af "of deze wijze van beïnvloeding van politici die tevens een lobbybureau hebben wel toelaatbaar is. Wat mij betreft moet de integriteitsvraag hier worden gesteld."

Klanten in de tabaksbranche

Op de website van Dröge & van Drimmelen staan ook klanten uit de tabaksbranche: niet alleen het Platform Verkooppunten Tabak maar ook British American Tobacco en Swedish Match (snus). Wie Van Drimmelen met de laatste twee opdrachtgevers confronteert, krijgt te horen dat dit om klanten van vroeger gaat en dat hij niets (meer) met de tabaksindustrie te maken heeft. Maar wat Swedish Match betreft, komt een ander verhaal naar voren.

Uit interne documenten die met hulp van de Wet openbaarheid van bestuur zijn verkregen (juni 2011 tot en met februari 2013) blijkt dat Dröge & Van Drimmelen dit jaar nog bij het ministerie van Volksgezondheid heeft gelobbyd voor Swedish Match.

Op 9 januari dit jaar stuurt zijn advieskantoor een e-mail aan VWS met de mededeling: "Ik benader u namens Swedish Match, het bedrijf dat in Zweden onder andere snus fabriceert." Die "ik" is weggelakt maar is wellicht Van Drimmelen zelf, in elk geval een medewerker van hem. Het adviesbureau vermeldt dat de schadelijke effecten van snus beperkt zouden zijn en dat het jammer is dat behalve in Zweden de handel erin in de Europese Unie is verboden. Er moet, aldus de e-mail, regelgeving komen in plaats van een verbod voor snus. Het Zweedse bedrijf zou graag "met u eens van gedachten willen wisselen over regelgeving, kwaliteit en een eerlijke toegang tot de Europese markt." En: "Bij voorkeur vindt het gesprek in het Engels plaats." Of het gesprek over snus heeft plaatsgevonden, is niet bekend.

"Principieel lobby ik nooit zelf bij mijn eigen partij," zegt Van Drimmelen als je hiernaar informeert. Is dat de reden dat D66-woordvoerder zorg Pia Dijkstra per SMS laat weten dat zij de bewuste e-mail van vorige week niet heeft ontvangen? De activiteiten voor het Platform, lees: de industrie, lijken in elk geval in strijd met het tabaksontmoedigingsbeleid dat D66 zegt te voeren.

UPDATE 26-06-2019

Van Drimmelen heeft ons laten weten dat hij zijn leven gebeterd heeft: hij doet niets meer in de tabak en ook D66 moet het zonder zijn inbreng doen.