Staatssecretaris Paul Blokhuis is een voorstander van verplichte nicotinereductie in sigaretten en stelt voor dat Nederland zich hiervoor sterk gaat maken bij de aanstaande herziening van de Europese Tabaksproductenrichtlijn.

Door de webredactie

“De mogelijkheid de sigaret zijn verslavende karakter te ontnemen vind ik een interessante en hoopgevende ontwikkeling.” Dat schrijft demissionair staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) in antwoord op vragen van SP-Kamerlid Henk van Gerven. Onder de huidige Europese regelgeving kan Blokhuis geen verdere beperkingen aan het nicotinegehalte van sigaretten opleggen, maar hij geeft aan dat Nederland dit punt kan agenderen bij de herziening van de EU-Tabaksproductenrichtlijn (TPD) die voor dit jaar is voorzien.

SP’er Van Gerven stelde zijn vragen naar aanleiding van het artikel ‘Joe Biden kan 5 miljoen Amerikaanse rokers laten stoppen’ op TabakNee. Dat stuk haalt een bericht uit het Amerikaanse tijdschrift The Atlantic aan, dat stelt dat de nieuwe Amerikaanse president zonder extra kosten 5 miljoen levens kan redden door tabaksfabrikanten te verplichten het nicotinegehalte in sigaretten te reduceren. Sigaretten verliezen daarmee hun verslavende werking.

‘Grote verbetering volksgezondheid’

Uit de antwoorden op de vragen blijkt dat staatssecretaris Blokhuis gecharmeerd is van dit idee. Hij schrijft: “De mogelijkheid om de sigaret zijn verslavende karakter te ontnemen kan in potentie leiden tot een grote verbetering van de volksgezondheid en ik kijk met grote interesse wat er gebeurt in de Verenigde Staten op dit gebied.”

Blokhuis haalt onderzoek van het RIVM aan waaruit blijkt dat nicotinereductie technisch mogelijk is. In hetzelfde onderzoek stelt het RIVM wel de vraag of een sigaret met een niet-verslavende hoeveelheid nicotine nog een verkoopbaar product oplevert.

‘Nederland moet dit agenderen’

Op de vraag of de wet nu al een verplichte reductie van de hoeveelheid nicotine in sigaretten toestaat, legt Blokhuis uit dat dit niet het geval is. In de Europese regelgeving is een maximale emissiewaarde van 1 mg nicotine per sigaret voorgeschreven. Blokhuis: “Een reductie van nicotine in tabak naar een niet-verslavend niveau van 0.4 mg/gram tabak maakt het onmogelijk sigaretten met een gehalte van 1 mg nicotine in de emissies te produceren en beperkt daarmee fabrikanten.”

Deze maatregel nu al in Nederland toepassen is dus niet mogelijk, maar, schrijft de staatssecretaris, Nederland kan het onderwerp wel in Europa op de agenda zetten bij de aanstaande herziening van de TPD. “Hier ligt een mooie uitdaging voor een volgend kabinet”, besluit Blokhuis.

Huidige sigaret overschrijdt de norm

Hoezeer nicotinereductie noodzaak is toonde het RIVM in 2018 al aan in onderzoek waarin verschillende meetmethoden van de emissie van TNCO (teer, nicotine en koolmonoxide) van sigaretten werden vergeleken. Daaruit bleek dat de huidige sigaretten, ook wel aangeduid als sjoemelsigaretten, veel hogere emissiewaarden laten zien dan wettelijk is toegestaan wanneer een meetmethode wordt gebruikt die het rookgedrag beter benadert dan de meetmethode die nu officieel is voorgeschreven. Dat geldt dus ook voor het nicotinegehalte in sigaretten. Precies hierover buigt het Europees Hof van Justitie zich nu in een zaak die aanhangig is gemaakt door Rookpreventie Jeugd.

‘Dit is goed nieuws’

In een reactie noemt Frits van Dam, secretaris van Rookpreventie Jeugd, de stellingname van Blokhuis een positieve ontwikkeling. “We wijzen er al een hele tijd op dat het bij alle maatregelen die het roken moeten terugdringen nooit gaat over het product zelf. Het verslavende karakter van sigaretten wordt eigenlijk altijd als een onweerlegbaar gegeven gezien. Terwijl dat dus technisch gezien helemaal niet zo hoeft te zijn. Dat dit nu op de politieke agenda staat is heel goed nieuws.”

Kamervragen en integrale antwoorden

Vraag 1
Wat is uw reactie op het bericht ‘Joe Biden kan 5 miljoen Amerikaanse rokers laten stoppen’?

Antwoord 1
De mogelijkheid de sigaret zijn verslavende karakter te ontnemen vind ik een interessante en hoopgevende ontwikkeling.

Vraag 2
Hoe beoordeelt u het feit dat uit onderzoek van het RIVM blijkt dat een dergelijke nicotinereductie technisch mogelijk is?

Antwoord 2
Het RIVM constateert dat nicotine terugbrengen in tabak technisch mogelijk is, maar stelt tevens dat consumenten deze vaak minder lekker vinden. Het is dan ook de vraag of tabaksproducten met een niet-verslavende hoeveelheid nicotine kans maken op de markt. Wanneer uitsluitend dit type producten op de markt zou worden toegelaten zou dit kunnen leiden tot een afname van het aantal rokers, omdat rokers niet meer verslaafd kunnen raken, maar mogelijk ook omdat ze deze sigaretten minder lekker vinden. Het wetenschappelijke artikel van het RIVM geeft overigens wel aan dat er gebrek is aan onafhankelijk onderzoek naar bijvoorbeeld de invloed op toxiciteit en aantrekkelijkheid van dergelijke producten voor consumenten.

Vraag 3
Hoe beoordeelt u het feit dat uit een opiniepeiling blijkt dat er in Nederland een groot draagvlak is voor een nicotinereductie en wel in de orde van driekwart van de bevolking?

Antwoord 3
Dat vind ik positief en het sluit aan bij ander onderzoek op het gebied van tabaksontmoediging zoals bijvoorbeeld het draagvlak voor accijnsverhoging.

Vraag 4
Deelt u de mening dat een dergelijke maatregel (de nicotinereductie) een enorme winst zou zijn voor de volksgezondheid?

Antwoord 4
De mogelijkheid om de sigaret zijn verslavende karakter te ontnemen kan in potentie leiden tot een grote verbetering van de volksgezondheid en ik kijk met grote interesse wat er gebeurt in de Verenigde Staten op dit gebied.

Vraag 5
Wat zijn de mogelijkheden in wettelijke zin om een dergelijke nicotinereductie voor de Nederlandse markt door te voeren? In hoeverre kan Nederland dit om gezondheidsredenen afdwingen of bepalen? Verzet bepaalde Europese wetgeving zich hiertegen?

Antwoord 5
De Europese tabaksproductenrichtlijn (TPD) reguleert onder andere de ingrediënten van tabaksproducten. Over de hoeveelheid nicotine in tabak zelf is niets opgenomen. Echter door een maximumwaarde te stellen aan de emissie van nicotine in de tabaksrook wordt de input (via de tabak) indirect ook gereguleerd. Het mag producenten op basis van de Europese wetgeving niet onmogelijk gemaakt worden om aan een maximale emissiewaarde van 1 mg per sigaret te komen. Een reductie van nicotine in tabak naar een niet-verslavend niveau van 0.4 mg/gram tabak maakt het onmogelijk sigaretten met een gehalte van 1 mg nicotine in de emissies te produceren en beperkt daarmee fabrikanten. Het is daarom onmogelijk het nicotinegehalte in tabak nationaal te beperken. Wanneer de Europese Commissie conform plan in mei a.s. het implementatierapport van de TPD oplevert en toezegt met een voorstel voor een nieuwe TPD te komen, zouden we als Nederland hierop kunnen reageren en dit punt mee kunnen nemen in onze reactie.

Vraag 6
Bent u bereid los van het Nationaal Preventieakkoord deze mogelijkheden verder te onderzoeken? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6
Zoals ik hierboven heb aangeven is het helaas niet mogelijk nationaal een dergelijke wetswijziging door te voeren onder de huidige TPD. Hier ligt een mooie uitdaging voor een volgend kabinet.

Vraag 7
Kunt u deze vragen beantwoorden voor het notaoverleg Preventie (medische-, leefstijl- en infectiepreventie) /verslavingszorg/drugsbeleid op 1 februari 2021?

Antwoord 7
Ja.