Staatssecretaris Van Rijn laat de tabakslobby meepraten over het antirookbeleid. Nu dreigt er een rechtszaak. En er zijn meteen Kamervragen gesteld.

Om het hele artikel te lezen, klik hier.

Amsterdam, 4 september 2013 - Staatssecretaris Martin van Rijn heeft een internationaal verdrag van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) geschonden dat Nederland in 2005 heeft ondertekend en geratificeerd. Dat blijkt uit het vierde en laatste deel van het onderzoek van Vrij Nederland naar het netwerk van de tabaksindustrie.

Het verdrag dat Framework Convention of Tobacco Control (FCTC) heet, bevat regels die landen zouden moeten implementeren in hun eigen wetgeving om roken te ontmoedigen. Een van die regels is dat de overheid geen contact met de tabaksindustrie mag hebben als zij tabaksontmoedigingsbeleid maakt. En dat zij transparant moet zijn als er, nadat de regelgeving is opgesteld, contact is geweest.

Actief benaderd

Maar uit de met de Wet openbaarheid van bestuur opgevraagde correspondentie blijkt dat het ministerie van Volksgezondheid zelfs actief de tabaksindustrie heeft benaderd en om input heeft gevraagd nu er nieuwe tabaksontmoedigingsregelgeving uit Brussel voor de deur staat.

Ambtenaren van het ministerie vroegen de tabaksindustrie in een e-mail van 20 december 2012 hun standpunten toe te sturen op de Brusselse voorstellen en zegden in deze email toe dat de staatssecretaris hun inhoudelijke inbreng zou meewegen: 'Uw schriftelijke inbreng is uiteraard welkom. [...] De inhoudelijke inbreng zullen we meegeven aan de staatssecretaris bij het opstellen van het BNC-fiche. Om uw reactie nog te kunnen meewegen, willen we u verzoeken uw schriftelijke inbreng uiterlijk vrijdag 4 januari aan ons te doen toekomen.'

De staatssecretaris heeft de schriftelijke inspraakronde bovendien niet vermeld toen hem tijdens een Algemeen Overleg (28 februari 2013) in de Tweede Kamer naar het contact met de industrie werd gevraagd. Zowel Van Rijn als minister Schippers die voor hem het tabaksdossier bestierde, zegden eerder transparant te zijn over het contact tussen het Ministerie van VWS en de industrie.

Tijdens het Algemeen Overleg zei Van Rijn dat er met de tabaksindustrie een bijeenkomst was geweest om haar te vertellen wat het standpunt van de regering was over de nieuwe Brusselse voorstellen. Hij noemde de schriftelijke inspraakronde daarbij niet.

Kamerleden verbijsterd

Kamerleden zijn verbijsterd. Linda Voortman (GroenLinks): "Dit contact had er niet mogen zijn. Het is in strijd met het FCTC-verdrag. De staatssecretaris zou op zijn minst moeten zeggen: 'We hebben het verkeerd gedaan, maar we stoppen ermee.' Het stelt me wel teleur, van een PvdA-staatssecretaris had ik anders verwacht."

Henk van Gerven (SP): "Dit moet per direct stoppen. Als de staatssecretaris dat niet toezegt, zal ik de Kamer om een uitspraak vragen over de handelwijze van het ministerie in relatie tot het FCTC-verdrag. Dan moet de Kamer hem en het kabinet tot de orde roepen."

Rechtszaak dreigt

Longarts Wanda de Kanter van Stichting Rookpreventie Jeugd, die landelijk in het nieuws kwam toen maart van dit jaar de website TabakNee.nl werd gelanceerd, kondigt aan gerechtelijke stappen te willen ondernemen, omdat het FCTC-verdrag, zo bevestigt de WHO, juridisch bindend is. De Kanter: "We gaan de Staat der Nederlanden dagvaarden wegens het schenden van het FCTC-verdrag.''

Kamervragen

Er zijn direct Kamervragen gesteld door het Tweede Kamerlid Van Gerven (SP) aan de staatssecretaris van Volksgezondheid en de staatssecretaris van Financiën over dit artikel. Dit zijn ze:

1

Wat is uw reactie op het vierde deel van de artikelenreeks over de macht van de tabakslobby, 'Den Haag en tabak'? 1)

2

Klopt het dat u slechts de halve waarheid hebt verteld aan de Tweede Kamer, omdat voorafgaand aan het regeringsstandpunt inzake het EU voorstel over de tabaksproductenrichtlijn eerst een schriftelijke inspraakronde is georganiseerd door het ministerie voor de hele tabaksbranche en deze is uitgenodigd mee te denken over de nieuwe richtlijn? Kunt u chronologisch aangeven hoe de consultatie van de tabaksbranche heeft plaats gevonden, wanneer het kabinet haar standpunt heeft bepaald en wanneer het standpunt aan de kamer is gezonden?

3

Was u op de hoogte van het feit dat het ministerie actief de tabaksbranche heeft benaderd bij de bepaling van het beleid inzake de Europese tabaksproductenrichtlijn?

4

Waarom heeft u tijdens het Algemeen Overleg van 28 februari jongstleden niet verteld dat het ministerie de tabaksbranche zelf om input heeft gevraagd om het regeringsstandpunt voor het BNC (Beoordeling Nieuwe Commissievoorstellen) fiche te bepalen?

3

Hoe verhoudt het vragen naar de mening van de tabakslobby nog vóór dat er een kabinetsstandpunt ligt zich tot uw woorden dat er alleen contact wordt gezocht, wanneer dat noodzakelijk wordt geacht, bijvoorbeeld waar het gaat om technische zaken bij implementatie van wet- en regelgeving? 2)

4

Is het juist dat er op het ministerie van Financiën geen richtlijnen gelden voor het benaderen van de tabaksindustrie? 3) Zo neen, welke richtlijnen zijn dan van toepassing? Kan de Tweede Kamer een afschrift krijgen van de richtlijnen die het ministerie hanteert bij het benaderen van de tabaksbranche in relatie tot het FCTC (Framework Convention on Tobacco Control)-verdrag?

5

Welke richtlijn hanteert het ministerie van VWS inzake het benaderen van de tabaksbranche? Zo ja, kan de Kamer hiervan een afschrift krijgen? Zo neen, bent bereid een concrete richtlijn voor ambtenaren te maken hoe te handelen inzake de tabaksbranche in relatie tot het FCTC-verdrag?

5

Onderschrijft u de conclusie dat het FCTC verdrag inhoudt dat ministeries niet actief de tabaksbranche mogen benaderen als de overheid nieuwe regelgeving maakt om het tabaksgebruik te ontmoedigen? Zo neen, waarom niet?

6

Bent u nog steeds van mening dat Nederland en uw ministeries niet handelen tegen het ondertekende FCTC-verdrag van de World Health Organisation. Zo ja, waarom?

1) Vrij Nederland, De tabakslobby (4), Den Haag en tabak, september 2013

2) Beantwoording Kamervragen van het lid Van Gerven (SP) over de rol van VNO-NCW bij de tabakslobby en de overtreding van het FCTC-verdrag door verschillende ministeries, 2013Z15401

3) Mail aan Ivo van Woerden Vrij Nederland, persoonlijke mededeling